De helft van de kerkorganisten zit al meer dan twintig jaar op zijn post. Slechts 5 procent is jonger dan twintig. Willen kerkenraden investeren in jong talent om de lofzang gaande te kunnen houden? In Houten, Middelharnis en Zeist krijgt de jeugd een kans.
Pim Mellegers (58), organist van de gereformeerde gemeente in Nederland in Vlaardingen, maakte op twee manieren een groei door in zijn muzikale taak in de kerk. „Het duurde lang voor ik het orgel goed kende.” En: „Ik ben steeds eenvoudiger gaan spelen.”
Een bejaardenmiddag in Bodegraven, een doordeweekse dienst in hersteld hervormd Reeuwijk, een gehandicaptenmiddag van Helpende Handen, een bovenstemgroep, en een zondagse dienst in Moerkapelle. Corrie Verkade (66) laat het orgel op veel plaatsen klinken. Ze begeleidt al 32 jaar.
Is het wel of niet gepast om een vrij orgelwerk tijdens de kerkdienst te spelen? De een: „De toccata van Dubois na afloop van een feestelijke dienst kan prima.” De ander: „Een vrij orgelwerk heeft geen relatie met het Woord en is daarom wat mij betreft niet gepast.”
Beide organisten improviseren volop in de eredienst. Chiel Jan van Hofwegen: „Bij Jos van der Kooy heb ik geleerd te denken vanuit het proces, te luisteren naar je eigen muzikale verhaal.” Roelof van Middendorp: „Ik kijk de psalmen door en bedenk voor mezelf een thema.”
Henri Frens (24) weet nog precies hoe het zeven jaar geleden ging bij het voorspelen voor de Elspeetse organisten en de kerkenraad. „Ik had gereageerd op een oproep in de kerkbode. Er was nog een andere sollicitant. Op een zaterdagmorgen hadden ze op de orgelgalerij een gordijn opgehangen, zodat de commissie niet wist wie er speelde. Ik moest een inleidend stuk spelen, een voorspel en het koraal van Psalm 13, een collectevoorspel met twee verzen van Psalm 42 en een koraalzetting van Psalm 48. Daarna had ik een gesprekje met de kerkrentmeesters. Ze zeiden: Woensdag weet je ’t wel. Maar na een uurtje werd ik al opgebeld. Ze waren er wel uit.”
Er valt veel te verbeteren aan het functioneren van kerkorganisten, blijkt uit de RD-enquête onder ruim 1200 organisten. Organistenverenigingen spannen zich voor dat doel in. VOGG-voorzitter Dirk Jan Versluis: „Kerkorganist is de mooiste job; ik hoef er geen cent voor te hebben.”
Meeademen met de gemeente, dat is een uitdrukking die steeds terugkeert bij Egbert Minnema (24), organist in de gereformeerd vrijgemaakte kerken in Groningen en Zuidhorn. „Eigenlijk moet je als organist uitgaan van een gemeente die a capella zingt en waar jij bij mee mag spelen. En dat doe je geen fractie sneller of langzamer.”
Het is 71 jaar geleden dat Philip Verloo (87) voor het eerst orgelspeelde in een kerkdienst. En nog steeds begeleidt hij met veel genoegen de gemeentezang in verschillende kerken in Capelle aan den IJssel, Nieuwerkerk aan den IJssel en Hillegersberg. „Ik heb onlangs afscheid genomen van de Hillegondakerk in Hillegersberg. Dat was het mooiste orgel dat ik bespeelde als kerkorganist, maar ik moest er een gammel trapje voor op. De kerkenraad vond het beter dat ik stopte en dat vond ik zelf ook een goed idee.”
Organisten zijn bevraagd in een RD-enquête, maar wat verwachten kerkgangers eigenlijk van hun orgelspel? Twee mannen en twee vrouwen geven hun reactie. „Orgelspel zou helemaal in het teken van de verkondiging moeten staan.” En: „Gemeentezang is een eenparig belijden van de Naam van de Heere.”