Het nieuwe jaar is nog maar net begonnen. Vroeg in de morgen van 1 januari 2004 is in Opheusden de spanning te snijden. Op het centrale kruispunt in het dorp -van de Dorpsstraat, de Burgemeester Lodderstraat, de Eikenlaan en de Hamsestraat- wil een grote groep jongeren een traditioneel vreugdevuur aanleggen. De burgemeester heeft vooraf aangekondigd daartegen streng op te zullen treden. Dus bezetten agenten de kruising.De jongeren ontsteken in woede. Met bierflesjes, stenen en zwaar vuurwerk proberen ze de politiemannen te verjagen. Twee agenten raken gewond. Tot op de dag van vandaag kampen ze met ernstige gehoorklachten. De situatie escaleert, de mobiele eenheid moet de orde herstellen. Zes mensen in de leeftijd van 17 tot 57 jaar worden opgepakt. Allen zijn afkomstig uit Opheusden. Een 24-jarige verdachte werd begin deze maand veroordeeld tot een werkstraf van 180 uur en een voorwaardelijke celstraf van een maand.

Om een herhaling van de dramatische gebeurtenissen te voorkomen, wil een werkgroep van jongeren, ouders en een jongerenwerker dit jaar een andere sfeer creëren op de bewuste kruising. Er komt een koek-en-zopietent te staan plus een paar flinke schijnwerpers. In sporthal Biezenwei is een feest. „Het is geen garantie voor succes”, aldus een woordvoerster van de gemeente Neder-Betuwe, „maar we hopen dat het dit keer wel goed gaat.”

Een 19-jarige jongeman uit Opheusden, -hij maakte deel uit van de groep relschoppers- durft dat niet te garanderen. Hij wil niet met zijn naam in de krant. „We mogen nog steeds geen vreugdevuur maken, terwijl dat hier altijd traditie is geweest.” Maar waarom zo veel geweld? „Dat ligt gewoon aan het soort volk hier. De politie verhinderde ons plezier. Daarom gingen we met flesjes en vuurwerk gooien. Ja, ik heb zelf ook gegooid. Ik had gewoon te veel op en we waren met z’n allen erg opgefokt.”

Volgens de Opheusdenaar weten z’n ouders dat hij altijd naar de kruising in het centrum gaat. Ze hebben hem er bijna nooit over bevraagd. Zondags gaat hij naar een van de drie reformatorische kerken die het 6000 zielen tellende dorp rijk is. Na even nadenken: „O ja, ze zeiden een keer dat ik gek was dat ik naar de kruising ging, meer niet.”

Een 17-jarig meisje, ook kerkgangster, zegt dat haar predikant op oudejaarsavond altijd waarschuwde om ’s nachts niet naar het kruispunt te gaan. Toch weerhoudt die waarschuwing haar niet om te gaan. „Ik ga al sinds mijn twaalfde in de nieuwjaarsnacht naar het centrum. Met een vriendin bij mij uit de kerk. Mijn ouders willen het eigenlijk niet, maar ja, het is zo gezellig. Met allerlei jongeren bij elkaar. Jazeker, uit alle kerken van ons dorp.”

De jonge Opheusdense zegt dat het haar alleen om de sensatie gaat. Ze stond vorig jaar vanaf een veilige afstand toe te kijken hoe de ME en een grote groep jongeren elkaar te lijf gingen. „Ik heb gehoord dat er jongens zijn die toch een vreugdevuur bij de Dorpsstraat willen maken. Ze pikken het niet dat de burgemeester een groot vuur verbiedt. Als de ME komt, vinden ze dat alleen maar mooi. En zelf ben ik ook wel nieuwsgierig hoe het afloopt.”

Ouderling P. C. van Tuyl, voorzitter van de kerkenraad van de plaatselijke gereformeerde gemeente in Nederland, durft niet te ontkennen dat jongeren uit zijn gemeente in de nieuwjaarsnacht naar het dorpscentrum trekken. „Ik weet alleen niet wie het zijn. Ik heb de jonge gemeenteleden op catechisatie nog een keer op het hart gebonden er niet naartoe te gaan. Ook in de leesdienst van oudejaarsavond willen we er nog een keer op terugkomen.”

Ds. G. Pater, predikant van de gereformeerde gemeente, zegt niet veel behoefte te hebben om via de pers te reageren op de kwestie Oud en Nieuw in Opheusden. „Dit onderwerp ligt enorm gevoelig. Ik wil slechts kwijt dat we hopen dat jongeren door de prediking, catechese en verenigingsleven mogen wandelen in de tere vreze des Heeren.”

De predikant van de hersteld hervormde gemeente, ds. D. Heemskerk, woont nog maar kort in Opheusden. Hij heeft al van enkele jongeren gehoord dat het behoorlijk kan spoken op het kruispunt waar hij niet ver vandaan woont. „Mijn ervaring is dat tradities in een dorp niet gemakkelijk te doorbreken zijn. Ik ben in ieder geval in gesprek geweest met mijn catechisanten over hoe zij de jaarwisseling denken door te brengen. Het is niet naar Gods Woord om dat met vuurwerk en vreugdevuren te doen, zoals dat hier, evenals in veel andere plaatsen, traditie schijnt te zijn.”

voetnoot (u17(Dit is het eerste deel uit een serie van drie verhalen over de jaarwisseling in een aantal Nederlandse plaatsen. Morgen deel 2.