Van een stil protest met omgekeerde vlaggen tot een massabijeenkomst in Stroe en het blokkeren van snelwegen: de stikstofplannen van het kabinet maakten veel los. Het is de eer aan VVD-coryfee Remkes (71) om, door middel van het leiden van een of meerdere gesprekken tussen boerenorganisaties en het kabinet, de gemoederen tot bedaren te brengen.

Lees ook

Kabinet en boeren om de tafel: hard tegen hard of zoeken naar ruimte?

Het kabinet benoemde hem vorige maand als „onafhankelijk gespreksleider.” Remkes’ eerste uitdaging, het aan tafel krijgen van boerenorganisaties, is zeer matig geslaagd. Van de acht grote organisaties schuift alleen LTO Nederland aan, zo werd woensdagavond bekend. De partijen zitten inhoudelijk op één lijn, staat in een gezamenlijke verklaring die na onderling overleg werd voorgelezen. „Dat betekent dat we samen optrekken. Onze boeren hebben geen vertrouwen in het door de regering geregisseerde overleg. LTO spreekt vrijdag met het kabinet in goede afstemming met alle partijen. De uitkomsten van het overleg worden teruggekoppeld, besproken en verdere stappen worden afgestemd.” Met de uitkomst van het boerenoverleg wordt de druk op het kabinet flink opgevoerd. Helder is dat de boeren eisen dat Den Haag de stikstofplannen wezenlijk bijstelt.

Maar gaat dat gebeuren? Zijn er écht geen taboes, zoals premier Rutte stelde? Ja, LTO zal zeker het hart kunnen luchten over álle heikele thema’s. Maar daarmee is niet gezegd dat het kabinet tot grote concessies bereid is. De ministers Van der Wal (Natuur en Stikstof) en Staghouwer (Landbouw) waren vorige maand duidelijk: De gesprekken dienen „er niet toe om de doelstellingen en uitgangspunten zoals die zijn opgenomen in het coalitieakkoord en het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) ter discussie te stellen”, schreven ze aan de Tweede Kamer. Wat Ruttes „geen taboes” precies inhoudt, moet dan ook worden afgewacht.

Doorn in het oog

Coalitiepartijen VVD, D66, CDA en CU hebben afgesproken dat in 2030 minstens 74 procent van het stikstofgevoelige natuuroppervlak met de status ”Natura 2000” onder een kritische grens ligt. Die kritische depositiewaarde (KDW) is de grens van de hoeveelheid stikstofneerslag waarboven een risico op natuurverslechtering niet kan worden uitgesloten.

De snelheid waarmee het doel moet worden gehaald, is veel boeren een doorn in het oog. Op dit moment ligt de wettelijke doelstelling nog op 2035. Ook de cruciale plaats die de KDW inneemt is omstreden. Van der Wal maakte in juni echter nog duidelijk dat er in juridisch opzicht geen alternatief voor de KDW is. Hoewel het kabinet wil dat er nieuwe indicatoren komen, is het zeer de vraag of het kabinet op korte termijn harde toezeggingen kan doen over het minder belangrijk maken van de KDW.

Deadline

En of het kabinet open staat voor het tóch wat verder naar achteren schuiven van de deadline van 2030? Dat is politiek erg gevoelige materie. Om aan de kern van de stikstofaanpak te morrelen –iets wat met name D66 zal willen voorkomen– moet het regeerakkoord worden opengebroken.

Op andere punten kan het kabinet mogelijk meer leveren. Zo wil ook Van der Wal dat de zogeheten PAS-melders snel een vergunning krijgen. Ook heeft het kabinet laten weten dat innovatie een volwaardig middel is in de stikstofaanpak. Wel valt het te bezien of het kabinet deze zaken snel concreter kan maken.

Helder is dat de vooruitzichten en beloftes die er nu liggen voor de demonstrerende boeren niet voldoende zijn. Bovendien raken zaken als ruimte voor innovatie en legaliseren van PAS-melders niet aan de kern van de weerstand. Dus of het kabinet écht iets te bieden heeft waar de boeren mee kunnen thuiskomen? De druk is hoog, maar de verwachtingen zijn niet al te hooggespannen.