Gatenstopper gezocht in „dramatisch” conclaaf
In de Sixtijnse Kapel in Vaticaanstad begint op woensdag 7 mei om 16.30 uur het conclaaf dat de 267e bisschop van Rome –de nieuwe paus– moet kiezen. Tot dan krijgen de uit alle uithoeken van de wereld afkomstige deelnemers gelegenheid om elkaar en elkaars opvattingen te leren kennen.
Woensdagochtend krijgen de 133 kieskardinalen (twee zijn om gezondheidsreden thuisgebleven) gelegenheid om hun standpunten uiteen te zetten, de rest van de dag wordt besteed aan informele ontmoetingen en mogelijke stembusakkoorden. Tijdens dit preconclaaf komt ook een groot aantal netelige kwesties aan de orde.
„Dit wordt het meest dramatische conclaaf van de afgelopen vijftig jaar”, zegt Vaticaankenner Marco Politi, die dezer dagen een boek publiceert onder de veelzeggende titel ”De onvoltooide revolutie van Franciscus”. „De verkiezing van de volgende paus komt na tien jaar burgeroorlog in de kerk.” Politi duidt op de vele uitspraken die de overleden paus heeft gedaan over thema’s als zegening van homoseksuele paren, communie voor hertrouwden, vrouwen in religieuze ambten, getrouwde vrome mannen (”viri probati”) als hulppriester en synodaliteit in plaats van pauselijke alleenheerschappij.
Vooral onder progressieve rooms-katholieken waren aan het begin van Franciscus’ pontificaat de verwachtingen hooggespannen. Maar uiteindelijk bleef het bij aanzetten en enkele symbolische benoemingen zonder vergaande hervormingen.
Als paus had Franciscus wel de mogelijkheid om zaken te veranderen, maar daarmee riskeerde hij ook een afscheiding van de meest conservatieve vleugel die in de afgelopen jaren onophoudelijk campagne tegen hem heeft gevoerd. Op sociale media werd Franciscus afgeschilderd als vijand van het traditionele gezin en aartsbisschop Viganò, een voormalige hoge Vaticaanse functionaris, maakte hem op X zelfs na zijn dood nog uit voor „een usurpator die zijn functie misbruikte om de kerk te vernietigen”. Franciscus heeft zodoende veel vragen opengelaten, waar de 133 deelnemers aan het conclaaf zeer verschillende antwoorden op hebben.
Verscheurde tuniek
Kort voor zijn dood vergeleek paus Franciscus zijn kerk met een „verscheurde tuniek”. Dat betekent dat zijn opvolger in staat moet zijn om de gaten te stoppen. Die taak lijkt op het lijf geschreven van de huidige tweede man in het Vaticaan, kardinaal-staatssecretaris Pietro Parolin, die in de officieuze ”paustoto” van de bookmakers op nummer één staat.
De 70-jarige Parolin bracht zijn loopbaan door in de Vaticaanse diplomatie, onder meer in Nigeria, Mexico en Venezuela. In 2018 bracht hij een akkoord tot stand tussen China en het Vaticaan en in latere jaren wist hij al te boude uitspraken van Franciscus –bijvoorbeeld over Oekraïne en Gaza– vakkundig te nuanceren. Hij geldt als een geboren verzoener, maar sommige factoren werken tegen hem. Parolin heeft nooit een bisdom geleid, is Italiaan en maakt deel uit van de Romeinse curie, het bestuursapparaat van de paus.
Italiaanse curiekardinalen hebben geen onverdeeld positieve reputatie
Italiaanse curiekardinalen genieten geen onverdeeld positieve reputatie, al was het maar omdat er altijd wel een van hen betrokken was bij de voornaamste Vaticaanse schandalen van de afgelopen jaren. Zoals Angelo Becciu, een naaste medewerker van paus Franciscus: hij werd in 2020 uit zijn functies ontheven vanwege zijn betrokkenheid bij een corruptieaffaire. Vorig jaar werd hij door een Vaticaanse rechtbank tot vijfenhalf jaar cel veroordeeld, maar desondanks eiste hij om toegelaten te worden tot het conclaaf. Becciu’s zaak kwam in het preconclaaf uitgebreid aan de orde en pas na lang discussiëren trok hij zich terug.
Kandidatenlijstjes
Als het conclaaf echter verdergaat op de door Franciscus ingeslagen weg van internationalisering, dan geldt de 67-jarige Filipijn Luis Antonio Tagle als favoriet. De huidige Vaticaanse viceprefect voor de evangelisatie was 21 jaar aartsbisschop van Manilla en spreekt dankzij zijn Chinese moeder vloeiend Mandarijn. Hij zou een brug kunnen slaan naar het tot nu toe weinig rooms-katholieke Azië, iets wat Franciscus jarenlang heeft geprobeerd. Door zijn benoemingen telt Azië, waar slechts 3 procent van de 1,4 miljard rooms-katholieken woont, nu 17 procent (21) van de kieskardinalen. Als hoofd van de wereldwijde rooms-katholieke liefdadigheidsinstelling Caritas maakte Tagle echter geen bijzonder professionele indruk.
Ondertussen circuleren er veel lijstjes met vijf, tien of twintig ”papabili”, mogelijke kandidaten voor het pausschap. Op een enkele daarvan staat ook de Nederlandse kardinaal Eijk.
