Dat is de staatkundige oplossing die het Comité 2004 voor ogen staat voor het Koninkrijk der Nederlanden. Het comité, een initiatief van mr. Pieter van Vollenhoven en voormalig gouverneur van de Antillen mr. J. Saleh, presenteerde woensdag het advies aan premier Balkenende.

Het Koninkrijksstatuut bestaat vijftig jaar. Dit werd woensdag gevierd met een aantal activiteiten, zowel in Den Haag als op de Nederlandse Antillen en Aruba.

In de Ridderzaal in Den Haag was gisteravond een culturele avond waar ook de Arubaanse premier Oduber en de Antilliaanse premier Ys te gast waren. De beveiliging van het evenement was streng. Het complete Binnenhof was afgesloten.

Het Koninkrijksstatuut is de hoogste rechtsregeling van het koninkrijk, waarin is vastgelegd dat er een Koninkrijk der Nederlanden is, bestaande uit de landen Nederland, de Nederlandse Antillen en Aruba.

De drie rijksdelen hebben één staatshoofd (de Koningin) en één nationaliteit (de Nederlandse). De drie landen zijn autonoom en hebben elk hun eigen regering, maar een aantal zaken is centraal geregeld, zoals buitenlandse betrekkingen en defensie.

De autonomie van de drie landen staat voorop. Ook is in het statuut vastgelegd dat de partijen gelijkwaardig zijn. Daardoor kan het alleen worden veranderd als alle deelnemers daarmee instemmen.

In 1986 maakte Aruba zich los van de andere Antilliaanse eilanden en kreeg de status aparte. Die status was eigenlijk bedoeld als voorportaal naar onafhankelijkheid, maar begin jaren negentig werd duidelijk dat de Arubanen toch in het koninkrijk wilden blijven.

De vijf eilanden van de Nederlandse Antillen voelen steeds meer voor een status aparte. Sint Maarten sprak zich er in 2000 al voor uit en ook op Curaçao groeit de belangstelling. Het eiland houdt in april volgend jaar een referendum.

De aanbeveling van het Comité 2004 om de landsregering af te schaffen komt overeen met die van de commissie-Jesurun van begin oktober. Die commissie bepleitte echter als alternatief een status aparte voor Curaçao en Sint Maarten. De drie kleinere eilanden Bonaire, Saba en Sint Eustatius zouden zogeheten Koninkrijkseilanden moeten worden, met directe banden met Den Haag.

Het gouden jubileum van het statuut wordt door veel partijen gezien als een goed moment om de relaties binnen het koninkrijk opnieuw te bezien. Het Comité 2004 wil de inwoners van de Antillen zelf laten bepalen wat zij met hun eilanden willen. Zij zouden zich daarover in bindende volksraadplegingen moeten uitspreken. Onafhankelijkheid zou dan ook een optie moeten zijn, al is het comité daar geen voorstander van.

Premier Balkenende bezoekt begin volgend jaar de Antillen en Aruba. Het is zijn eerste reis naar dat gebied. Het bezoek vindt plaats van 31 januari tot en met 4 februari. Balkenende doet alle eilanden aan, aldus de Rijksvoorlichtingsdienst.