Met zijn echtgenote Silvia Zwaaneveldt (68) is de hoogleraar ouderengeneeskunde aan de universiteit van Kopenhagen sinds begin 2021 de trotse bezitter van ‘t Spijker. Ze woonden in Denemarken toen ze zochten naar een onderkomen met een eigen verhaal. ’t Spijker, met 2500 kubieke meter inhoud, staat op een eilandje aan de rand van landgoed Brakel pal naast de oude hervormde dorpskerk. Het oudste deel van het pand dateert uit 1280, een ander deel uit 1400. Het was in vroeger dagen het onderkomen van onder meer monniken, de heren van Brakel en van dominees.

Silvia was eerst nog terughoudend en „bevreesd voor oude meuk.” Eenmaal binnen was ze verkocht. „Het is erg licht, het uitzicht is prachtig en het ligt niet aan een drukke weg.” Beiden voelen ze zich beheerder van erfgoed. „Je wilt ook iets terugdoen voor de maatschappij.” Westendorp glimlacht als hij nog een reden voor de aanschaf benoemt. „Dit is een leeftijdsvriendelijk huis. Je moet hier in beweging blijven. Dat is goed voor oudere mensen.”

Hij wist wat hen op energiegebied te wachten stond. „Je hebt allereerst twee rechterhanden nodig. Veel mag niet en kan ook niet zoals dubbel glas en zonnepanelen.” Maar het onderhoud dient evenmin te worden onderschat. „We waren grote huizen en een flinke tuin gewend, maar weet niet alles. Tijdens een storm viel een grote walnotenboom in de gracht. Dan heb je groot materieel nodig. Ook de grachten zelf vragen om een schoonmaakbeurt.”

De energierekening bedroeg bij de overdracht 511 euro per maand. „Ik ben een uitstekend betaalde rijksambtenaar, maar niet meer. We zijn al in het eerste jaar aan het besparen geslagen. Dat deden we in vorige situaties ook al. De twee HR-ketels hebben opgeteld een vermogen van 60.000 Watt, goed om alles op een meer dan behaaglijke temperatuur te brengen. Alleen al door de leidingen stromen honderden liters water. Ze zijn voorzien van vele kranen die kunnen worden afgesloten. Ik heb de verwarming tot de kern teruggebracht: alleen de woon- en eetkamer. Daardoor is de energierekening het eerste jaar gehalveerd.”

Net als iedereen werden de bewoners overvallen door de stijging van de gas- en stroomprijzen door de oorlog. „In de keuken stond een fornuis dat altijd brandt. Met twee ovens, twee pitten en altijd gebruiksklaar. Heerlijk als je snel iets wilt bakken. Bovendien bleef de keuken warm.” Het ging hen aan het hart, maar toen ze hadden berekend hoeveel gas de oven opslurpte was het pleit beslecht. „De oven is vernietigd. Wij willen niet dat zo’n niet-duurzaam geval een tweede leven krijgt. Het scheelde tussen de 1500 en de 2000 kubieke meter gas per jaar.”

De afgelopen maanden zijn de besparingsmaatregelen verfijnd. „We hebben overal dikke gordijnen gehangen en in de woonkamer de handbrede tochtkieren met zandzakjes dichtgemaakt. Iedere avond houden we een luikenronde. Overdag de zon zijn werk laten doen en ‘s avonds de warmte binnenhouden, daar draait het om.” Als de temperatuur in de avonduren zakt, gaat de moderne houtkachel aan. „Het brandhout komt uit ons eigen bezit.”

Hoe hoog het gasverbruik nu is, weten ze niet exact, maar het maandbedrag ligt met de huidige tarieven weer rond de 500 euro. Dat is beheersbaar, meent Westendorp. „We hebben nu de tijd om na te denken over toekomstige mogelijkheden.”

Het zuinige stookgedrag levert wel meer vocht op. „Zeker in het najaar. Voldoende ventileren is noodzakelijk, anders gaat er veel kapot.” Westendorp is ook voorzitter van Bewoond Bewaard, de vereniging waarin eigenaren van bijzondere monumentale panden in Nederland zich hebben verenigd. De vereniging is al langere tijd met de overheid in gesprek over de instandhoudings- en onderhoudsplicht van rijksmonumenten. „De subsidies zijn uiterst karig. Lang niet voor iedereen is het te doen. Dat overleg staat sinds de hoge gasprijzen echt op scherp.”

SERIE De winter door

De energierekening is hoger dan ooit. Hoe komen particulieren en bedrijven de winter door? Deel 8.