Koopkracht en afhankelijkheid
Het kabinet heeft nog een week de tijd om afspraken te maken over verhoging van de koopkracht in 2023. Volgende week vrijdag moeten de bewindslieden de rijksbegroting voor volgend jaar definitief vaststellen. De presentatie vindt plaats op de derde dinsdag in september; dan is het Prinsjesdag. Waarschijnlijk lekt er voor die tijd al het een en ander uit. Zo ging het tenminste in de achterliggende jaren.
Dat er wat moet gebeuren aan de koopkracht, staat voor coalitiefracties VVD, D66, CDA en ChristenUnie als een paal boven water. Het Centraal Planbureau (CPB) becijferde vrijdag dat zonder nieuw beleid de koopkracht dit jaar met 6,8 procent daalt en volgend jaar met 6,2 procent.
De prijzen in de supermarkt zijn in een klein jaar tijd met 18,5 procent gestegen. Dat kost een gezin met vier kinderen zo’n 1500 euro per jaar extra. En de energierekening verdubbelde of verdriedubbelde voor veel huishoudens, Kortom, Nederland zit in een ongekende koopkrachtcrisis.
CPB-directeur Pieter Hasekamp sprak vrijdag terecht over „dramatische cijfers.” Hij denkt dat de overheid zich bij compensatie het beste kan richten op de laagste inkomens. Het CPB verwacht niet dat de overheid het inkomensverlies van iedereen kan voorkomen. Dat is ook hetgeen premier Rutte in de achterliggende maanden een en andermaal benadrukte. Door de oorlog in Oekraïne worden we allemaal armer.
De suggestie van de CPB-directeur om alleen de laagste inkomens te steunen, verdient serieuze overweging. We moeten accepteren dat de overheid niet bij machte is alle problemen in de samenleving op te lossen en de koopkracht van iedereen te repareren. De gedachte dat de overheid alle problemen oplost, houden linkse partijen graag levend. Maar wie die kant op wil, komt uit bij een almachtig, groot en log overheidsapparaat.
Nederland leert op pijnlijke wijze dat de overheid geen gelukmachine is die het iedereen naar de zin kan maken. De samenleving is niet maakbaar. De overheid en de mensheid hebben niet alles in de hand. De vraag is of deze crisis Nederland afhankelijker maakt van God, de Schepper en Onderhouder van ons leven. Dat zou wel het beste zijn voor de samenleving.
Dat doet overigens niets af aan de verantwoordelijkheid van de overheid om de zwakken in de samenleving te beschermen als daar mogelijkheden voor zijn.
Maar het is de taak van de overheid om verder te kijken dan alleen de koopkrachtcijfers. De oorzaak van de koopkrachtproblemen ligt in de extreme stijging van de prijzen voor aardgas. Hopelijk brengt deze crisis een bezinning op gang over de afhankelijkheid van onze samenleving van fossiele energiebronnen van vreemde mogendheden. En gaat minister Jetten voor Klimaat (D66) snel aan de gang om nieuwe kerncentrales in ons land te realiseren en gaan we de drie modernste kolencentrales ter wereld die ons land heeft, niet sluiten in 2030.
