Lauranne Jansen (60) mag de hand van haar zwaargewonde dochter niet even vasthouden. Het snijdt haar op 31 maart 2016 door haar ziel. Op Texel moet ze toezien hoe Yannick (21) in een ambulance wordt behandeld. Even later vliegt een traumaheli de jonge vrouw naar het VU-ziekenhuis in Amsterdam. Het mag niet baten. Yannick overlijdt aan haar verwondingen.

Ze is overreden. Yannick fietste die avond op Texel met een vriendin over een „kaarsrechte” weg, vertelt haar moeder. „Ze had haar lichten, voor en achter, aan staan.” Om 21.20 uur schept een auto de jonge vrouw met zo’n 80 kilometer per uur. De vrouwelijke autobestuurder, die later is veroordeeld tot een werkstraf, vertelt de politie dat ze Yannick niet zag en zich niets van het ongeval kan herinneren.

Hoewel hard bewijs ontbreekt, vermoeden politie en justitie dat de automobiliste zat te appen achter het stuur en daardoor Yannick niet opmerkte, vertelt moeder Jansen uit Geldrop. „De chauffeur bleek die dag honderden appjes te hebben verstuurd. Of ze vlak voor de aanrijding ook bezig was met haar telefoon, blijft onduidelijk. Ik ga er vanuit dat mijn dochter slacht-
offer is van een appende automobilist. Als de bestuurder had opgelet, had onze Yannick niet hoeven sterven.”

Concentratie

De dood van haar dochter triggerde Lauranne Jansen om in het geweer te komen tegen telefoongebruik in het verkeer. Samen met haar ex-man Frank Frijns lanceert ze in 2016 Stichting Yannick, vernoemd naar hun verongelukte dochter.

Jansen zou het wel van de daken willen schreeuwen: „Gebruik je telefoon in het verkeer niet. Want je hebt al je concentratie nodig voor de weg.”

„Verontrustend”, vindt ze dinsdag gepubliceerde cijfers over telefoongebruik in het verkeer. Van de Nederlanders geeft 72 procent aan de mobiele telefoon te gebruiken in het verkeer, blijkt uit onderzoek van verzekeraar Interpolis. Vijf jaar geleden was dat nog 66 procent. Van jongeren tussen de 12 en 17 jaar gebruikt zelfs 85 procent hun smartphone in het verkeer.

Baas

Jaarlijks vallen ongeveer 600 slachtoffers (doden en gewonden) door bellen tijdens het rijden, meldt het OM op grond van cijfers van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid. Bij 20 tot 30 procent van de ongevallen speelt afleiding of verslapte aandacht een belangrijke rol.

Automobilisten die onder het rijden hun telefoon gebruiken, spelen „Russische roulette”, zegt Jansen. „Elke weggebruiker moet veilig thuis komen. Dus moet je in de auto niet gaan appen of bellen.”

Ook handsfree-gebruik van de telefoon in het verkeer –wat niet is verboden– wijst Jansen resoluut van de hand. „Hoe kun je helemaal je aandacht op de weg houden, als je met je baas belt of via je telefoon deelneemt aan een vergadering? We kunnen in de auto niet multi-
tasken. Zoek een parkeerplaats op om bijvoorbeeld een appje te beantwoorden.”

Met de komst van elektrische auto’s wordt telefoongebruik tijdens het fietsen nog riskanter, benadrukt Jansen. „Die auto’s hoor je nauwelijks aankomen. Als je dan ook nog eens met je smartphone in de weer bent, heb je zo’n voertuig nog minder snel in de gaten.”

Verslavend

Hoe voorkom je telefoongebruik in de auto? „Het helpt om je telefoon op stil zetten. Want die ping van een appje werkt verslavend. Een andere mogelijkheid is om je smartphone neer te leggen in een opbergvak. Je kunt ook een app installeren die iemand die jou appt automatisch antwoordt dat je niet kan reageren, omdat je aan het verkeer deelneemt.”

Dat de boete voor telefoongebruik in de auto deze maand met 100 euro is verhoogd naar 350 euro, juicht Jansen toe.

Liever nog ziet ze dat overtreders ook verplicht een kijkje moeten nemen in een kliniek, waar verkeersslachtoffers revalideren. „Daar zien automobilisten met eigen ogen wat voor ellendige gevolgen telefoongebruik in de auto kan hebben.”

Gordel

Met hulp van onder meer voorlichtingsvideo’s en met de theatervoorstelling Smart hoopt Stichting Yannick mensen ervan te doordringen dat het volstrekt normaal zou moeten zijn om je telefoon onder het rijden links te laten liggen. Jansen: „Toen het dragen van de autogordel een halve eeuw geleden verplicht werd, bestond daar eerst weerstand tegen. Nu draagt vrijwel iedereen de gordel. Op zo’n ontwikkeling hoop ik ook wat betreft telefoongebruik. Mensen moeten elkaar durven aanspreken: appen onder het rijden, dat doe je niet. Ook werkgevers horen hun verantwoordelijkheid te nemen. Transportbedrijven moeten verbieden dat truckers onder het rijden bellen. Ik vraag me of hoeveel doden er nog moeten vallen, voordat iedereen beseft dat telefoongebruik in het verkeer echt niet kan.”

Pakkans

Iemand die door zijn telefoongebruik een ongeval veroorzaakt, kan levenslang kampen met wroeging, waarschuwt Jansen. „Uiteraard staan mensen niet graag in mijn schoenen, ik heb mijn dochter verloren door een verkeersongeval. Maar ik sta ook niet graag in de schoenen van een automobilist die iemand aanreed, doordat hij was afgeleid door zijn telefoon. Diegene zal moeten leren leven met het feit dat hij iemand het leven heeft ontnomen of ernstig heeft verwond, terwijl hij dat ook had kunnen voorkomen.”

Het is Jansen een doorn in het oog dat veruit de meeste appende chauffeurs geen strobreed in de weg wordt gelegd. „De pakkans is nog veel te laag. Afgelopen weekend meldde de politie in Rotterdam het schrikbarend te vinden hoeveel mensen achter het stuur bellen en appen. Telefoongebruik in de auto blijkt een hardnekkige gewoonte te zijn.”