In het verleden trok Goris, oud-hoofdredacteur van het Vlaamse tijdschrift MO* en onder meer schrijver van het vorig jaar uitgekomen boek ”India. De onzichtbare gigant” door Kasjmir. Nu volgt hij het conflict in de betwiste regio van achter zijn computer.

Lees ook

Analist: De bal ligt bij Pakistan, India bereid om verder te gaan

Waar kijken we momenteel naar?

„De Indiase luchtaanvallen waren een reactie op de aanslag in het Indiase deel van Kasjmir twee weken geleden. Met militaire middelen maakt het nog duidelijker wat in politieke reacties al doorklonk, namelijk dat de Pakistaanse overheid verantwoordelijk gehouden wordt voor elke aanslag op Indiaas grondgebied. New Delhi trof dinsdagnacht nadrukkelijk geen militaire doelwitten en communiceert dat de aanvallen niet bedoeld zijn om te escaleren. Dat laatste is overigens wensdenken, want Pakistan vat de aanvallen wel degelijk zo op.

Het oplaaiende geweld is overigens niet enkel het gevolg van de recente aanslag, maar gaat op z’n minst terug tot 1947. Brits-Indië werd opgedeeld in twee staten: India werd een seculiere staat met een hindoemeerderheid en Pakistan werd een staat voor moslims. Tot dan bestond het grondgebied uit wel 500 staatjes, die toen ineens moesten kiezen waar ze bij wilden horen. Op enkele uitzonderingen na verliep dat proces goed, waarbij Kasjmir een van de uitzonderingen was. Om de regio werd gevochten en het conflict werd beslecht met een voorlopige bestandslijn.

Tot op de dag van vandaag blijven beide landen de hele voormalige prinselijke staat Jammu en Kasjmir opeisen en afhankelijk van de definitie voerden ze er drie oorlogen om. Ook China raakte in 1962 slaags met India in Kasjmir en pikte toen een gebied in met een omvang die iets groter is dan België.”

Verwacht u oorlog tussen beide landen?

„Dat is heel moeilijk in te schatten. De Pakistaanse overheid is al jaren instabiel en impopulair. Het land zit economisch aan de grond. Het wacht op een nieuwe lening van het Internationaal Monetair Fonds en dit lijkt daarom niet het moment om een militair avontuur aan te gaan. Oorlog is voor Pakistan vrijwel onbetaalbaar, tenzij China geld geeft of voorschiet.

Maar ik kan me nauwelijks voorstellen dat Pakistan de aanvallen over zijn kant laat gaan. Een dergelijk conflict zorgt er doorgaans voor dat mensen zich eensgezind achter de machthebbers scharen. De Pakistaanse reactie woensdagmorgen kwam erop neer dat het hard gaat terugslaan op een nog te bepalen plek en ik verwacht dat dit binnen maximaal tien dagen gaat gebeuren, waarschijnlijk eerder.

De vraag is hoe India daarop weer gaat reageren. Misschien kan Rusland de partijen aan de onderhandelingstafel krijgen, want dat levert India wapens, en New Delhi onderhoudt traditioneel goede relaties met Moskou. Bemiddeling van een derde partij is nodig, anders zal elke actie tot reactie leiden. En dan is het wachten op een ongeluk waardoor oorlog onvermijdelijk is.”

Waar zijn beide landen militair toe in staat?

„India en Pakistan hebben kernwapens, maar de bereidheid om die in te zetten lijkt niet groot. Maar ook als het tot een conventionele oorlog komt, houd je je hart vast, want beide landen hebben zwaar uitgeruste legers. Na Amerika en China is India het derde land ter wereld als het gaat om geld dat in defensie gestoken wordt. Wel moet daarbij de kanttekening worden geplaatst dat veel Indiaas defensiegeld naar salarissen en pensioenen gaat.

Ook Pakistan heeft als het om defensie gaat fors in de buidel getast. Als voormalige bondgenoot van de Verenigde Staten bezit het bijvoorbeeld F-16’s. Tegenwoordig betrekt het zijn wapens voor 80 procent uit China en verrassend genoeg ook uit Nederland.” Goris wijst op een publicatie van The New York Times, waarin aangegeven wordt dat Pakistan tussen 2020 en 2024, 6 procent van zijn wapens uit Nederland haalt.

Pakistan claimt dat het vijf Indiase gevechtsvliegtuigen heeft neergeschoten. Goris: „Het is onduidelijk of dit zo is. Feit is dat beide landen beschikken over gesofisticeerd materieel. Je hoopt dat deze wetenschap tot wederzijdse afschrikking leidt, maar het kan ook aan beide kanten leiden tot overmoed.”

Onder de streep is India volgens Goris economisch en militair gezien superieur. „Het land beschikt over veel meer manschappen dan Pakistan. Ook is Islamabad kwetsbaarder voor vijandelijke raketten dan New Delhi, omdat de Pakistaanse hoofdstad dichter bij de grens ligt.”

U noemde de optie dat China Pakistan geld zou geven of lenen voor een oorlog. Is dat een denkbaar scenario?

„Pakistan is voor China belangrijk omdat het onderdeel is van de Nieuwe Zijderoute. De banden tussen beide landen zijn de afgelopen jaren flink aangehaald, terwijl China met India in conflict is over de grens in de Himalaya. Momenteel is het conflict tussen India en Pakistan er een tussen buurlanden. Als dit verder escaleert, kan Pakistan India alleen het hoofd bieden als het gesteund wordt door China. Op zijn beurt zal India dan snel aankloppen bij het Westen en verandert het treffen tussen beide landen in een vermomd conflict tussen grootmachten. In de Koude Oorlog gebeurde dat meermaals. Denk aan de Koreaanse Oorlog en Vietnamoorlog.”