Op 1 juli schrapte de overheid een deel van de tijdelijke korting op autobrandstoffen. Die was vanaf maart vorig jaar van kracht omdat de prijzen aan de pomp –als gevolg van de Russische inval in Oekraïne– door het dak gingen. Het kabinet wilde de pijn bij de burger, die plots rond de 2,50 euro voor een liter benzine moest aftikken, enigszins verzachten door de accijnzen –een vaste heffing door de overheid op brandstof– tijdelijk te verlagen.

Dankzij deze maatregel bleef de benzineprijs tot juli doorgaans onder de 2 euro. Vrijdag was de adviesprijs voor een liter benzine inmiddels opgelopen tot 2,26 euro. De dieselrijder betaalt inmiddels ook rond de 2 euro voor een liter brandstof.

Vanaf 2024 heft het kabinet de financiële compensatie aan de pomp helemaal op. Daar komt nog eens de inflatiecorrectie bovenop, die elk jaar op 1 januari wordt doorgevoerd. Dit jaar komt die uit op 9,9 procent.

Deze twee maatregelen waren al langer bekend, maar onafhankelijk Kamerlid Pieter Omtzigt besloot de calculator erbij te pakken. Hij rekende voor dat, als het kabinet niets doet, een liter benzine mede door een accijnsverhoging van 8,7 cent in totaal 21 cent duurder wordt in 2024. Een liter diesel gaat dan 13,5 cent meer kosten.

Debet

Pomphouders aan de grens zien dat hun klanten in de buurlanden gaan tanken. In Duitsland en België zijn autobrandstoffen aanzienlijk goedkoper (zie ook kader ”Organisaties uiten zorgen”). Bij de zuiderburen betaalt de automobilist 1,85 euro voor een liter Euro 95, bij de oosterburen is dat 1,88 euro. Op een volle tank van 40 liter scheelt dat ten opzichte van een tankbeurt in Nederland respectievelijk 16,40 en 15,20 euro. Tanken over de grens loont dus al gauw de moeite.

De eigenaren van Nederlandse tankstations bij de grens vinden dat Den Haag debet is aan hun inkomstenderving. Ze hebben een punt: in geen enkel andere land liggen de accijnzen zo hoog als in Nederland (zie graphic ”Nederland bovenaan EU-ranglijst benzineaccijnzen”).

Een blik op de ranglijst laat ook zien waardoor de benzineprijzen in België en Duitsland lager uitvallen. Met 65 cent heft Berlijn 14 cent minder accijns per liter benzine dan Den Haag nu doet. België staat met 60 cent accijns per liter op de negende plaats, drie plaatsen lager dan Duitsland. Hoewel beide landen in de top tien staan, is het verschil met accijnzen in Nederland fors.

Nederland staat met een accijns van 79 cent dan ook met stip op één op de Europese accijnzenranglijst. Die positie bezet ons land nog steviger als de overheid vanaf januari bijna 88 cent accijns per liter benzine gaat heffen. Italië (73 cent) en Finland (72 cent) volgen op gepaste afstand en completeren de Europese top drie.

Hongarije

De overheden in de Europese Unie (EU) en het Verenigd Koninkrijk innen gemiddeld 53 cent op een liter benzine. Nederland zit daar dus nu al 26 cent boven. Bulgarije, Malta en Roemenië zitten daar ver onder: deze landen hanteren het minimumadviestarief van de EU van 
36 cent. Hekkensluiter Hongarije zit daar met 31 cent als enige lidstaat zelfs onder.

Zoals eerder opgemerkt is het aan de overheid om de explosieve stijging van de brandstofprijzen te keren. Als het kabinet dit niet gaat doen, is het aan de Tweede Kamer om tijdens de algemene politieke beschouwingen, over ruim twee weken, met een uitvoerbaar voorstel te komen.