Het UBO-register is gebaseerd op Europese antiwitwaswetgeving, die in januari 2019 van kracht is geworden. Het doel van de wet, het tegengaan van witwassen, rechtvaardigt volgens de hoogste Europese rechter de inbreuk op de privacy niet.

Dat iedereen onder meer op internet kennis kan nemen van in het register vastgelegde informatie over de ”uiteindelijk begustigden” is volgens het Hof „een ernstige inmenging in de grondrechten op eerbiediging van het privéleven en bescherming van persoonsgegevens.”

Voor Nederland betekent dit dat het UBO-register per direct niet meer openbaar toegankelijk mag zijn, concludeert FBNed, een vereniging van eigenaren van Nederlandse familiebedrijven. FBNed heeft zich steeds verzet tegen de openbaarheid van het UBO-register. De organisatie wil dat minister Sigrid Kaag van Financiën nu het Nederlandse register aanpast. Volgens FBNed kan de Kamer van Koophandel hier „met één druk op de knop” voor zorgen.

Het Europese Hof deed zijn uitspraak in twee zaken tegen het Luxemburgse UBO-register. In Nederland vingen FBNed en de stichting Privacy First in een soortgelijke zaak een jaar geleden nog bot bij de Nederlandse rechter.

Stefan Tax, lobbyist bij FBNed, noemt de uitspraak van het Hof „ontzettend belangrijk.” Volgens hem maakte de openbaarheid van het register eigenaren van bedrijven heel kwetsbaar, „terwijl nooit is aangetoond dat dit bijdraagt aan het beoogde doel.” De vereniging geeft minister Kaag drie dagen de tijd om de toegang tot het register te beperken. „Anders starten wij een kort geding.”

SGP-Kamerlid Chris Stoffer noemt de uitspraak desgevraagd „verstandig” en ook belangrijk voor verenigingen en stichtingen. Die konden volgens hem sinds de invoering van het UBO-register moeilijk aan vrijwilligers komen die bereid waren zitting te nemen in een bestuur. „Het was de dood in de pot voor vrijwilligerswerk.” Stoffer heeft intussen minister Kaag om een reactie gevraagd. Ook wil hij weten of de minister het UBO-register al dan niet tijdelijk buiten werking stelt en hoe zij recht gaat doen aan het arrest van het Hof.

UBO is een afkorting van Ultimate Beneficial Owner (uiteindelijk begunstigde). Dit betreft degenen met het grootste belang in een bedrijf of organisatie: eigenaren of personen met de meeste zeggenschap over het reilen en zeilen. Dat gaat onder meer om het bezitten van meer dan 25 procent van de aandelen, of meer dan 25 procent direct of indirect eigendomsbelang in een maatschap of vennootschap onder firma.

De Kamer van Koophandel registreert in het register gegevens zoals naam, woonland en de omvang van het financieel belang in het bedrijf. Iedereen kan die gegevens opvragen. Sommige gegevens, zoals woonadres en burgerservicenummer, zijn afgeschermd: die kunnen alleen de overheid en opsporingsinstanties lezen.

Het register is ingevoerd om witwassen van geld en financiering van terrorisme te bestrijden. Door openbaar te maken wie de touwtjes van een bedrijf werkelijk in handen heeft, kunnen mensen zich niet langer meer verschuilen achter juridische constructies.

De verplichte registratie geldt voor niet-beursgenoteerde besloten vennootschappen en naamloze vennootschappen, maatschappen, vennootschappen onder firma en coöperaties en enkele andere soorten bedrijven. Ook stichtingen en verenigingen moeten hun UBO’s inschrijven. Uitgezonderd zijn onder meer: eenmanszaken, beursgenoteerde bedrijven en bv’s, en rechtspersonen in oprichting. Ook buitenlandse rechtspersonen die een vestiging in Nederland hebben, zijn niet verplicht om UBO’s te registreren.