Hij geldt al jaren als de man die door roeien en ruiten gaat om de geschonden rechten te herstellen van burgers die vermalen dreigden te worden in de raderen van de overheidsmachine. Én als de man, die de verwoede pogingen van de CDA-top om hem te sensibiliseren trotseerde, en daarna Rutte III in zijn eentje ten val bracht. Een kanjer onder de parlementariërs, kortom.

Als zo iemand besluit zich in het verkiezingsgeweld te storten, houden velen de adem in. CDA’ers, BBB’ers, VVD’ers; kortom, allen die deel uitmaken van partijen die op 22 november veel van hem te duchten hebben, hangen aan zijn lippen wanneer hij spreekt.

Behalve dat hij inhoudelijk veel te melden had, sprak Omtzigt zich recent ook uit over de verkiezingsdebatten. Wat hij zei, kwam over als een nauwelijks verholen schot voor de boeg: tussen nu en 22 november is hij alleen te boeken als voldaan is aan zijn voorwaarden. Die komen in essentie neer op het maximeren van het aantal deelnemende lijsttrekkers (hoogstens drie) en het aantal te bespreken thema’s (bij voorkeur één).

Is aandringen op zo’n opzet, die een drastische ommezwaai zou behelzen van de aanpak die rond de laatste verkiezingen gangbaar was, terecht? Vaststaat dat op de praktijk zoals die de afgelopen jaren is gegroeid, veel valt af te dingen. Om dat te concluderen, hoef je geen kniesoor te zijn. Zie de rapportages van Margo Smit, de ombudsman van de publieke omroep. Zij merkte naar aanleiding van de laatste campagnes op dat het aanbod aan debatprogramma’s zo groot was dat politici dat konden gebruiken als alibi voor ontwijkgedrag, om zo het podium te kiezen dat voor hen het voordeligst was. Dat is nogal wat.

Maar, tegelijk ligt dan ook de vraag voor het oprapen wat Omtzigt beweegt om eisen te stellen. Gaat hij voor de diepgang van het debat, of is ook zijn opzet erop gericht lastige vragen te ontlopen?

Als Omtzigt zegt dat zijn deelname afhangt van de thema’s die hij kan agenderen, ligt het zeer voor de hand welke dat zijn: de neiging van de overheid om een loopje te nemen met de grondrechten van burgers en het belang van voldoende bestaanszekerheid. Maar waar blijven zijn visie op stikstof en klimaat? Wat hebben de waarschuwingen van het CPB over de economische groei die dreigt stil te vallen en over de overheidsfinanciën die straks naar verwachting achteruit hollen hem te zeggen?

Dat Omtzigt zijn beschikbaarheid voor debatten verbindt aan voorwaarden is terecht. Maar het zou de geloofwaardigheid van die actie ten goede komen als hij de kiezer ruim voor 22 november voorziet van een verkiezingsprogramma dat volledig is, en financieel deugdelijk onderbouwd.