Het slagveld in Oekraïne is nogal complex. „Er strijden particuliere militaire contractanten, buitenlandse strijders, vrijwilligers, huurlingen, extremisten, terroristische groeperingen en allerlei criminelen; het loopt er allemaal door elkaar”, constateerde het Amerikaanse onderzoeksbureau Soufan Center onlangs.

Wat voor soort groeperingen vechten aan de Russische kant mee?

Aan de Russische zijde vechten dienstplichtigen mee uit allerlei deelrepublieken. Vazalstaten zoals Zuid-Ossetië en Abchazië leveren vrijwilligers. En dan zijn er nog de Donbasrebellen uit de volksrepublieken Loegansk en Donetsk.

Berucht zijn de Tsjetsjenen in Russische dienst, de zogeheten Kadyrovieten. Die vormen de paramilitaire organisatie van krijgsheer Ramzan Kadyrov, die uit naam van het Kremlin de orde in de Tsjetsjeense Republiek moet bewaren. Formeel vallen de islamitische Kadyrovieten onder de Russische Nationale Garde. Ze staan bekend om hun wreedheid, en zijn onder meer ingezet om deserterende dienstplichtigen uit de volksrepublieken Loegansk en Donetsk zonder vorm van proces te onthoofden. In Marioepol smeerde het Oekraïense Azov-regiment kogels in met varkensvet om deze Tsjetsjeense troepen te beledigen.

Dat zijn min of meer allemaal Russen. Vechten er ook buitenlanders mee met het Russische leger?

Jazeker. Rusland heeft een eigen clandestien huurlingenbedrijf, de zogeheten Wagner Groep. Het Kremlin zet deze schimmige club geregeld in om wereldwijd vuile klusjes op te knappen. Het motto van Poetins schaduwleger is niet voor niets: ”Wij doen zaken met de dood en de zaken gaan goed”. De geldschieter van de Wagner Groep is Poetins vertrouweling Yevgeny Prigozhin, tegen wie wereldwijd sancties zijn afgekondigd.

Wie vechten er mee in het huurlingenleger van Wagner?

In een Telegrambericht roept de Wagner Groep „mensen met een strafblad, schulden, verbannen uit huurlingengroepen of zonder buitenlands paspoort” op om zich te melden voor de oorlog in Oekraïne.

Wagner heeft momenteel 10.000 tot 20.000 huursoldaten beschikbaar voor de strijd om de Donbas-regio in Oekraïne. Deze zijn afkomstig uit Syrië, Libië en andere landen in het Midden-Oosten. Ze krijgen een maandelijkse soldij toegezegd tussen 600 en 3000 euro, afhankelijk van hun rang en ervaring. Wagner zou volgens de Oekraïense militaire inlichtingendienst GUR een deal hebben gesloten met de Libische krijgsheer Khalifa Haftar om Libische strijders te ronselen. Deze huurlingen hebben vaak nauwelijks gevechtservaring, spreken de taal niet en kennen het land niet. Als ze al worden ingezet, is dat als kanonnenvoer, infanterie zonder zwaar materieel. Het zijn vooral avonturiers; ze gaan erheen voor „een selfie en een verhaal”, vertelde Colin Clarke, onderzoeker bij het Soufan Center, tegen dagblad New Yorker.

Wie vechten er aan de Oekraïense kant mee?

Aan Oekraïense zijde strijden vooral mensen mee die een rekening hebben te vereffenen met Rusland. Zoals Georgiërs, Tsjetsjenen en Krim-Tartaren, die allen een inval moesten verduren van het Russische leger.

Daarnaast zijn er vrijwilligers actief die na de oorlog in Oekraïne het dictatoriale regime in hun eigen land omver willen werpen. Er is een Wit-Russisch Kastus Kalinouski-bataljon opgericht, genoemd naar de negentiende-eeuwse Wit-Russische leider van een opstand tegen het Russische rijk. Ook vechten er Russen mee, in de hoop dat ze na de bevrijding van Oekraïne Poetin kunnen verjagen uit het Kremlin.

En het vrijwilligerslegioen?

In het Internationale Legioen van Territoriale Verdediging van Oekraïne, zoals het officieel heet, vechten zo’n 20.000 ex-militairen uit 52 landen mee, zoals mariniers, commando’s en scherpschutters. Daaronder zijn Britten, Amerikanen, Canadezen en ex-militairen van verschillende Europese nationaliteiten. „De hele wereld staat vandaag aan de kant van Oekraïne, niet alleen in woorden maar ook in daden”, beweerde de minister van Buitenlandse Zaken, Dmytro Koeleba, vorige maand op de Oekraïense televisie.

Hoe gevaarlijk is aansluiting bij het Oekraïense vreemdelingenlegioen?

Heel riskant. Rusland beschouwt alle gevangengenomen buitenlanders van het Oekraïense vreemdelingenlegioen als huurling. Ze komen daardoor niet in aanmerking voor bescherming als krijgsgevangene. „In het beste geval kunnen ze verwachten dat ze als criminelen worden vervolgd”, kondigde het Russische ministerie van Defensie aan. In het slechtste geval krijgen ze direct een kopschot. Om dat beleid te onderstrepen, lanceerde Rusland op 13 maart een raketaanval op een Oekraïense trainingsbasis bij Javoriv in de buurt van de Poolse grens.