Tot op de avond voor Prinsjesdag werd nog onderhandeld met energiebedrijven over een plan om de hoog opgelopen prijzen van gas en stroom aan banden te leggen. De precieze uitwerking volgt nog, maar zeker is dat er miljarden extra op tafel komen om de energierekening van huishoudens en kleine ondernemers „behapbaar” te houden.

De regeling komt bovenop een pakket koopkrachtmaatregelen waar het kabinet voor volgend jaar ruim 17 miljard euro voor opzij heeft gezet. Een deel daarvan, zo’n 5 miljard euro, betreft blijvende maatregelen om te zorgen dat met name mensen met een laag inkomen in de toekomst beter in staat zijn het hoofd financieel boven water te houden.

„Duizelingwekkende bedragen”, erkent ook minister Sigrid Kaag (Financiën). „Maar het zijn ook ongekende tijden”. Hoeveel extra het nieuw aangekondigde prijsplafond voor energie gaat kosten, is nog afhankelijk van de uitwerking en van de daadwerkelijke prijsontwikkelingen op de energiemarkt. Maar er moet wel financiële dekking voor komen. „Dat staat vast”, aldus Kaag.

Om de maatregel te bekostigen wordt in ieder geval de 4,5 miljard euro gebruikt die eerder was uitgetrokken om ook volgend jaar de belasting op energie te verlagen, een maatregel die door het prijsplafond overbodig is geworden. Ook de opbrengst van de eerder aangekondigde mijnbouwheffing, naar schatting 2,8 miljard euro in de jaren 2023 en 2024, wil het kabinet inzetten.

Kaag snapt dat de manier waarop de maatregel tot stand is gekomen, en vooral het nog ontbreken van cruciale details als de kosten en de precieze dekking, vragen oproept. „Het beeld is misschien niet optimaal”, erkent zij. Maar door mensen nu zekerheid te bieden over hun energierekening is „wel een heel belangrijk besluit genomen”.

Nieuw was het plan niet, erkent Kaag ook. Het idee van een prijsplafond werd al eerder besproken, maar dat zou dan alleen voor een „afgebakende groep” moeten gaan gelden. Gevreesd werd dat de maatregel anders op bezwaren zou stuiten van met name de Europese Commissie. Maar de beperkte varianten die verkend zijn, stuitten allemaal op uitvoeringsbezwaren.

Pas de afgelopen weken werd volgens Kaag duidelijk dat ook in Brussel het denken veranderd is. De Europese Commissie komt binnenkort met een verordening die grof gezegd de lidstaten verplicht om energiebedrijven te laten betalen voor een verlaging van de energierekening van burgers. Dat heeft volgens haar het pad geëffend voor de afspraken die daarover de afgelopen dagen met de sector zijn gemaakt.