Dat schrijft verantwoordelijk minister Judith Uitermark (NSC) van Binnenlandse Zaken in reactie op het advies van de Raad van State over de nieuwe wet.

Het kabinet-Rutte IV, dat de wet indiende, stak niet onder stoelen of banken de opvatting te zijn toegedaan dat politieke partijen in essentie ledenorganisaties horen te zijn, waarbij de leden reële invloed moeten kunnen hebben op bijvoorbeeld het partijprogramma en op de samenstelling van het bestuur en de kandidatenlijst. Tegelijk legde het partijen in de nieuwe wet alleen de verplichting op „transparant” te zijn over hun financiering en over de inrichting van de interne organisatie.

Deze transparantie-eis kwam bovenop de al bestaande, inhoudelijke eisen. Zo moet een partij een vereniging zijn met volledige rechtsbevoegdheid om met naam en al op het stembiljet te mogen. Ook krijgen partijen pas subsidie als ze minimaal 1000 betalende leden hebben.

Beter motiveren

De Raad van State gaf het kabinet mee beter te motiveren waarom het partijen uitsluitend de eis oplegde transparant te zijn. Concreet gaf de raad in overweging uitvoeriger te reflecteren op het wel of niet of verplichten van politieke partijen zich te organiseren als ledenorganisaties.

Uitermark schrijft nu van die verplichting af te zien „om de vrijheid van politieke partijen om zich naar eigen inzicht te organiseren niet onnodig in te perken. Ook beroept ze zich op het gegeven dat er op dit moment noch in de politiek, noch in de maatschappij een breed gedeelde opvatting bestaat over wat interne partijdemocratie exact behelst en welke aanvullende maatregelen dit zouden kunnen bevorderen.

Dat partijen pas subsidie krijgen vanaf 1.000 leden, ziet ze als „aanvullende financiële prikkel” voor het hebben en werven van leden.

Alsnog ledeneis

In reactie op Uitermarks keus maakte haar partijgenoot en NSC-Kamerlid Sander van Waveren woensdag in de Volkskrant bekend samen met andere partijen te regelen dat de ledeneis alsnog in de wet komt. Van Waveren zegt te snappen dat het kabinet zo’n eis „in de huidige samenstelling” niet kan regelen, waarmee hij doelt op de regeringsdeelname van de PVV.

In oktober riep D66 het kabinet al per motie op om in de nieuwe partijenwet „minimale materiële vereisten” op te nemen voor de interne partijdemocratie. NSC zei toen die motie inhoudelijk te steunen, maar nog te willen wachten op wetsvoorstel van het kabinet.