Net als in Engeland en Wales, waar het Lagerhuis over zich over vergelijkbare wetgeving buigt, volgen nog diverse stemmingen voordat de wet van kracht kan worden. Toch zien voorstanders van gelegaliseerde hulp bij zelfdoding de stemming als een mijlpaal. Het Schotse parlement heeft zich twee keer eerder over het onderwerp gebogen. Beide keren was er geen meerderheid in de eerste ronde van stemmingen.

De Schotse premier John Swinney en vicepremier Kate Forbes stemden om principiële redenen tegen de euthanasiewet

Het onderwerp zorgt ook in Schotland voor hevige discussies en ook de diverse partijen zijn onderling verdeeld. De Schotse nationalisten van de SNP waren in meerderheid voor de nieuwe wetgeving. Maar de Schotse premier John Swinney en vicepremier Kate Forbes –beiden lid van de partij– stemden om principiële redenen tegen. Datzelfde gold voor voormalig premier Nicola Sturgeon.

De Conservatieven, na de SNP de grootste partij in Schotland, en Labour stemden in meerderheid tegen en zelfs bij de Liberaal Democraten, de partij die het wetsvoorstel indiende, stemde een op de vijf volksvertegenwoordigers tegen.

Emotioneel

Desondanks was de meerderheid hoger dan waar tevoren op was gerekend. Zowel in 2010 als in 2015 stemde het Schotse parlement over vergelijkbare wetgeving. De eerste keer waren er slechts vijftien voorstanders en in 2015 waren dat er 36. In de aanloop naar de stemming van dinsdagavond werd gerekend op een nipte meerderheid, waarbij tal van parlementariërs hun reserves overwonnen om ervoor te zorgen dat de wetgeving zou kunnen worden aangescherpt.

De euthanasiewetgeving is, net als onderwijs en gezondheidszorg, een onderwerp waarover het Schotse parlement zelf kan beslissen. Het Schotse wetsvoorstel onderscheidt zich ook van de wetgeving waar nu in het Lagerhuis aan wordt geschaafd. Zo is de leeftijdsgrens in Schotland 16 jaar, terwijl die voor Engeland en Wales op 18 jaar is bepaald. In de wetgeving voor Engeland en Wales moet euthanasie mogelijk worden voor mensen wiens levensverwachting zes maanden of minder is. De Schotse wet spreekt enkel over een „voortijdige” dood.

De Liberaal Democraat Liam McArthur, die het wetsvoorstel indiende voor wat hij „waardig sterven” noemt, toonde zich verheugd met het resultaat van de stemming. „Het Schotse parlement heeft een significante stap gezet”, stelde hij na afloop van het debat dinsdagavond. McArthur zegt vooral verheugd te zijn over de waardigheid van het gevoerde debat.

Het debat was ook emotioneel. Elena Whitham, parlementslid voor de SNP, maakte duidelijk voorstander van de wetgeving te zijn. In een emotionele toespraak sprak ze over de zware weken die haar moeder had doorgemaakt nadat ze –ongeneeslijk ziek– weigerde te eten. Zelfs tegenstanders van de wet deelden een massaal applaus nadat ze was uitgesproken.

Visserseiland

McArthur zit sinds 2007 in het Schotse parlement voor de Orkneyeilanden. Als fanatiek voetballer vertegenwoordigde McArthur in zijn jonge jaren onder andere het ‘nationale’ elftal van Orkney in de jaarlijkse wedstrijden tegen ander Schotse eilanden. Het visserseiland gaat prat op een eigen cultuur en stemde bijvoorbeeld in 2014 in grote meerderheid tegen onafhankelijkheid van Schotland.

De huidige meerderheid wil geenszins zeggen dat euthanasie ook werkelijk mogelijk wordt in Schotland. Tal van parlementariërs die voor het wetsvoorstel stemden, deden dit onder de voorwaarde dat er wijzigingen zullen worden doorgevoerd. Tal van parlementaire commissies zullen zich nu over de voorstellen buigen.

Een van de vrijwel zekere wijzigingen is dat de minimumleeftijd om euthanasie aan te vragen ook in Schotland op 18 jaar zal uitkomen. McArthur maakte tijdens het debat duidelijk geen bezwaar te hebben tegen deze verhoging. Er moet ook overeenstemming komen met het Lagerhuis over de medicijnen die mogelijk gebruikt worden als de Schotse wet uiteindelijk zal worden aangenomen.

Extra werklast

Hoe ingrijpend dat proces is, blijkt bijvoorbeeld in het Lagerhuis. Eind november ging die akkoord met de eerste fase van euthanasiewetgeving, die voor Engeland en Wales geldt. Een van de cruciale voorwaarden was indertijd dat een rechter akkoord diende te gaan met de beslissing.

Deze voorwaarde is inmiddels komen te vervallen, omdat rechters zelf denken niets toe te kunnen voegen aan het oordeel van de twee bevoegde dokters, wier fiat noodzakelijk is. De rechters vrezen ook de extra werklast, terwijl ze nu al met enorme wachtlijsten werken.

Het is de grote vraag of de meerderheid –van 330 tegen 275 parlementsleden– van eind november stand zal houden. Tientallen parlementariërs benadrukten immers het belang van de goedkeuring door de rechter.

Volgens The Guardian brokkelt de meerderheid die de oorspronkelijke euthanasiewet in Engeland en Wales steunde af

Op vrijdag zal het Lagerhuis stemmen over tal van voorgestelde wijzigingen. Volgens The Guardian brokkelt de meerderheid die de oorspronkelijke wetgeving steunde geleidelijk af. Tal van parlementariërs die zich in eerste instantie onthielden van stemming, zouden inmiddels tegen willen stemmen.

Het eiland Man, tussen Engeland en Noord-Ierland, heeft eerder dit jaar al ingestemd met euthanasiewetgeving. Het eiland is een kroondomein en maakt geen onderdeel uit van het Verenigd Koninkrijk.