Toetreden van Oekraïne gaat niet gebeuren in Vilnius. Wat wel?

„Ik schat in dat we opnieuw onze steun uiten. Iedere bondgenoot vindt dat we Oekraïne moeten steunen en dat het land binnen de NAVO hoort. Dan moet het Westen Kyiv ook militair steunen, vind ik.

Ook moeten we aan Rusland een diplomatiek signaal geven door Oekraïne een versnelde toetredingsprocedure na de oorlog te beloven. Er ligt ook een voorstel op tafel om een NAVO-Oekraïneraad in te stellen – waar het land op gelijke voet met de bondgenoten kan praten.

Maar dit is niet het moment dat we over lidmaatschap besluiten.”

Lees ook

Alles draait op NAVO-top Vilnius om toetreding van Oekraïne

Wat kan Nederland betekenen?

„Wij leveren wapens en helpen mee de oostflank te versterken. Er zijn wat ons betreft geen taboes als het gaat om de levering van gewoon wapentuig. Nederland blijft Oekraïne steunen, zolang dat nodig is.

Als het om militaire steun gaat, moeten we realistisch zijn. Van alle militaire steun aan Kyiv komt driekwart uit de Verenigde Staten. De VS leggen meer gewicht in de schaal dan alle andere partners.

De toegevoegde waarde van Nederland zit dan ook niet zo in het leveren van wapens. Ik zie voor ons meer een rol in het beïnvloeden en het spelen van oliemannetje: andere lidstaten warm maken voor het leveren van steun aan Oekraïne.”

We kunnen wel militair steunen, maar Zelensky wil gewoon toetreden. Wat zegt u tegen hem?

„Ik begrijp natuurlijk dat Oekraïne –vechtend voor haar voortbestaan– alles op alles zet om zo veel mogelijk bij de NAVO gedaan te krijgen. Maar ook Zelensky gaf op 4 mei in Nederland aan dat hij snapt dat toetreding nu niet kan.

Heel die discussie over toetreding is een illusie als Kyiv de oorlog niet tot een goed einde brengt. Laten we daar nu op focussen.”

Lees ook

„Deze top van historisch belang voor bondgenoten”

De Balten eisen veiligheidsgaranties voor Kyiv: een tijdspad voor toetreding. Wat vindt u daarvan?

„Als er een schot gelost is, kunnen alle plannen weer de prullenbak in. Deze oorlog zit vol verrassingen. Uiteindelijk moeten we wel met die veiligheidsgaranties komen, maar het heeft weinig zin om die garanties nu abstract te bespreken, terwijl we geen flauw benul hebben wat er staat te gebeuren.”

Ook de 2 procentnorm staat op de agenda. Dat moet een ondergrens worden. Wat vindt u?

„Vanuit het coalitieakkoord geven we structureel 3 miljard per jaar extra uit aan defensie. Om de 2 procent te halen, komen er nog miljarden bij. Maar met die NAVO-norm ben je niet klaar. We moeten de krijgsmacht ook effectief inzetten.”

Nederland is voor de 2 procentnorm. Maar het kabinet wil dat niet vastleggen in een wet. Hoe valt dat met elkaar te rijmen?

„Ik snap dat de initiatiefnemers van het voorstel, om die 2 procentnorm per wet vast te leggen, dat zien als extra slot op de deur. Maar in de jaren 70 voldeden we aan 2 procent van het nationaal inkomen naar het leger, zonder zo’n wet.

Volgens mij is het belangrijk dat we in Vilnius een situatie voorkomen als in 2014 in Wales. Dat buitenlandministers mooie woorden spreken en er vervolgens niets gebeurt. Mijn waarneming is dat alle bondgenoten zich nu wel aan de 2 procentnorm willen houden.”

Denkt u dat Zweden volgende week tot de NAVO kan toetreden?

„Ik hoop dat we Zweden als 32e NAVO-partner in Vilnius kunnen verwelkomen. Maar ik moet realistisch zijn. Het kan langer duren.

Er is bij ons en andere partners ongeduld en ontevredenheid over de Turken en Hongaren. Dat zij niet instemmen, voelt ongemakkelijk.

Stockholm is, naar mijn mening, voldoende tegemoetgekomen aan de eisen van Turkije. Bovendien is het altijd onderdeel van de NAVO-doctrine geweest dat als iemand lidmaatschap aanvraagt, we dan doorpakken. Nu is er veel contact geweest tussen de Turken en de Zweden. Ik vind het dan extra ongemakkelijk dat er nog geen akkoord is bereikt. Tegelijkertijd is het niet verstandig om nu allerlei macho-achtige uitspraken te doen.

Komt Zweden volgende week bij de NAVO? Misschien en anders hopelijk zo snel mogelijk na Vilnius.”