In 2009 werden er enorme gasvoorraden ontdekt in het oostelijke gedeelte van de Middellandse Zee. Dat zou een zegen kunnen zijn voor het energiearme Europa. Ware het niet dat er overal flinke ruzie uitbrak tussen de betrokken landen in het Midden-Oosten over hun maritieme grenzen.

De grootste gasvondst staat bekend als het ”gasveld van de Levant”, waar Israël en Libanon sinds jaren over strijden. De afgelopen maanden leek er een oplossing in zicht door Amerikaanse bemiddeling, maar afgelopen week kwam Libanon plotseling met een nieuw eisenpakket dat volstrekt onaanvaardbaar was voor Israël.

Deze hele kwestie wordt trouwens ook door Arabische staten met argusogen bekeken. Een Israëlisch-Libanese overeenkomst over hun maritieme grenzen zou namelijk de weg vrijmaken voor Libanon om met de exploitatie van gas te beginnen in de Middellandse Zee. Dat zou de Libanese staat in de toekomst jaarlijks miljarden dollars opleveren. De vraag is echter bij wie deze dollars terechtkomen. Het is immers geen geheim dat Libanon in een wurggreep wordt gehouden door Hezbollah – en dus feitelijk door Iran.

Ook in een ander gedeelte van de Middellandse Zee nam de onrust toe. Libië heeft sinds jaren twee regeringen, waarvan het bestuur in de hoofdstad Tripoli wordt gedomineerd door islamisten. In 2019 sloot Turkije een maritiem akkoord met deze regering. Dit leidde indertijd tot felle protesten van onder andere Egypte, dat op zijn beurt toenadering zocht tot Griekenland en Cyprus.

Begin oktober kreeg deze Turks-Libische overeenkomst echter een vervolg. De Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Mevlut Cavusoglu, tekende in Tripoli een memorandum dat beide landen in staat stelde onmiddellijk met de exploitatie van gas te beginnen in een maritieme zone die feitelijk alleen maar door Turkije wordt erkend. Dit memorandum vormde het voorlopige sluitstuk van de jarenlange Turkse pogingen om voet aan de grond te krijgen in het gasrijke oostelijke gedeelte van de Middellandse Zee.

Het gevaar schuilt hierin dat dit Turks-Libische akkoord de Griekse exclusieve economische zone negeert. Diplomaten toonden zich bezorgd over deze escalatie. Een volgende stap zou namelijk kunnen zijn dat Turkije schepen stuurt om naar gas te boren ten zuiden van het Griekse eiland Kreta. Men zou dit kunnen interpreteren als een oorlogsverklaring aan Athene.

De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft trouwens recent zijn retoriek tegen Griekenland opgevoerd. Hij beschuldigde Athene ervan dat het heimelijk wapenvoorraden aanlegde op Griekse eilanden. Eind vorige maand uitte Erdogan dreigende taal. Hij zei onder meer dat „we tegen Griekenland willen zeggen: Gebruik je verstand. Denken jullie werkelijk dat de steun van de Verenigde Staten en Europa jullie zullen redden? Vergeet dat maar.”