Ziet u de aandacht voor diversiteit toenemen?

„Ik zou haast zeggen: Het is tegenwoordig overal. Het lijkt soms alsof in elk boek wel iets moet zitten wat een link heeft met lhbti. Diversiteit gaat over meer dingen, maar ik merk dat ik in mijn werk vooral hiertegen aanloop. Pas bekeek ik wat uitgaven die verschijnen rond het thema van de Kinderboekenweek, ”Bij mij thuis”. Van die boeken waarin een hele straat wordt geportretteerd. Daarin zag ik al huizen voorbijkomen waarin twee vaders of twee moeders wonen.

Bij christelijke uitgeverijen zoals KokBoekencentrum en Jongbloed zie je deze trend ook doorsijpelen. In de serie ”Romy’s rampenplan” (Corien Oranje, MO) komen bijvoorbeeld twee buurmannen voor die in één huis wonen. Ze worden als positief-christelijke personages neergezet.

Vanuit het Platform Christelijke Kinderboeken zijn we volop in gesprek over deze ontwikkelingen. In de boekbesprekingen op christelijkekinderboeken.nl benoemen we heikele dingen altijd. Een oordeel geven we niet. We hebben enerzijds een verantwoordelijkheid, werken vanuit een christelijke basis. Tegelijk is de achterban heel breed: van reformatorisch tot vrijzinnig.”

Wat doen scholen met boeken waarin zulke thema’s aan bod komen?

„Ik heb nog geen school gehad die nadrukkelijk vroeg om boeken waarin diversiteit een rol speelt. Ik geef het zelf wel altijd aan als zoiets in een boek voorkomt. Op christelijke scholen worden boeken waarin zulke thema’s spelen meestal niet aangeboden aan jongere kinderen. Vanaf groep 6 of 7 soms wel.

Bij reformatorische scholen heb ik dat laatste nog niet meegemaakt. In reformatorische hoek merk ik sowieso weinig verandering op, ook qua aanbod. Het zijn voornamelijk spannende boeken, al verschijnt er wel een aantal boeken waarin vluchtelingen een rol spelen. En er komt dit najaar bij uitgeverij Den Hertog een boek uit over een jongetje met het syndroom van Down. Dat is ook een vorm van diversiteit. Maar het is wel de veilige weg en voor veel lezers alsnog een blik in de eigen wereld: zo’n kindje zit misschien ook wel bij jou in de kerk.”

We zouden via kinderboeken wel een deurtje verder mogen kijken?

„Nou nee, ik weet niet of kinderboeken daar de juiste plek voor zijn. Met een kinderboek wil je ontspannen. Moeten daarin allerlei beladen onderwerpen aan bod komen? Tegelijk herinner ik me nog heel goed het boek dat ik als tienjarige cadeau kreeg van een ontzettend lieve buurvrouw. ”Het vluchtelingenkind” van Tine Leiker Kooijmans. Het is me altijd bijgebleven en ik heb het ook altijd bewaard. Het gaat over een meisje dat in die tijd, de jaren zestig, uit een van de Oostbloklanden was gevlucht en hier haar leven probeerde op te bouwen. Het sprak me enorm aan. Zo’n thema kwam in christelijke kinderboeken toen helemaal niet aan bod. Het schetste een andere wereld dan die ik kende. Ik heb dat boek niet als zwaar ervaren. Dus het kán wel. Maar laat het geen moeten worden.”

Diversiteit reikt natuurlijk verder dan gender of seksuele voorkeur.

„Verhoudingsgewijs komen die thema’s heel veel aan bod. Daarnaast zijn er nog veel onderwerpen die veel minder in de schijnwerpers staan. Ik denk aan het boek ”Blauw brengt ongeluk” (Angelique van Dam, MO). Het gaat over een meisje en haar alleenstaande moeder, die geldzorgen hebben. Het blauw uit de titel slaat op de blauwe enveloppen van de Belastingdienst. Zulke boeken zijn er niet veel.”

Zijn kinderen extra vatbaar voor nieuwe inzichten en perspectieven?

„Ik zie het aan mijn eigen kleinkinderen: als ze zonder begeleiding lezen, dan vinden ze dingen die in een boek aan bod komen normaal. Ik denk dan bijvoorbeeld aan gezinssituaties met twee vaders. Dat zet wel aan het denken. Ook nu bijvoorbeeld genderneutraliteit in kinderboeken als normaal wordt gepresenteerd.

Voordat je een kind boeken laat lezen waarin thema’s aan bod komen die niet stroken met je eigen opvattingen is het goed om het er met je kind over gehad te hebben. Zulke boeken zo veel mogelijk vermijden kan natuurlijk ook. Maar dan mis je ook wel veel, zeker als je het rigoureus doet.”

Is jeugdliteratuur wel een goed middel om te wereld te ontdekken?

„Dat kan zeker. Ik denk dan vooral aan de echt jeugdliteraire boeken, die deuren openen naar grote vragen, en niet aan veelgelezen seriedelen. Ik ben op dit moment bezig met een school waar ze af en toe weer klassikaal lezen. Iedereen een boek op tafel, met elkaar hardop lezen en na elk hoofdstuk praten over wat je las. Ik dacht: dat zou een mooie manier zijn om met diversiteit in kinderboeken aan de slag te gaan.”

Als boeken je denken kunnen beïnvloeden, zou je haast zeggen: Lezen is gevaarlijk voor een kind.

„Ik denk dat dat meevalt. Gevaarlijk is ook een heel zwaar woord. Maar ik zeg wel: Weet wat er in boeken voorkomt. Praat erover met je kind. Vraag: „Wat vond je ervan?” „Wat is je opgevallen?”

Van alleen veilige boeken lezen word je ook niet blij. En dan is weer de grote vraag: hoe veilig? Met alleen reformatorische of christelijke boeken wordt het aanbod wat mij betreft erg eenzijdig. Je moet er als volwassene zélf bij zijn. Ik besef dat dat een moeilijke opdracht is.”