De locatie voor de tentoonstelling kan haast niet beter gekozen zijn: Museum ’t Kromhout in Amsterdam. In deze werf werden tot eind jaren zestig grote dieselmotoren gebouwd. De bezoeker waant zich hier weer terug in die tijd. De tijd dat diesel –een fossiele brandstof– nog rijkelijk vloeide. Een sterke olieachtige geur dringt zich hier aan je op.

Het museum stelt de bezoeker op de proef. Je stapt een wereld in die nog niet bestaat. Je moet luisteren, kijken en ruiken met de oren, ogen en neus van de mensen uit de toekomst. Hoe zouden zij terugblikken naar de huidige tijd waarin iedereen zo afhankelijk is van fossiele brandstoffen? Precies zo is het museum ingericht. Je kunt ruiken aan benzine, uitlaatgas en koelvloeistof alsof het de eerste keer is dat je de geur inademt. Overigens zijn het veilige nabootsingen van de echte geuren. Het neppe uitlaatgas ruikt iets fruitiger dan normaal.

Hersengymnastiek

„De kinderen van de toekomst zullen de geur van uitlaatgassen en het geluid van verbrandingsmotoren niet meer herkennen”, zegt Sofia Mankert, de Zweedse bedenker van de tentoonstelling. „Je moet hier als bezoeker echt je verbeeldingskracht gebruiken en je echt in de toekomst wanen. Het is een soort hersengymnastiek.”

Uit een viertal koptelefoons klinkt het geluid van de drukste straten ter wereld vóórdat de stille elektrische auto’s de wegen overnamen. De informatiebordjes zorgen ook voor een kronkel in het hoofd van de hedendaagse bezoeker. Bij een kunstzinnige troon van uitlaatpijpen staat bijvoorbeeld te lezen: „Voordat onze auto’s elektrisch werden aangedreven, werden auto’s voorzien van technologie om de gevaarlijke gassen die de motor produceerde, af te voeren. Hiertoe diende de uitlaat.” Je begint er bijna meewarig van naar je eigen tijd van te kijken.

Deze speelse aanpak met de blik vanuit de toekomst is bewust gekozen, vertelt Mankert. Het brengt wat positiviteit en humor in de discussie rond de aanpak van klimaatverandering. „Als we het nieuws daarover lezen, lijkt het soms wel of de dag des oordeels is aangebroken. Mensen raken pessimistisch. De opwarming van de aarde zet voor een enorme uitdaging: de energietransitie. In deze tentoonstelling willen we de negativiteit loslaten en met een knipoog terugblikken alsof de transitie al achter de rug is.”

Het ruik- en luisterdeel is haar favoriete onderdeel van de tentoonstelling. „Het laat goed zien wat er zal verbeteren: er komt minder lawaai en minder vervuiling. De strijd tegen klimaatverandering zien we vaak als een offer, maar we vergeten vaak de positieve kant. We krijgen schonere en stillere steden, een mooiere wereld voor onze kinderen. Fossielvrij leven is een beter leven.”

”Fossielvrij leven binnen een generatie”, is ook de slogan van Vattenfall, vertelt Anouk IJfs, persvoorlichter van het Zweedse energiebedrijf dat het initiatief nam voor het museum. „We hebben niet alleen zelf de ambitie om klimaatneutraal te worden. Maar we willen ook concrete stappen zetten. Daar is deze tentoonstelling een mooi voorbeeld van.” Ze wijst naar een futuristisch uitziende prototype van de eerste fossielvrije motorfiets. Vattenfall ontwikkelde die samen met de fabrikant CAKE. Het staal is van duurzame komaf.

Genant

In een videoruimte kunnen filmpjes bekeken worden van mensen die zogenaamd terugblikken op de tijd van fossiele brandstoffen. „Het was echt genant”, vertelt Tessel over het feit dat haar ouders pas als een van de laatsten overstapten op een elektrische auto. Ze vertelt dat ze haar moeder vroeg haar een straat voor de school af te zetten. Omdat ze zich anders schaamde. „Ik wilde niet dat mijn vrienden erachter zouden komen dat wij nog steeds in een benzineauto reden.” Vrachtwagenchauffeur Anja kon wel genieten van de dieseldampen van vroeger. En automonteur Piet doet uit de doeken hoe hij en zijn collega’s zich moesten laten omscholen, omdat verbrandingsmotoren verdwenen.

Fossielen horen in een museum. De boodschap van deze tentoonstelling is: fossiele brandstoffen eveneens. In dit museum ga je ‘terug’ naar een toekomst zonder benzine en diesel. En die toekomst blijkt nog aanlokkelijk ook. Wie wil er nu geen wereld zonder stinkende en lawaaiige auto’s?