De Europese norm voor de grofste soort fijnstof (PM10) stelt dat een jaargemiddelde van 40 microgram per kubieke meter (µg/m3) en een 24-uursgemiddelde van 50 µg/m3 maximaal 35 keer per jaar overschreden mag worden. Op de Noordersluisweg, waar Tata Steel staat, werd volgens de laatste data van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) van het RIVM in 2020 83 dagen de grenswaarde voor PM10 overschreden. Een behoorlijke overschrijding dus, maar wel op een specifieke plek net naast het terrein van de fabriek. Dit datapunt is niet representatief voor de hele IJmond, waar duizenden meetpunten zijn waar de hoeveelheid fijnstof berekend wordt.

Het feit dat de luchtkwaliteitsnormen niet worden overschreden klopt dus, op een meetpunt na. Maar de uitspraak behoeft wel een nuancering. Het RIVM schrijft namelijk: „Langdurige blootstelling aan lagere concentraties fijnstof, zelfs beneden de Europese grenswaarden, levert ook nadelige gezondheidseffecten op.” De advieswaarden voor gezonde lucht van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zijn een stuk strenger dan de wettelijke Europese norm waar Tata Steel aan moet voldoen. Volgens de WHO-adviezen is de lucht rond Tata niet schoon genoeg.

Anders dan de Europese normen streeft het Schone Lucht Akkoord (SLA) ernaar om in 2030 in heel Nederland te voldoen aan de veel lager liggende, op gezondheid gebaseerde, WHO-advieswaarden voor fijnstoffen en stikstof. Deze worden in de IJmond en ook in andere delen van Nederland nog lang niet bereikt. De concentraties fijnstof rond Tata Steel behoren tot de hoogste van Nederland.

Overigens vervuilt de uitstoot van Tata Steel niet alleen de lucht in de IJmond. Sommige schadelijke stoffen slaan neer en vervuilen zo de bodem. Uit recent onderzoek van het RIVM over neergedaald stof in de IJmond bleek „dat de geschatte blootstelling aan lood boven de gezondheidskundige grenswaarde ligt.” Deze metaalstoffen zijn met name schadelijk voor kinderen die buitenspelen en via de handen stof in de mond krijgen.

De bewering dat de luchtkwaliteitsnormen niet worden overschreven klopt dus, op een enkel meetpunt na. Maar de luchtkwaliteit voldoet niet aan de adviezen van de WHO en de streefwaarde van het Schone Lucht Akkoord.

Dit is een factcheck in het kader van een samenwerkingsproject tussen ANP, Pointer en Nieuwscheckers.

Dit project heeft als doel om in aanloop van de gemeenteraadsverkiezingen uitspraken en beweringen te toetsen op feitelijke juistheid.