Zo dreigden bewoners van een woonwijk die in de jaren 90 in de uiterwaarden van de Linge is gebouwd natte voeten te krijgen.

„De problemen vallen reuze mee”, zegt Rien van Ettinger die al 32 jaar buitendijks woont, aan de Narva in Leerdam. „Het peil staat hoog, maar nog net niet zo hoog als in 1995. De vlonder in onze tuin staat nu onder water. Zorgen maak ik me niet. Ons huis is hoog gebouwd, 1,8 meter boven het normale peil van de Linge. Dus het moet heel gek gaan willen er problemen zijn.”

Van Ettinger weet te vertellen dat buren aan de Wilna dit weekend wel in spanning zaten. „Het water kwam bij hen tot aan de drempel. In 1995 stond het daar in huis.”

„Het viel inderdaad gelukkig mee”, zegt ook Rienk Kuiper, van de politieke partij Water Natuurlijk voor waterschap Rivierenland die zaterdag over de problemen in Leerdam twitterde. „Zondag werd het gelukkig een poos droog, waardoor het regenwater weer kon worden afgevoerd.”

Hij vindt het niet verstandig dat Leerdam de woonwijk buitendijks heeft gebouwd. „Een uiterwaard kan onder water komen te staan. Dan is het verbazingwekkend dat daar woningen verrijzen.” Hij wijst erop dat het kabinet onlangs nog in een Kamerbrief ontraadde om te bouwen in uiterwaarden.

Door klimaatverandering komen heftige buien vaker voor. „Dat betekent dat de zogeheten piekafvoer in rivieren groter wordt. Daarom moeten we slim zijn en de rivieren de ruimte geven. Dan kunnen we hoogwater opvangen.” Dat betekent volgens hem ook dat de woningbouwopgave niet per gemeente maar per regio moet worden bekeken.

Na de overstromingen in 1995 werd afgesproken alleen onder strenge voorwaarden buiten de dijken te bouwen langs de grote rivieren – Rijn, Waal en Maas. De uiterwaarden van kleinere rivieren, zoals de Linge vielen daarbuiten. Toch bleek in 2021 dat alleen al in de beddingen van de Rijn en de Maas in de periode 2000 tot 2019 er 20.000 woningen zijn bijgebouwd.

Vergunning

Dat verrast Frans Klijn, specialist bij Deltares. Volgens hem moet er voor buitendijks bouwen sinds 1995 een vergunning worden aangevraagd waarbij wordt getoetst door Rijkswaterstaat (RWS). Dat wil volgens hem niet zeggen dat er niets meer in rivierbeddingen is bijgebouwd. „Niet altijd is scherp wat buitendijks precies is. Dat speelt vooral in de hogergelegen gebieden waar dijken overgaan in de natuurlijke rivierdalen. Waar ligt dan de grens van het rivierbed?”

Met het oog op klimaatverandering verwacht Klijn nog strengere criteria voor bouwen rond rivieren. „Daar doet RWS op dit moment onderzoek naar. Nu is er een vergunning nodig voor alles wat bewezen onder kan lopen. Maar inmiddels wordt er ook gekeken of er vast rekening gehouden moet worden met extremer hoogwater. Als daar nieuwe richtlijnen uitkomen, heeft dat gevolgen voor nieuwbouwprojecten. Bestaande woningen blijven gedoogd. Wel kan het gevolgen hebben voor schadevergoedingen als iets onderloopt. Want buitendijks woon je op eigen risico.”