Oekraïne-conferentie: verzamelen bewijs misdaden niet risicoloos
Landen die deelnamen aan de Oekraïne-conferentie in Den Haag waken voor de risico’s die het verzamelen van bewijs van oorlogsmisdaden met zich meebrengt. Dat staat in een politieke verklaring die na afloop naar buiten is gebracht.
De 45 regeringen erkennen het risico op overdocumentatie en het steeds opnieuw bevragen van slachtoffers en overlevenden door verschillende partijen. Daarmee worden „zij die al geleden hebben” mogelijk opnieuw met trauma’s geconfronteerd. Daarom moet het slachtoffer centraal staan, om te voorkomen dat het herbeleven van trauma’s ernstige gevolgen kent.
In de politieke verklaring benadrukken de partijen verder dat „mensenrechten en fundamentele vrijheden van de betrokken personen” niet in het geding moeten komen tijdens de zoektocht naar bewijs. Daarbij gaat het niet alleen om de rechten en vrijheden van slachtoffers, maar ook van verdachten.
De hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof (ICC) Karim Khan zei snel met richtlijnen te komen om dit soort problemen te voorkomen. Het komt volgens hem nog te vaak voor dat de plaatsen waar misdaden gepleegd zijn „overlopen” worden.
Het ICC en Eurojust publiceren de komende drie weken richtlijnen die moeten voorkomen dat onderzoekers die verschillende overheden naar een plaats delict sturen dubbel werk doen of elkaar voor de voeten lopen. Er komen vergelijkbare richtlijnen voor andere onderzoekers die niet aan de overheid gelinkt zijn.
In de verklaring wordt waardering uitgesproken voor Oekraïense burgers die „niet zonder gevaar” tijdens de oorlog bewijzen verzamelen. Het gaat niet alleen om bewijzen van oorlogsmisdaden, maar ook van misdaden tegen de mensheid. Ook binnenlandse en internationale ngo’s en journalisten spelen daar een belangrijke rol bij, staat in het statement.
Aanklager Khan vindt dat de oorlog in Oekraïne aantoont dat er nog veel verbeterd kan worden, en dat het internationaal recht meer tanden moet krijgen. „Er zijn te lang te veel beloften gemaakt”, zei Khan. „Ik denk dat vandaag toont hoe we het recht van het papier moeten halen en in de praktijk moeten brengen.”