„Geef die schaar maar”, zei minister Yeşilgöz aan tafel van de talkshow Op1. Ze wil ervoor strijden dat ook Iraanse vrouwen hun hoofddoek af kunnen doen en de „wind door het haar” kunnen voelen. Iraanse autoriteiten sloegen afgelopen dagen protesten van burgers die meer vrijheid willen met harde hand neer.

De knippende Yeşilgöz volgde donderdagavond het voorbeeld van onder meer presentatrice Fidan Ekiz, die uit solidariteit met Iraanse vrouwen eveneens haar kapsel kortwiekte. Eerder deze week knipten tientallen Franse actrices en zangeressen om dezelfde reden een stuk van hun haar af.

Menselijk gezicht

Een minister die op de nationale televisie de schaar in haar kapsel zet – is dat verstandig? Of zitten er risico’s aan zo’n persoonlijke actie?

Yeşilgöz zal vooral begrip krijgen voor haar knipactie, denkt Frits Bloemberg. Hij is voorman van Het Debatbureau, een organisatie die (overheids)organisaties debattrainingen biedt. Hij volgt de politiek „op de voet.” „De politiek van vandaag de dag draait steeds meer om personen. Vroeger stond beleid centraal, nu dient een politicus humaan over te komen en het vermogen te hebben met anderen mee te voelen. Met haar knipactie geeft Yeşilgöz de overheid een menselijk gezicht. Van de Nederlanders zal 99,9 procent begrip hebben voor haar daad van solidariteit met Iraanse vrouwen. De publieke opinie in Nederland keert zich sterk tegen het Iraanse regime en daar sluit de minister bij aan.”

Bloemberg denkt dat de knipactie van Yeşilgöz geregisseerd was. „Ik denk dat ze zich bewust profileert. Zij weet echt wel wat ze doet, ze wordt genoemd als toekomstig VVD-leider. Zo’n filmpje van de knipactie kan haar een herkenbaar en persoonlijk imago geven. ”

Er zijn meer persoonlijke acties van bekende Nederlanders die menigeen in het geheugen gegrift staan. Zo wierp prins Claus ooit zijn stropdas af. Bloemberg: „Ik vond dat een mooi moment. Prins Claus liet zo blijken hoe beklemmend het leven is van iemand uit het Koninklijk Huis. Met de stropdasactie wilde hij zeggen: Ik wil ook mezelf kunnen zijn.”

Bouwvakkers

Aan persoonlijke acties zitten ook risico’s, zegt Bloemberg, die in het verleden betrokken was bij de coaching van een „landelijk lijsttrekker.” „Het kabinet worstelt met het wereldkampioenschap voetbal in Qatar. Enerzijds wil de regering solidariteit betonen aan bouwvakkers die omkwamen bij de bouw van stadions. Anderzijds wil het kabinet op goede voet staan met het regime in Qatar. Bij zo’n gevoelig dossier zou het riskant zijn om iets persoonlijks te doen als een stuk van je haar af te knippen.”

Ludiek bedoelde acties van politici kunnen in hun gezicht ontploffen, weet Bloemberg. Hij wijst op een actie van toenmalige GroenLinks-leider Jolande Sap. Ze had een stekkerdoos met een stekker meegenomen, en demonstreerde tijdens een debat in de Tweede Kamer dat de stekker uit het kabinet zou moeten worden getrokken. „Het was een mislukte poging om grappig te zijn. Een historisch moment, heel triest voor Sap. PVV-leider Wilders reageerde ad rem en briljant en zei: „Mevrouw Sap, volgens mij heeft de stekker er bij u nooit in gezeten.” Een filmpje met dat incident zal jaren aan Sap blijven kleven.”

Skateboard

Of een actie wel of niet bij het publiek in goede aarde valt, is „erg afhankelijk van de persoon”, zegt Bloemberg. „De voormalige premier Jan Peter Balkenende ging op een skateboard staan. Zoiets kan al gauw als niet oprecht of al te zeer ingestudeerd overkomen. Dat geldt ook voor politici die ineens gaan rappen.”

Dat iemand als ‘stikstofbemiddelaar’ en VVD-coryfee Johan Remkes van links tot rechts sympathie oproept, komt doordat hij „volledig zichzelf is”, analyseert Bloemberg. „Remkes moet vooral niet luisteren naar PR-adviseurs. Zijn authenticiteit is zijn kracht. In Limburg, waar hij waarnemend gouverneur was, moesten ze erg wennen aan zijn directe stijl. Hij heeft een natuurlijk overwicht en straalt uit dat met hem niet te spotten valt en dat hij wars is van politieke spelletjes. Daarbij komt natuurlijk dat Remkes een enorme ervaring heeft in het openbaar bestuur. Hij weet precies hoe de hazen lopen.”

FVD-leider Baudet verscheen in 2017 tijdens een debat over een mortierongeval in Mali in legertenue in de Kamer. Hoe beoordeelt Bloemberg zo’n actie? „Politici willen aandacht trekken. Zeker nu de Tweede Kamer bestaat uit een twintigtal fracties, proberen politici op te vallen. Dat is begrijpelijk. Ik heb wel het idee dat het politieke landschap extreem is gepolariseerd. Dat vind ik bezwaarlijk. Want als iedereen op een polariserende manier aandacht wil trekken, of als partijen zich telkens opsplitsen, komen we geen stap verder.”

Appeltje

Zeker iemand als premier Rutte is zich bewust van het belang van imago, betoogt Bloemberg. „Beeldvorming is alles. Rutte met een appeltje op de fiets – dat beeld wordt in VVD-kring gekoesterd en gecultiveerd. Rutte als de gewone man, die niet boven anderen staat. Ja, de premier probeert erop te letten hoe hij op de foto komt. Hij wil voorkomen dat de camera op hem gericht staat als hij een hamburger aan het eten is. Dat gekauw kan verschrikkelijke beelden opleveren.”

Niet alles aan je imago valt „tot in de puntjes te regelen”, weet de voorman van Het Debatbureau. „Rutte vecht nu tegen het beeld dat hij te lang premier is”

Zou Rutte bij kiezers punten scoren als hij in deze economisch zware tijden bijvoorbeeld nog ‘eenvoudiger’ gaat wonen? „Zo’n actie zou ik hem niet adviseren. Mensen prikken daardoorheen en beseffen dat hij slechts goede sier wil maken. Als hij krapper wil gaan wonen, zou hij dat moeten doen zonder daar ruchtbaarheid aan te geven.”