Daags na de Russische invasie wordt het onrustig rond Zhitomir, 150 kilometer ten westen van Kiev, waar de familie Vinogradsky woont. De beschietingen nemen toe, ook in Zhitomir, waar dichtbij militaire bases liggen. De familie schrikt van de intensiteit van het oorlogsgeweld. Dat plaatst voor een dilemma: vertrekken of blijven? Er wordt gebeden. Geworsteld. Ds. Vinogradsky zat twee keer in de gevangenis voordat het IJzeren Gordijn viel. De Heere heeft hem altijd bewaard en moet hij dan nu, op zijn 91e, nog vluchten? De Nederlander Cor Ploeg, getrouwd met ds. Vinogradsky’s dochter Katja, geeft aan dat de hele familie naar Nederland kan komen.

’s Middags valt het besluit. Het wordt te gevaarlijk. Vader Vinogradsky mag niet alleen achterblijven. Met een koffer per persoon en wat eten stapt de familie Vinogradsky in drie auto’s en wordt de tocht van 460 kilometer naar de grens ondernomen, eerst naar Tsjernovtsy, waar ze pauzeren bij christelijke broeders en zusters. Dan door naar de Roemeense grens bij Syrets. Het vordert langzaam vanwege het gevaar voor Russische aanvallen in de nacht en de stroom vluchtende Oekraïners. Na 24 uur wachttijd komen ze aan in Radauti, een dorpje in Roemenië.

Roemeense behulpzaamheid

Ondertussen mobiliseert Cor Ploeg vier mannen, onder wie Karst de Vries, voormalig directeur van stichting Kom over en help en voorzitter van het Christelijk Platform Oost-Europa. „Na een rit van 28 uur arriveerden wij zaterdag na middernacht in Radauti, op 5 kilometer van de grens met Oekraïne, waar we met het gevluchte deel van de familie hadden afgesproken. Oekraïners werden met grote bewogenheid onthaald door leden van de lokale christelijke gemeente. Ze kregen een maaltijd, een warme douche en een slaapplaats”, vertelt De Vries, onder de indruk van de Roemeense behulpzaamheid. „We hoorden dat een schoonzoon van ds. Vinogradsky en zijn vrouw en hun kinderen de grens niet over mochten vanwege een eventuele algehele mobilisatie. De volgende dag wijzigde deze regeling voor gezinnen met kleine kinderen en zijn ze alsnog via Polen naar Nederland vertrokken.”

Weerzien

In Radauti komt het hele gezelschap zondag op adem. In de kerk volgt een emotioneel weerzien. Ds. Vinogradsky omhelst De Vries. Ze kennen elkaar uit andere, betere tijden. De Vries mag spreken in de dienst. „Ik heb de storm op zee (Mattheüs 8:23-27) centraal gesteld. Jezus slaapt. De discipelen vrezen voor hun leven. Maar Jezus neemt die angst weg en gebiedt een grote stilte na een grote storm. Laten ook wij op God vertrouwen. Hij heeft alles in Zijn hand.” Ds. Vinogradsky spreekt de gemeente toe: „We zijn op de vlucht, maar onze vlucht is tot God.”

Maandag reizen ze richting Nederland: drie auto’s vol, de eerste 400 kilometer over glibberige bergpassen in de Karpaten. Onderweg volgt ds. Vinogradsky op zijn iPad de toestand in zijn geliefde Oekraïne. Op de wegen krioelt het van de auto’s met een Oekraïens nummerbord.

Bij de Hongaarse grens gaat het mis. Een schoonzoon heeft de Wit-Russische nationaliteit en moet een visum overleggen, dat hij niet heeft. „Acht uur lang probeerden we te bemiddelen. Toch bleef de douane onverbiddelijk. Het gezin bleef met een auto achter, maar wat gebeurde er? Ze sloten weer achteraan in de rij en de nieuwe lichting douaniers liet hen wel door.”

Tranen

Af en toe houden de reizigers een korte stop. De hoogbejaarde ds. Vinogradsky doet rek- en strekoefeningen, ze eten en drinken wat en ontmoeten landgenoten. Ze omarmen elkaar en barsten in tranen uit. De situatie in Zhitomir verslechtert. Er is permanent contact met andere familieleden die willen vertrekken. Zhitomir is een spookstad geworden, waar de inwoners de schuilkelders ingaan als het luchtalarm klinkt en er doffe knallen van explosies klinken.

Bijna weer op de eindbestemming in Nederland krijgen ze bericht van een kleindochter van ds. Vinogradsky. Ze is in Zhitomir gebleven vanwege haar vriend en zou dit voorjaar trouwen. „We zijn vandaag in stilte getrouwd”, appt ze haar moeder.

De Vries: „Ik hoor dat meer christelijke stellen dat doen. Oekraïners weten niet hoe lang de oorlog zal duren. Te midden van deze onzekerheid ervaren ze bovenal dat de kracht van het gebed overstijgend is. God regeert en wij zijn onderweg naar de grote toekomst van de Heere Jezus Christus. We bidden om gerechtigheid, bescherming en vrede. Om liefde tegen de haat.”