Sabbatical: een tijd om dromen in daden om te zetten
Wie droomt er niet van om een tijdje iets heel anders te doen? Een ziekenhuis bouwen in Azië, brood leren bakken als een professional of naar Rome lopen. Een sabbatical biedt ruimte om niet alleen te dromen, maar ook om de dromen in daden om te zetten. Voor wie het zich kan veroorloven.
De term sabbatical (Engels: sabbatical year) is afkomstig van het oudtestamentische sabbatsjaar. Met het woord wordt in het hedendaagse taalgebruik een onderbreking van het gewone werkleven bedoeld – het niet zo gangbare Vlaamse woord tussenpensioen dekt de lading perfect. Het doel is om eens een tijdje iets heel anders te doen: een reis maken, vrijwilligerswerk oppakken, iets nieuws leren of uitrusten. Die periode hoeft niet per se, zoals in Bijbelse tijden, een jaar te duren. Een paar maanden kan ook.
In veel gevallen is een sabbatical feitelijk een onbetaald verlof; op universiteiten ligt dat anders: daar kunnen medewerkers in aanmerking komen voor een betaald verlof. Voor een sabbatical hebben de meeste mensen dus een financiële buffer nodig. Anders is er simpelweg geen geld voor de hypotheek of huur en voor verzekeringen en andere vaste lasten. Dat maakt dat een sabbatical voor veel mensen niet haalbaar is. Wie elke maand maar net rondkomt –of zelfs dat niet– kan het zich niet veroorloven.
Er bestaat niet zoiets als een wettelijk recht op een sabbatical. Wie een periode onbetaald verlof wil opnemen, is afhankelijk van de medewerking van zijn werkgever. Als die er niet voor voelt, bijvoorbeeld omdat een medewerker vanwege de drukte niet gemist kan worden, gaat het feest niet door. Anderzijds: een gewaardeerd personeelslid dat per se een periode iets anders wil gaan doen, kan ook besluiten ontslag te nemen. Dat kan voor een werkgever een reden zijn om toch met een sabbatical in te stemmen.
Vakbond FNV wijst op de nadelen en risico’s van een sabbatical. Langere tijd afwezig zijn heeft wellicht gevolgen voor de relaties met collega’s en de doorgroeimogelijkheden binnen een organisatie. De opbouw van het pensioen stokt. En wat gebeurt er als je tijdens het verlof ziek wordt?
Als alternatief voor een sabbatical wordt gesuggereerd om verlofdagen te sparen om zo het werk voor een wat langere periode te onderbreken. Maar dat moet wel mogelijk zijn: het is niet ongebruikelijk dat niet-opgenomen vakantiedagen na verloop van tijd vervallen.
