Vrijwel hele Kamer wil meer concurrentie op het spoor tegenhouden
Zo goed als de hele Tweede Kamer vindt het een slecht idee om meer concurrentie op de spoorwegen toe te staan. Partijen uitten tijdens een debat hun vrees dat marktwerking op het spoor leidt tot versnippering, uitholling van de dienstverlening en trajecten die slecht op elkaar aansluiten.
Onder druk van Europese regels moeten mogelijk andere partijen dan de NS ook de kans krijgen om op het zogeheten hoofdrailnet te kunnen rijden. Ook kan de NS mogelijk buitenlandse verbindingen of nachttrajecten verliezen. Vooral de buitenlandse verbinding leveren de vervoerder veel geld op.
„Ons complexe netwerk leent zich niet voor liberalisering”, zegt CDA’er Harry van der Molen. Volgens PvdA-Kamerlid Habtamu de Hoop moet iemand wel „van een andere planeet komen als je in zo’n tijd pleit voor verdere liberalisering”. GroenLinks vreest dat de plannen leiden tot een mogelijke „ontmanteling” van de NS.
De vervoerder krijgt het recht om op het hoofdrailnet te rijden zogenoemd ‘onderhands’ gegund. Dat houdt in dat er geen open aanbesteding is waar ook andere vervoerders aan kunnen meedoen. In Nederland rijden ook enkele regionale vervoerders, maar die trajecten vallen buiten het hoofdrailnet.
De Europese Commissie heeft „vraagtekens” over de grootte van het net dat aan de NS wordt gegund, aldus staatssecretaris Vivianne Heijnen (Infrastructuur). De Commissie eist in feite dan ook dat Nederland een marktanalyse laat uitvoeren naar de inrichting van de spoorwegen en duidelijkheid geeft. Gebeurt dat niet, dan is de kans groot dat de Commissie Nederland in gebreke gaat stellen.
Dit proces kan volgens Heijnen jaren duren. Zolang het proces loopt, kan de gunning aan de NS nog wel doorgaan. Maar als aan het einde van de procedure blijkt dat Nederland inderdaad rechten geschonden heeft, dan mag de NS mogelijk maar een kleiner deel van het net onderhands krijgen.
Heijnen zegt dan ook te overwegen toch maar een analyse uit te voeren, zodat er volgens haar snel duidelijkheid komt. Wat ze vervolgens met de uitkomsten van de analyse gaat doen, zal ook afhangen van wat de Kamer ervan vindt, zegt ze. Dat zo’n onderzoek onherroepelijk de deur openzet naar meer marktwerking op het spoor, is volgens haar dan ook niet zo.
De NS uitte eerder al haar zorgen over de voorgenomen plannen. Treinen naar bijvoorbeeld Brussel zouden minder vaak kunnen rijden.