Bij een donorconferentie van de Verenigde Naties (VN) over de droogte in de Hoorn van Afrika is woensdag ruim 2,2 miljard euro toegezegd voor humanitaire hulp. Dat is een groot bedrag, hoewel veel minder dan de 6,5 miljard euro die volgens de VN nodig is.
De grootste geldschieter is Amerika; Nederland zegde een kleine 86 miljoen euro toe.
Met deze toezegging handelde Nederland in lijn met eerdere betrokkenheid op de regio. „De ramp die zich in delen van de Hoorn van Afrika ontvouwt, staat bij ons op de eerste plaats”, zei de permanent vertegenwoordiger van Nederland bij de VN, Paul Bekkers, vorig jaar bijvoorbeeld bij een rondetafelgesprek over de droogte in de Hoorn van Afrika. Zo’n uitspraak vraagt om boter bij de vis en op dat gebied heeft Nederland het gelukkig niet laten afweten.
Die betrokkenheid heeft niet zozeer met barmhartigheid te maken als wel met rechtvaardigheid. „Inwoners van de Hoorn van Afrika betalen een onvoorstelbare prijs voor een klimaatcrisis die zij niet zelf hebben veroorzaakt”, zei secretaris-generaal António Guterres terecht tijdens de conferentie. Wetenschappelijke studies wijzen erop dat de extreme droogte in de Hoorn van Afrika alles te maken heeft met een klimaatverandering die mede door menselijk handelen is veroorzaakt. De veroorzakers ervan wonen dan wel in het Westen en niet in Afrika.
De prijs die de slachtoffers betalen is intussen hoog. Ruim 23,5 miljoen mensen in Ethiopië, Kenia en Somalië hebben een ernstig tekort aan voedsel. En alleen al in Somalië kwamen vorig jaar 43.000 mensen als gevolg van de droogte om het leven, van wie de helft volgens VN-cijfers nog geen vijf jaar oud was. Klimaatverandering is niet de enige oorzaak van deze crisis – alle genoemde landen kampen met politieke instabiliteit en interne onrust. Maar de droogte is een ernstige complicerende factor én ook weer mede aanleiding voor conflict. Als vruchtbare grond schaarser wordt, is conflict nooit ver weg.
Het goede nieuws is dat de deze week toegezegde hulpgelden voldoende zijn om een ernstige hongersnood af te wenden. Voor de langere termijn schiet het echter tekort: het is nu ook zaak om te voorkomen dat miljoenen mensen in de regio binnenkort weer te lijden hebben onder een ernstige voedselcrisis.
In dat licht valt de vraag te stellen hoe verstandig het is dat het Nederlandse kabinet in de Voorjaarsnota aankondigt 3,4 miljard euro te willen bezuinigen op internationale armoedebestrijding en noodhulp. De problemen die zich onder meer in de Hoorn van Afrika afspelen zijn een zaak van lange adem en vragen om duurzame betrokkenheid, waar dan wel de middelen voor moeten zijn.
Daarbij komt dat Afrika in het algemeen ook op economisch vlak een steeds belangrijker speler wordt in de wereld. Wil het Westen, en dus ook Nederland, zijn invloed behouden, dan is het belangrijk intensief betrokken te blijven.
