Op 21 maart jongstleden heeft de Eerste Kamer een wetsvoorstel aangenomen op basis waarvan het kind de geslachtsnaam van beide ouders als achternaam kan krijgen. Naast de optie van de naam van de vader is er sinds 1998 al de mogelijkheid om de naam van de moeder door te geven. Vanaf 1 januari 2024 komt daar de optie van de combinatienaam bij. Kinderen kunnen de naam van beide ouders, in willekeurige volgorde, als achternaam krijgen.

Lees ook

Senaat akkoord met geven van twee achternamen aan kinderen

De eerste reactie vanuit de publieke opinie is de vraag waar dit eindigt. Als ouders hun kinderen nu twee namen kunnen geven, kunnen kleinkinderen er dan vier krijgen, de volgende generatie acht, enzovoort? In dat potentiële probleem wordt door de wet voorzien: het kind mag niet meer dan twee achternamen hebben. Dus stel dat ik De Groot van Dijk heet en mijn partner heet Willemsen Adema, dan kunnen wij allebei één naam doorgeven, in willekeurige volgorde, of een van beiden geeft zijn of haar volledige, dubbele achternaam door. In dit voorbeeld ontstaan er dan maar liefst tien opties: De Groot van Dijk, Willemsen Adema, De Groot Willemsen (of andersom), De Groot Adema (of andersom), Van Dijk Willemsen (of andersom) en van Dijk Adema (of andersom).

Eenheid in gezin

Als ouders niet kiezen, blijft de huidige regeling gelden: kinderen krijgen dan ook in de toekomst de naam van de vader, wanneer er sprake is van een huwelijk, en anders de naam van de moeder.

Verder blijft gelden dat de naam die bij het oudste kind is gekozen ook voor de overige kinderen geldt. Eenheid in het gezin wordt belangrijk geacht. Hoewel de wet op 1 januari 2024 in werking treedt, kunnen ouders met terugwerkende kracht de achternamen van kinderen die na 1 januari 2016 geboren zijn alsnog aanpassen of aanvullen.

Rommeltje

Bij de invoering van de wet zijn de nodige bezwaren naar voren gebracht, onder andere door het CDA en de SGP. Vanuit het CDA is de vraag gesteld welk maatschappelijk probleem hiermee wordt opgelost. Ook heeft het CDA de vinger gelegd bij het feit dat, als een kind met twee achternamen zelf een kind krijgt, het wordt opgezadeld met een moeilijke keuze: geef ik de naam van mijn vader of de naam van mijn moeder door aan de volgende generatie? Er zal immers gekozen moeten worden want het doorgeven van beide namen ligt niet voor de hand als de partner ook een naam wil doorgeven. De SGP sprak bij de behandeling in de Tweede Kamer over „verrommeling van het namenrecht” en in de Eerste Kamer stelt de SGP zich op het standpunt dat de noodzaak van het wetsvoorstel niet duidelijk is, terwijl de kosten aanzienlijk zijn.

De voorstanders vinden het belangrijk dat de naam van het kind de verbondenheid met beide ouders uitdrukt. Dat zou zwaarder wegen dan de bezwaren van de tegenstanders.

Praktische bezwaren

Zelf neem ik bij het lezen van het wetsvoorstel mijn ervaringen als advocaat en mediator op het gebied van echtscheidingen mee. En dan voorzie ik een nieuwe splijtzwam. Bij ouders in scheiding, of ze nu wel of niet getrouwd zijn geweest, zie ik in de praktijk over elk thema dat hun kinderen aangaat discussies ontstaan. Of dat nu gaat over de omgangsregeling, over wel of niet vaccineren, over gezamenlijk gezag of over verhuizen met de kinderen, het levert procedures en belasting van het gerechtelijk apparaat op. En niet minder belangrijk: veel spanning en verdriet bij ouders en zeker ook bij kinderen.

Dat verwacht ik ook bij dit thema. Moeders van jonge kinderen –ik sprak ze al– zullen in 2024 procedures aanhangig maken om alsnog hun eigen naam aan de naam van het kind te laten toevoegen. Immers, als de vader niet akkoord gaat, zullen ze zich tot de rechter moeten wenden. Dat is jammer, nu deze ouders al zoveel discussie hebben. En hoe blij ben je als kind met een achternaam waarvan je weet dat je moeder die bevochten heeft, maar je vader die niet accepteert?

Loyaliteitsconflict

Daarnaast heeft het CDA terecht opgemerkt dat de volgende generatie met een loyaliteitsconflict kan worden opgezadeld. Welke naam geef je door als je een kind bent met een dubbele achternaam: die van je vader of die van je moeder? Zeker, ook hier weer, als je kind van gescheiden ouders bent en niet tussen hen wilt kiezen?

Ik realiseer me dat mijn beeld gekleurd is door het werk dat ik doe. Maar de andere kant is dat echtscheidingen en relatiebreuken in ons land aan de orde van de dag zijn. Vanuit dat perspectief is het jammer dat uit de behandeling van het wetsvoorstel niet blijkt dat politici gedacht hebben aan de impact van dit wetsvoorstel op deze kinderen. Het is een wet voor ouders, niet voor kinderen. Een gemiste kans.

De auteur is echtscheidingsadvocaat en mediator bij BVD advocaten.