Liveblog: EU-leiders eens over nieuwe harde sancties tegen Rusland
De EU-leiders zijn het vanavond eens geworden over nieuwe harde sancties tegen Rusland. Tot nu toe heeft de Russische invasie aan 57 Oekraïners het leven gekost. Volg de ontwikkelingen in dit liveblog.
Advertentie
Moldavië heeft voor de eerstvolgende zestig dagen de noodtoestand uitgeroepen vanwege de Russische invasie in buurland Oekraïne. Het parlement heeft donderdagavond met de maatregel ingestemd, nadat deze in de ochtend was voorgesteld door president Maia Sandu.
De noodtoestand geeft de autoriteiten meer bevoegdheden. Met de noodtoestand is het mogelijk om bijvoorbeeld massademonstraties te verbieden en „ongewenste personen” het land uit te zetten.
Door de Russische invasie zijn meer dan 4200 Oekraïners naar Moldavië gevlucht. Veel van hen willen volgens premier Natalia Gavrilita door naar de Europese Unie, ruim honderd personen hebben al in Moldavië asiel aangevraagd. President Sandu zei eerder al tienduizenden vluchtelingen te willen opvangen.
Moldavië heeft net als Oekraïne een afvallige pro-Russische regio. Het gaat om Transnistrië. De regio grenst aan Oekraïne. Volgens het Oekraïense leger wil Rusland via het vasteland een doorgang maken van de door Rusland geannexeerde Krim naar Transnistrië.
In heel Nederland zijn donderdagavond gebouwen verlicht in de blauw-gele kleuren van de Oekraïense vlag, uit solidariteit met de bevolking van Oekraïne. Onder meer de Erasmusbrug in Rotterdam, de A’DAM Toren in Amsterdam en het Haagse stadhuis huis zijn blauw-geel verlicht.
Ook de toren van de Grote of Sint Bavokerk op de Grote Markt in Haarlem is verlicht in de Oekraïense kleuren. Verder heeft het stadhuis van Almere heeft de blauw-gele lampen aangestoken „om de Oekraïners een hart onder de riem te steken”, schrijft de gemeente op Twitter. „We zijn enorm geschrokken van de ontwikkelingen in Oekraïne.”
Op meerdere stadhuizen is ook de Oekraïense vlag gehesen. De vlag blijft in Den Haag nog „zéker twee avonden” op het stadhuis, laat een woordvoerder van burgemeester Jan van Zanen donderdagavond weten. Ook in Arnhem blijft de vlag nog wel even hangen voor het stadhuis. Burgemeester Ahmed Marcouch twitterde zijn medeleven met „het dappere volk dat zo graag vrij blijft”.
Oekraïne claimt een strategisch gelegen vliegveld aan de rand van de hoofdstad Kiev te hebben heroverd op het Russische leger. „Vliegveld Hostomel is van ons. De Russische paratroepers zijn vernietigd”, meldt regeringsadviseur Oleksi Arestovitsj op zijn Facebook-pagina. Het bericht is niet bevestigd.
Hostomel ligt ongeveer 25 kilometer ten noordwesten van het centrum van Kiev. Het ligt bovendien een paar kilometer van een snelweg tussen Kiev en Belarus.
Rusland viel het vliegveld donderdag met enkele tientallen gevechtshelikopters aan. De toestellen kwamen vanuit Belarus gevlogen. Ze zouden ook troepen hebben gedropt. Vervolgens ontstond een vuurgevecht dat de hele dag duurde. Oekraïne zegt drie van die helikopters te hebben neergeschoten.
De EU-leiders zijn het eens geworden over een nieuw pakket harde sancties tegen Rusland. Die zullen „enorme en ernstige gevolgen” hebben voor het land, stellen ze, bijeen op een ingelaste top in Brussel.
De sancties raken onder meer „de financiële sector en de energie- en transportsector”, vermelden de officiële conclusies van de top. Ook wordt de handel met Rusland in onder andere goederen die ook militair kunnen worden gebruikt aan banden gelegd. Voor sommige Russen wordt reizen naar de EU bemoeilijkt. Ook wordt nog eens een aantal Russen persoonlijk gestraft. Zij kunnen niet meer bij eventueel in de unie ondergebracht vermogen en mogen de EU niet meer in. EU-burgers en -bedrijven mogen ook geen zaken meer met hen doen.
Het blijft niet bij deze strafmaatregelen, dreigen de EU-leiders. Ze komen spoedig met een derde pakket, dat ook bondgenoot Belarus zal treffen. Dat land dient als een van de uitvalsbases voor de Russische invasie in Oekraïne.
Mogelijk gaan ze dan wel over tot het afsluiten van Rusland van het internationale betalingsverkeer, een maatregel die ze volgens ingewijden nu nog achter de hand zouden houden. Ook president Vladimir Poetin en buitenlandminister Sergej Lavrov straffen ze nu nog niet persoonlijk, verwachtten hoge EU-diplomaten vooraf. Premier Mark Rutte opperde al dat die sancties later zouden kunnen volgen.
Voor welke strafmaatregelen Rutte en zijn collega’s precies hebben gekozen, blijkt naar verwachting vrijdag. Nu de sancties de zegen hebben van de EU-leiders worden ze door juristen zorgvuldig onderbouwd, zodat gestraften de Europese rechter niet zover kunnen krijgen om er een streep door te zetten.
Oekraïne kan verder rekenen op extra politieke, financiële, humanitaire en logistieke steun, beloven de EU-leiders. Ze beleggen een internationale conferentie om geld voor het benarde land in te zamelen.
De leiders herhalen ook nog eens dat ze zich bewust zijn van de vurige wens van Oekraïne om lid te worden van de EU. Oekraïne en Oost-Europese EU-lidstaten hadden graag gezien dat de EU het land zou uitnodigen om op termijn toe te treden.
VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR schat dat zo’n 100.000 Oekraïners in eigen land ontheemd zijn geraakt door de Russische aanvallen. Daarnaast zijn ook duizenden mensen de grenzen overgestoken naar buurlanden.
Een woordvoerder benadrukt dat het om een ruwe schatting gaat. Het is niet duidelijk hoeveel mensen precies op de vlucht zijn geslagen en hoeveel naar het buitenland zijn vertrokken. Eerder op donderdag werd al bekend dat in 24 uur 15.000 mensen de grens naar Polen waren overgestoken.
De Europese Unie heeft gezegd klaar te zijn voor de komst van vluchtelingen uit Oekraïne. Meerdere landen laten weten voorbereidingen te treffen. Veel mensen hebben hun huis verlaten nadat de Russische aanvallen begonnen, maar ook eerder sloegen mensen al op de vlucht uit angst voor een invasie.
De Verenigde Naties maken 20 miljoen dollar (circa 17,9 miljoen euro) uit het noodfonds vrij voor hulp aan Oekraïne. „Wij en onze humanitaire partners zijn vastbesloten om te blijven en hulp te leveren, om mensen in Oekraïne te ondersteunen in hun tijd van nood”, aldus secretaris-generaal Antonio Guterres.
Een transportvliegtuig van de Russische luchtmacht is donderdag in Rusland neergestort tijdens een vlucht om militair materieel te vervoeren. De bemanning is om het leven gekomen.
Volgens het Russische persbureau RIA Novosti gebeurde het ongeluk met de Antonov An-26 in de buurt van de Russische stad Voronezj, op zo’n 200 kilometer van de Oekraïense grens. Het vliegtuig zou zijn neergestort door technische problemen. Waar het naartoe op weg was, is niet bekendgemaakt. Ook is onduidelijk hoeveel personen aan boord waren.
De Russische invasie heeft tot nu toe 57 Oekraïners het leven gekost. Daarnaast raakten 169 mensen gewond. Dat zei de Oekraïense minister van Volksgezondheid Viktor Ljasjko via persbureau Interfax-Oekraïne.
Volgens Ljasjko kunnen de ziekenhuizen de toestroom vooralsnog aan.
De leiders van de G7 hebben de Russische invasie van Oekraïne krachtig veroordeeld. De Russische president Vladimir Poetin „heeft oorlog teruggebracht naar het Europese continent”, staat in een verklaring die ze na digitaal spoedberaad naar buiten brachten. „Hij heeft zichzelf aan de verkeerde kant van de geschiedenis gezet.”
Ze noemen de aanval „niet uitgelokt en volkomen ongerechtvaardigd” en een „ernstige schending van internationaal recht”. Rusland wordt opgeroepen direct alle bloedvergieten te staken en zijn troepen terug te trekken uit Oekraïne. Ook willen de G7-leiders dat Rusland de veiligheid garandeert van waarnemers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE), die voor de Russische inval toezagen op de naleving van het bestand tussen Oekraïne en de pro-Russische separatisten in het oosten van het land.
De leiders van de G7-landen kondigden zware economische en financiële sancties tegen Rusland aan. Ook Belarus wordt streng veroordeeld. Russische troepen zijn onder meer vanuit dat land Oekraïne binnengevallen. De leden van de G7 zijn de VS, Duitsland, Canada, Frankrijk, Italië, Japan en het Verenigd Koninkrijk.
De nieuwe sancties voor Rusland waarover de EU-leiders zich donderdagavond buigen, zijn „wel ongeveer de zwaarst denkbare”, zegt premier Mark Rutte. Rusland wordt vermoedelijk nog niet afgesloten van het internationale betalingsverkeer en ook president Poetin wordt waarschijnlijk niet rechtstreeks gestraft, maar Rutte kan zich voorstellen dat de tijd daarvoor nog niet rijp is.
Nederland denkt pragmatisch, zei Rutte voor aanvang van een ingelaste top in Brussel over een antwoord op de Russische invasie van Oekraïne. „Wij zijn niet tegen die twee elementen, maar we willen wel heel goed weten of dat verstandig is.”
Als Rusland uit de ‘financiële telecomdienst’ SWIFT wordt gezet, zou dat ook westerse landen hard raken, memoreert Rutte. Daarom aarzelt een aantal EU-lidstaten daarover.
Als de EU Poetin de toegang tot de EU ontzegt en eventueel in de unie ondergebracht geld bevriest, wordt het volgens de premier moeilijk om ooit nog met hem tot een diplomatieke oplossing te komen. „Dat is nu natuurlijk nog ondenkbaar, maar ooit zal die dialoog weer moeten starten.” Maar ook de huidige en komende strafmaatregelen „zullen Poetin sowieso ook persoonlijk zeer raken”, verzekert Rutte.
Als de EU-landen de genoemde maatregelen deze week niet in stelling brengen, betekent dat niet dat ze voorgoed van de baan zijn. Het zijn stappen „die je, als het toch nog een keer heftiger moet, wel zou kunnen toevoegen”, zegt Rutte. Hij sluit niet uit dat Rusland het nog zoveel bonter maakt dat de EU naar een nog zwaardere straf wil grijpen.
Voor welke strafmaatregelen Rutte en zijn collega’s op hun ingelaste top in Brussel precies kiezen, blijkt naar verwachting vrijdag. Zodra ze de zegen hebben van de EU-leiders worden ze door juristen zorgvuldig onderbouwd, zodat gestraften de Europese rechter niet zover kunnen krijgen om er een streep door te zetten.
Advertentie
Als reactie op de Russische invasie in Oekraïne heeft de Amerikaanse president Joe Biden nieuwe zware sancties aangekondigd. Hij wil onder meer de mogelijkheden beperken dat de Russen zaken kunnen doen in dollars, zei hij in het Witte Huis.
Biden liet er geen misverstand over bestaan: de Russische president Vladimir Poetin is de agressor, zo verklaarde hij. „Deze agressie kan niet onbeantwoord blijven”. De president noemde het een gevaarlijk moment voor Europa. „Het is al een groot conflict.”
Biden is op dit moment niet van plan met Poetin te gaan praten, zo zei hij toen een journalist daarnaar vroeg. Eerder had hij al benadrukt dat de Russische militaire aanval op Oekraïne zich grotendeels ontvouwt zoals de Verenigde Staten hadden voorspeld. „We hebben wekenlang gewaarschuwd dat dit zou gebeuren.” Volgens hem wordt Poetin internationaal een paria door diens besluit het buurland aan te vallen.
Biden kondigde ook aan meer Amerikaanse troepen naar Europa te sturen. Volgens een defensiefunctionaris gaat het om 7000 man voor Duitsland. Vanuit Duitsland en andere NAVO-lidstaten zijn al duizenden militairen verplaatst naar bondgenoten aan de grens met Oekraïne en Rusland om de oostflank te versterken.
De Russen hebben in het noorden van Oekraïne de voormalige kerncentrale van Tsjernobyl veroverd. Volgens Oekraïne vielen Russische militairen het gebied binnen vanuit het nabijgelegen Belarus. Lokale media melden dat een opslagplek voor kernafval van de centrale, waar in 1986 de grootste kernramp ooit plaatsvond, is getroffen door Russische beschietingen.
De Oekraïense president Volodimir Zelenski noemde de aanval op Tsjernobyl „een oorlogsverklaring aan heel Europa”. Zelenski schreef op Twitter dat „onze verdedigers hun levens geven zodat de tragedie van 1986 zich niet herhaalt”. Tijdens de kernramp maakten Rusland, Oekraïne en Belarus nog deel uit van de communistische Sovjet-Unie.
Het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) meldt in de avond dat de kerncentrales in Oekraïne veilig draaien en dat er geen „vernietiging” is geweest van de resterende afval- en andere faciliteiten in Tsjernobyl. De uitspraak van de VN-waakhond komt na een gesprek met de Oekraïense autoriteiten.
Oekraïne vermoedde al voor de invasie dat Rusland via het noorden zou kunnen binnenvallen op weg richting de hoofdstad Kiev, met mogelijke gevechten bij Tsjernobyl als gevolg. Begin deze maand hadden Oekraïense militairen nog geoefend in het gebied rondom de reactor.
Rusland wil binnen enkele dagen het leger van Oekraïne neutraliseren. Dat maakt generaal Onno Eichelsheim, de hoogste Nederlandse militair, op uit de inzet van Russische militairen in Oekraïne. Hij weet niet of de Russen gaan slagen in hun opzet.
Hij spreekt van een „grootschalige militaire invasie”. De Commandant der Strijdkrachten (CDS) verwacht dat de Russen een „groot deel” van het grondgebied van Oekraïne proberen in te nemen, inclusief de hoofdstad Kiev. „Het zwartste scenario is zich aan het ontvouwen.”
De inval begon met de inzet van raketten, kruisvluchtwapens en artillerie om de Oekraïense luchtverdediging uit te schakelen. Rusland trok vanuit het oosten, de Krim en Belarus het buurland binnen, aldus Eichelsheim.
Met langeafstandswapens zijn havens, vliegvelden en andere militaire installaties onder vuur genomen. Ook zijn er luchtlandingen geweest bij Kiev. De Russen proberen Oekraïense militaire eenheden te isoleren, aldus de generaal.
In verband met de oorlog is de gereedheid van een aantal Nederlandse eenheden verhoogd. Verloven zijn ingetrokken en er zullen extra oefeningen worden gehouden, zei Eichelsheim. Ook zullen NAVO-bondgenoten mogelijk eenheden en materieel door ons land verplaatsen.
Nederland heeft eenheden gereed staan voor de NAVO. Het gaat onder meer om een amfibisch transportschip, een fregat, een duikteam en 1500 militairen. De CDS verwacht dat de NAVO binnen enkele dagen wel een beroep op deze eenheden gaat doen.
Het plan was eigenlijk om vrijdag wapens aan Oekraïne te leveren. Dat wordt een ander moment, zegt de generaal. Hij gaat ervan uit dat het nog zeker gaat lukken om de spullen in Oekraïne te krijgen. Het gaat onder meer om scherpschuttersgeweren, radarapparatuur en scherfvesten.
Het Russische leger heeft naar eigen zeggen 83 doelwitten op het Oekraïense vasteland vernietigd. Het ministerie van Defensie meldt dat daarmee de doelen voor donderdag zijn bereikt, aldus het Russische persbureau Interfax.
Rusland begon ’s nachts met de beschietingen en raketaanvallen op doelwitten in heel Oekraïne. Volgens een hoge Amerikaanse functionaris ging het met name om militaire locaties, waaronder kazernes, munitiemagazijnen en bijna tien vliegvelden.
Ook nu Rusland Oekraïne is binnengevallen brengen de EU-landen nog niet alle voorbereide sancties in stelling. Onder meer het afsluiten van Rusland van het internationale betalingsverkeer (Swift) en het rechtstreeks straffen van president Poetin houden ze nog achter de hand, verwachten hooggeplaatste EU-bronnen.
De voorzitters van de Europese Commissie en de raad van EU-regeringsleiders hebben aangekondigd dat de lidstaten met zware nieuwe sancties komen, die de Russische economie hard zullen raken. Maar de ingrijpende stap om Rusland de toegang tot de financiële telecomdienst Swift te ontzeggen, een vurige wens van Oekraïne, gaat sommige lidstaten nog te ver. Het ligt wel op tafel, maar maakt mogelijk deel uit van een volgend sanctiepakket, zegt een hoge EU-bron.
De EU-landen kunnen de Russische financiële sector ook op andere manieren raken, zeggen ingewijden. Ze willen nog altijd de Russische elite treffen en niet de gewone Rus. De lidstaten willen daarom ook niet de toegang van alle Russen tot de EU bemoeilijken, maar beperken mogelijk de voorrechten van bijvoorbeeld houders van een Russisch diplomatiek paspoort.
Poetin en zijn buitenlandminister Lavrov worden vermoedelijk ook nog niet geraakt. De EU vreest anders de resterende diplomatieke kanalen helemaal te blokkeren.
De EU legt waarschijnlijk ook Belarus nieuwe sancties op, verwachten ingewijden. Maar dat komt mogelijk pas later. „Alle energie is nu gericht” op het aanpakken van Rusland, zegt een diplomaat. Als de EU-landen de ontwerpconclusies voor de top overnemen, spreken ze uit dat ze een snel volgend sanctiepakket voor Rusland willen „dat ook Belarus zal treffen”.
De Britse premier Boris Johnson heeft nieuwe sancties tegen Rusland aangekondigd. In het parlement noemde hij de Russische president Vladimir Poetin een „met bloed besmeurde agressor”. Hij zei dat Rusland te maken krijgt met „het grootste en zwaarste” pakket sancties ooit. Ook tegen Belarus worden nieuwe maatregelen genomen.
De tegoeden van de grootste Russische banken in het Verenigd Koninkrijk worden bevroren, net als die van honderd steenrijke Russen, onder wie de ex-schoonzoon van Poetin, Kiril Sjamalov. De banken worden ook uitgesloten van het Britse financiële systeem, wat betekent dat ze geen transacties meer kunnen doen in Britse ponden. Johnson zei dat Rusland ook kan worden uitgesloten van het internationale betalingssysteem SWIFT. „Niets is van tafel”, aldus de premier.
Niet alleen de rijkste Russen worden door de sancties getroffen. Het Verenigd Koninkrijk komt met wetgeving die het onmogelijk maakt voor Russische staatsburgers om meer dan 50.000 pond (bijna 60.000 euro) op een Britse bankrekening te hebben.
Luchtvaartmaatschappij Aeroflot mag niet meer op het Verenigd Koninkrijk vliegen. Van andere Russische luchtvaartmaatschappijen worden alle geplande vluchten geannuleerd. Ook stoppen de Britten de export van hi-tech en materialen voor de olie-industrie. Een speciale afdeling van de politie gaat onderzoek doen naar overtreders van de sancties.
De financiële sancties gelden ook voor Belarus wegens de rol die dat land speelt bij de Russische aanval, zei Johnson. Russische troepen zijn vanuit Belarus Oekraïne binnengevallen en bezig met een opmars naar hoofdstad Kiev.
De Russische president Vladimir Poetin heeft zijn besluit om Oekraïne binnen te vallen verdedigd. Er is volgens hem geen andere manier om Rusland te beschermen, waardoor het land gedwongen was over te gaan tot militaire actie.
Eerdere maatregelen om de veiligheidssituatie te veranderen hebben niets opgeleverd, zei Poetin tijdens een ontmoeting met vertegenwoordigers van het Russische bedrijfsleven. Hij verklaarde ook dat Rusland deel blijft uitmaken van de wereldeconomie en dat de Russen niet van plan zijn om schade toe te brengen aan „het systeem” waar ze onderdeel van zijn. Volgens Poetin „moeten partners dat begrijpen en Rusland niet uit dat systeem duwen”.
De Russische overheid zou zich ook hard blijven maken voor goede omstandigheden en vrijheden voor ondernemingen, liet de president weten. Bij het gesprek was onder andere Aleksandr Sjochin aanwezig, het hoofd van de Russische belangenbehartiger van het bedrijfsleven, de RSPP. Hij gaf aan dat westerse landen volgens hem geen sancties zouden moeten instellen voor klimaatprojecten.
Poetin kondigde de militaire operatie in de nacht van woensdag op donderdag aan en riep toen Oekraïense militairen op hun wapens neer te leggen. In de Donbas-regio in het oosten van Oekraïne strijden pro-Russische separatisten sinds 2014 tegen het Oekraïense regeringsleger. Volgens Rusland vindt daar genocide plaats tegen de Russischsprekende bevolking. Ruim 800.000 inwoners van de Donbas hebben na het uitbreken van de burgeroorlog een Russisch paspoort gekregen.
De Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb heeft in een brief de steun van zijn stad uitgesproken en solidariteit betoond met burgemeester Vitiali Klitsjko en inwoners van de Oekraïense hoofdstad Kiev. De stad en anderen delen van Oekraïne liggen onder vuur van het Russische leger dat donderdag het land in trok.
Aboutaleb zegt bedroefd te zijn over de inval. „Wij zijn er vast van overtuigd dat de soevereiniteit en territoriale integriteit van Oekraïne gerespecteerd dient te worden, en dringen er bij de Russische regering op aan haar agressie tegen Oekraïne en haar burgers te staken. Ik wens u en uw collega-burgemeesters de kracht en de moed toe om deze donkere tijden door te komen.”
De burgemeester van Rotterdam beloofde als teken van solidariteit de Oekraïense vlag hijsen op het stadhuis en het belangrijkste herkenningspunt van Rotterdam, de Erasmusbrug, in blauw en geel uit te lichten. „Aarzelt u niet een beroep op ons te doen voor verdere steun. Rotterdam staat achter de Oekraïense bevolking in deze moeilijke tijd,” schrijft Aboutaleb.
Ook op het Amsterdamse en Haagse stadhuis is donderdag de Oekraïense vlag gehesen uit solidariteit met de bevolking van Oekraïne.
Het carillon van de Haarlemse Sint Bavokerk aan de Grote Markt laat ieder uur een stukje uit het volkslied van Oekraïne horen, bevestigt stadsbeiaardier Rien Donkersloot na berichtgeving van NH Nieuws. „Het leek me een aardig gebaar”, zo laat hij donderdag weten.
De regel uit het volkslied is elk kwartier voor het hele uur te horen. Woensdag is Donkersloot in de toren geklommen om de muziek voor het carillon aan te passen. Dit doet hij eens in de drie maanden, wat betekent dat het stukje uit het volkslied voorlopig nog te horen valt.
De Verenigde Staten vermoeden dat de Russische invasie van Oekraïne bedoeld is om de Oekraïense regering te onthoofden. Een van de drie belangrijkste zogenoemde aanvalsassen is gericht op de hoofdstad Kiev, aldus een hoge Amerikaanse defensiefunctionaris.
Volgens Washington zijn de Russen van plan de regering in feite te onthoofden en hun eigen manier van besturen te installeren, „wat deze vroege stappen zou verklaren”, aldus de functionaris.
Een hoge Russische politicus had eerder al gezegd dat Moskou naar een pro-Russische regering in Oekraïne streeft, om daarmee de Amerikaanse invloed te verdrijven.
Volgens Oekraïense functionarissen marcheren de Russen geleidelijk richting Kiev. De Oekraïners vrezen ook dat de Russen luchtlandingen gaan uitvoeren om daarna op te rukken naar het regeringsdistrict in Kiev.
Een woordvoerder van de Russische machthebbers in het Kremlin weigerde te zeggen of de Russen een ‘eigen’ regering in Kiev willen installeren.
Delen van de regio Cherson zijn niet langer onder controle van Oekraïne, melden de regionale autoriteiten. Cherson ligt in het zuiden van het land en grenst aan de Krim.
Het Russische leger voert vanaf de Krim aanvallen uit. Het schiereiland in de Zwarte Zee werd in 2014 door Rusland geannexeerd, na de val van de pro-Russische president in Kiev. Ook elders in het zuiden van Oekraïne vinden nog altijd aanvallen plaats.
Russische militairen hebben een strategisch gelegen vliegveld aan de rand van de Oekraïense hoofdstad Kiev in handen weten te krijgen. Om het terrein is urenlang gevochten. De Oekraïense president Volodimir Zelenski zegt dat zijn militairen nog bezig zijn om de Russen terug te dringen.
Hostomel ligt ongeveer 25 kilometer ten noordwesten van het centrum van Kiev. Het ligt bovendien een paar kilometer van een snelweg tussen Kiev en Belarus.
Enkele tientallen Russische gevechtshelikopters zouden vanuit Belarus naar het Hostomel-vliegveld zijn gevlogen. Ze zouden ook troepen hebben gedropt. Oekraïne zegt drie van die helikopters te hebben neergeschoten.
Meer dan 1500 mensen zijn in Rusland opgepakt bij demonstraties tegen de invasie in buurland Oekraïne. Dat meldt de organisatie OVD-Info, die protesten en arrestaties bijhoudt. Ruim de helft van de arrestaties vond plaats in de hoofdstad Moskou.
In meerdere steden zijn Russen de straat opgegaan om te demonstreren. Op sociale media circuleren beelden van betogingen in onder meer Jekaterinenburg en Novosibirsk. Volgens OVD-info heeft de politie in meer dan vijftig steden arrestaties verricht. Het aantal aanhoudingen loopt snel op.
De Russische autoriteiten hebben mensen gewaarschuwd om niet te gaan demonstreren. Zij kunnen rekenen op zware sancties. Een mensenrechtenactiviste in Moskou, Marina Litvinovitsj, werd gearresteerd voor haar woning, nadat ze had opgeroepen te protesteren tegen de oorlog in Oekraïne.
Ook buiten Rusland zijn tegenstanders van de invasie de straat opgegaan. Er waren donderdag onder meer betogingen in Nederland, Duitsland, Frankrijk, Ierland, Turkije, Libanon en Japan.
De burgemeester van Kiev heeft een avondklok afgekondigd. Inwoners van de Oekraïense hoofdstad moeten van 22.00 tot 07.00 uur thuisblijven, melden lokale media.
Burgemeester Vitali Klitsjko voert de avondklok in om de inwoners te beschermen. In en rond Kiev vinden aanvallen door het Russische leger plaats. Vier metrostations in de stad worden gebruikt als schuilkelders. Tijdens de avondklok rijdt geen openbaar vervoer.
In Oekraïne geldt sinds middernacht de noodtoestand, al voordat Rusland met de aanval begon. De noodtoestand geeft regionale overheden de mogelijkheid om zware maatregelen te nemen.
De Europese Unie werkt niet alleen aan nieuwe zware sancties voor Rusland, maar wil ook Belarus treffen. De aanval op Oekraïne komt immers ook van die zijde, zeggen hooggeplaatste EU-bronnen.
De EU-leiders komen donderdagavond bijeen en willen dan groen licht geven voor ingrijpende extra strafmaatregelen die ook de Russische economie zullen treffen. „Over 99 procent van het voorbereide sanctiepakket is overeenstemming”, zegt een ingewijde.
Belarus loopt de laatste jaren steeds meer aan de leiband van Moskou. Rusland posteerde er de afgelopen weken tienduizenden militairen, die nu ook worden ingezet voor de inval in Oekraïne.
Afgelopen anderhalf jaar heeft de EU het regime in Minsk al veel sancties opgelegd voor het neerslaan van de oppositie tegen de autocratische president Loekasjenko.
Luchtvaartmaatschappij KLM laat haar bemanningen niet meer overnachten in Rusland vanwege de „onzekere situatie”. Dat meldde een woordvoerster van KLM. De maatschappij schrapt om die reden een vlucht die donderdagavond naar Moskou zou vliegen. KLM vliegt vooralsnog wel gewoon door het Russische luchtruim.
De onderneming zegt de situatie rond Oekraïne „nauwlettend” te volgen. KLM vliegt op de Russische steden Sint-Petersburg en Moskou. De maatschappij wil de verbindingen met Rusland wel in stand houden. Daarvoor zullen de vertrektijden enigszins worden aangepast. Eerder deze maand zijn de vluchten naar Oekraïne al stopgezet.
De Europese luchtvaartautoriteit EASA zegt dat maatschappijen waakzaam en voorzichtig moeten zijn met vluchten door delen van het Russische luchtruim. Het agentschap wijst daarbij op „verhoogde militaire activiteit”, met bijvoorbeeld het risico op raketten die bepaalde delen van het luchtruim kunnen binnendringen.
Air France, de zustermaatschappij van KLM, heeft aangekondigd de wekelijkse hoeveelheid vluchten van Parijs naar Moskou terug te brengen. Dat waren er tot nu toe twaalf, maar met ingang van vrijdag zal Air France nog maar een keer per dag op de Russische hoofdstad vliegen. Er zullen ook geen bemanningen meer overnachten in Rusland. Air France vliegt daarnaast nog twee keer per week op Sint-Petersburg. Die frequentie wordt niet aangepast.
De Nederlander Erik Gmelig Meyling, die al acht jaar met zijn Oekraïense vrouw en zoontje van vijf in Oekraïne woont, is gevlucht naar de grens met Polen. De situatie in Oekraïne noemt hij „verschrikkelijk”. „Dit hadden we allemaal niet zien aankomen”, zegt hij over de grootschalige aanval van Rusland. „Poetin heeft voor het meest gitzwarte scenario gekozen.”
Bij de grensovergang is het „best een gekkenhuis”, aldus de Nederlander. Het gezin wacht daar totdat het Polen in kan. „Eerst stond ik bij een andere grensovergang, maar daar zijn we weggestuurd.”
De ondernemer woonde zeven jaar in Kiev en het afgelopen jaar in een dorp in de regio Tsjerkassy. Anderhalve week geleden vertrok hij op aanraden van de Nederlandse ambassade naar de stad Lviv. De afgelopen dagen was hij in een berggebied in het westen van Oekraïne. „Daar dachten we veilig te zijn, maar niet dus.”
Gmelig Meyling vertelt dat hij afgelopen nacht de schuilkelder in moest met zijn gezin. Daar moest hij zijn zoontje voor het eerst uitleggen wat luchtaanvallen zijn, wat bommen zijn en wat oorlog is. „Ik heb uitgelegd dat als er een grote luide knal komt, je op de grond moet gaan liggen met je handen over je hoofd om jezelf te beschermen. Hij begon te huilen en stortte helemaal in. Hij wilde alleen maar op de grond blijven liggen.”
De Europese Unie heeft de Russische ambassadeur bij de EU ontboden om de onmiddellijke terugtrekking van de Russische troepen uit Oekraïne te eisen. De buitenlanddienst van de EU heeft de verontwaardiging van de unie over de Russische invasie overgebracht, zegt EU-buitenlandchef Josep Borrell.
De Russische president Vladimir Poetin moet onverwijld stoppen met de militaire operaties, en onvoorwaardelijk terugtrekken uit heel Oekraïne, is de ambassadeur te verstaan gegeven. Ook is de boodschap overgebracht dat de EU-leiders donderdagavond zullen besluiten tot een „ferm antwoord” met een nieuw sanctiepakket dat Rusland hard zal raken.
Drie uur na het openen van giro 999 voor hulp aan Oekraïne, is er donderdag ruim 100.000 euro gestort op de rekening, meldt Stichting Vluchteling. „Dit is hartverwarmend en tegelijkertijd ook heel hard nodig om noodhulp te kunnen bieden aan al die mensen die op dit moment hun thuisland verlaten”, aldus directeur Tineke Ceelen.
De teller kwam donderdag na drie uur op 106.000 euro. Daarvoor liet een woordvoerder al weten dat er „wel tien donaties per seconde binnenkomen”. „We zien dat veel mensen solidariteit tonen met Oekraïne en daar zijn we heel blij mee.” Stichting Vluchteling inventariseert in samenwerking met partnerorganisaties in Oekraïne hoe en waar het geld als eerste besteed wordt.
„Met lokale organisaties kijken we wat we in Oekraïne kunnen doen, maar we hebben ook nauw contact met Polen waar veel mensen aan de grens staan die Polen heeft dichtgegooid”, aldus de woordvoerder. Hulp daar zal neerkomen op onderdak geven, maar wellicht ook „psychosociale hulp, omdat mensen misschien met een trauma daar aankomen”.
Rusland probeert een vliegveld aan de rand van de Oekraïense hoofdstad Kiev in te nemen. Om het Hostomel-complex wordt zwaar gevochten. Volgens onbevestigde berichten heeft Rusland het terrein veroverd.
Enkele tientallen Russische gevechtshelikopters zouden vanuit Belarus naar het Hostomel-vliegveld zijn gevlogen. Ze zouden niet alleen hebben gevochten, maar ook troepen hebben gedropt. Oekraïne zegt drie van die helikopters te hebben neergeschoten.
Hostomel ligt ongeveer 25 kilometer ten noordwesten van het centrum van Kiev. Het ligt bovendien een paar kilometer van een snelweg tussen Kiev en Belarus. Hostomel is ook de thuisbasis van het grootste vliegtuig ter wereld, de Antonov AN-225. Dat vliegtuig is donderdag mogelijk verloren gegaan door een brand in een hangar.
Russische troepen hebben het gebied bij de voormalige Oekraïense kernreactor Tsjernobyl bereikt. Volgens Oekraïne kwamen de militairen het land in vanuit Belarus. Lokale media melden dat een opslagplek voor kernafval is getroffen door Russische beschietingen. Het gebied is radioactief sinds een kernreactor ontplofte in 1986. Dit werd de grootste kernramp ooit.
De Oekraïense president Volodimir Zelenski noemt de aanval op Tsjernobyl „een oorlogsverklaring aan heel Europa”. Zelenski schrijft op Twitter dat „onze verdedigers hun levens geven zodat de tragedie van 1986 zich niet herhaalt”.
Oekraïense functionarissen zeiden eerder op de dag dat Russische militairen in voertuigen vanuit Belarus de regio rond de Oekraïense hoofdstad Kiev waren binnengedrongen. Oekraïne vermoedde al voor de invasie dat Rusland via het noorden zou kunnen binnenvallen, met mogelijke gevechten bij Tsjernobyl als gevolg. Begin deze maand hadden Oekraïense militairen nog geoefend in het gebied rondom de reactor.
De president van Oekraïne hamert op tastbare hulp van andere landen en op voelbare sancties tegen Moskou, nu zijn land wordt aangevallen door Rusland. Oekraïne rekent erop dat bondgenoten concrete sancties opleggen aan Rusland, zei Volodimir Zelenski. Ook verwacht hij concrete hulp.
Ondertussen roept de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken de bondgenoten op hun diplomatieke banden met Rusland te verbreken.
De Russische autoriteiten hebben gewaarschuwd dat mensen die protesteren tegen de aanval op Oekraïne kunnen rekenen op sancties. Een mensenrechtenactiviste in Moskou, Marina Litvinovitsj, werd gearresteerd voor haar woning, nadat ze had opgeroepen te protesteren tegen de oorlog in Oekraïne.
In de crisis rond Oekraïne in maart 2014 waren er op verscheidene dagen protesten in Moskou tegen de Russische inmenging in dat land en tegen de inlijving van het schiereiland de Krim. De grootste was half maart met naar schatting 20.000 demonstranten.
De Tweede Kamer spreekt donderdag niet meer over de invasie van Oekraïne door Rusland. Er stond een debat gepland, maar dat wordt verplaatst naar aanstaande maandag, zo hebben partijen besloten.
Het kabinet vroeg de Kamer het debat op een andere dag te voeren, zodat de betrokken bewindslieden hun aandacht op de crisis kunnen richten. Premier Mark Rutte gaat donderdag in de loop van de middag naar Brussel voor overleg met zijn Europese collega’s.
D66-Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma, die het debat eerder deze week aanvroeg, zei begrip te hebben voor het verzoek van het kabinet. Hij wil de ministers Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken) en Kajsa Ollongren (Defensie) „de ruimte geven om hun acute werkzaamheden nu te doen”.
De Kamer is vanaf vrijdag met reces, maar onderbreekt dat reces dus maandag voor het debat.
De Europese Unie is klaar voor de komst van Oekraïners die voor de Russische aanval op hun land op de vlucht slaan. „We zijn volledig voorbereid en ze zijn welkom”, zegt voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie.
De EU is al weken in de weer om voorbereid te zijn op het ergste, zegt Von der Leyen. „We hebben met alle EU-lidstaten in de frontlinie expliciete plannen gemaakt om deze vluchtelingen meteen te kunnen verwelkomen en te herbergen.” Daarnaast wordt de hulp van de dienst voor noodhulp en rampbestrijding van de Europese Commissie in stelling gebracht, met humanitaire hulp, onderdak „en alle benodigdheden die mensen die ontheemd zijn onmiddellijk nodig hebben”.
„We hopen dat er zo min mogelijk vluchtelingen zullen zijn”, zei de commissievoorzitter op een persconferentie met voorzitter Charles Michel van de raad van regeringsleiders van de EU en met NAVO-chef Jens Stoltenberg. Maar wie komt, kan volgens haar in de unie terecht.
De EU zet zich schrap voor een exodus van mogelijk vele duizenden vluchtelingen uit Oekraïne, dat 44 miljoen inwoners telt. Ook landen die normaliter nieuwkomers zoveel mogelijk weren, zoals Hongarije, zeggen zich gastvrij op te stellen. Kleine groepjes Oekraïners staken donderdag volgens persbureau Reuters al bepakt en bezakt de Hongaarse grens over, sommigen te voet.
Bij de doorgaans rustige grensovergang bij het Poolse Medyka kwamen volgens Reuters donderdag de eerste tientallen vluchtelingen aan. Polen richt ontvangstposten in aan de grens en Poolse ziekenhuizen maken bedden klaar voor gewonde Oekraïners.
Oekraïne kan ook meer financiële hulp van de EU verwachten, zegt Von der Leyen. Die komt bovenop de 1,2 miljard euro die Brussel eerder deze maand al toezegde.
Michel en Von der Leyen roepen verder het Russische volk, dat volgens hen niets voelt voor oorlog, op zich tegen de aanval op Oekraïne te keren. Met een soortgelijke oproep richten ze zich tot Belarus en zijn inwoners.
Stichting Kerk in Nood zegt donderdag een miljoen euro toe als „onmiddellijke noodhulp om het werk van de kerk in Oekraïne te ondersteunen”. Het geld gaat onder meer naar twee Latijnse bisdommen en vier Grieks-katholieke gemeenschappen in Oost-Oekraïne.
„Juist nu moet Kerk in Nood zorgen voor de aanwezigheid van priesters en religieuze zusters en broeders bij hun volk: in de parochies, bij de vluchtelingen, in de weeshuizen en tehuizen voor alleenstaande moeders en voor ouderen die voor de uitdaging staan om te overleven in een klimaat van stijgende kosten als gevolg van de oorlog”, aldus Thomas Heine-Geldern, uitvoerend voorzitter van Kerk in Nood (ACN) Internationaal.
Eerder stelde de aartsbisschop van Lviv al dat de kerk in Oekraïne zich voorbereidt op een mogelijke golf van vluchtelingen en dat onder anderen priesters EHBO-cursussen hebben gevolgd.
Koning Willem-Alexander en koningin Máxima zeggen dat ze „intens” meeleven met de inwoners van Oekraïne. „Ons hart gaat uit naar de bevolking van Oekraïne en naar alle getroffenen door het geweld”, laten ze weten in een verklaring van het Koninklijk Huis.
De koning en koningin zeggen dat ze ook meeleven met de Oekraïense gemeenschap in Nederland „die in angst verkeert om het lot van familie en vrienden”.
De Hongaarse premier Viktor Orban, die geldt als trouwste bondgenoot van de Russische president Vladimir Poetin in de Europese Unie, heeft de Russische aanval op Oekraïne bekritiseerd. Met de EU- en NAVO-bondgenoten „veroordelen we de militaire aanval van Rusland”, zei Orban.
Hij voegde eraan toe dat Hongarije zich buiten het militaire conflict zal houden, omdat de veiligheid van de Hongaren het belangrijkste is. Hij zei dat Hongarije humanitaire hulp zal verlenen aan Oekraïne en bereid is mensen op te vangen die Oekraïne ontvluchten.
De NAVO stuurt meer militairen en materieel naar haar lidstaten in Oost-Europa, die zich bedreigd voelen door Rusland. Voor het eerst sinds ze na de Russische annexatie van de Krim zijn gemaakt, zijn de verdedigingsplannen van de alliantie geactiveerd. De NAVO-bevelhebber in Europa heeft meer ruimte gekregen om zelf te beslissen.
Een Oekraïens militair vliegtuig is circa 20 kilometer ten zuiden van de hoofdstad Kiev neergestort. Er waren veertien mensen aan boord. Volgens de Oekraïense politie zijn vijf van hen om het leven gekomen. Over de oorzaak is niets bekend. De crash is gebeurd terwijl er meldingen komen van Russische aanvallen in de omgeving van Kiev.
VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR vreest dat de Russische inval in Oekraïne „verwoestende gevolgen” zal hebben voor de burgerbevolking. De organisatie maakt zich ernstige zorgen en concludeert dat „oorlog geen winnaars kent, terwijl talloze levens worden verscheurd”. Commissaris Filippo Grandi roept buurlanden op hun grenzen open te houden „voor mensen die veiligheid en bescherming zoeken”.
De UNHCR benadrukt dat de levens van burgers en de civiele infrastructuur te allen tijde beschermd moeten worden, „in lijn met de internationale humanitaire wetten”. Zowel in Oekraïne als in de omliggende landen breidt de organisatie haar „operaties en capaciteit” uit, staat in een verklaring. „We blijven toegewijd aan het steunen van de getroffen bevolking.”
Moskou streeft naar een pro-Russische regering in Oekraïne, en wil daarmee de Amerikaanse invloed verdrijven. Dat zegt een hooggeplaatste Russische parlementariër na de Russische invasie in het buurland.
Volgens Oekraïense functionarissen zijn Russische militairen in voertuigen vanuit Belarus de regio rond de Oekraïense hoofdstad Kiev binnengedrongen. Met helikopters wordt een vliegveld bij Kiev aangevallen. De Oekraïners vrezen ook dat de Russen luchtlandingen gaan uitvoeren om daarna op te rukken naar het regeringsdistrict in Kiev.
Een woordvoerder van de Russische machthebbers in het Kremlin weigerde te zeggen of de Russen een ‘eigen’ regering in Kiev willen installeren.
Turkije heeft beklemtoond dat het de Russische inval in Oekraïne onaanvaardbaar vindt en een ernstige schending van het internationaal recht. President Erdogan noemt de aanval „een zware klap voor de vrede en de stabiliteit in de regio”. Hij wil dat er weer een dialoog op gang komt.
De aanval ruïneert volgens Ankara bovendien de akkoorden van Minsk over Oekraïne (2015) die de burgeroorlog in het oosten van Oekraïne jarenlang hebben getemperd. De actie van Rusland brengt de veiligheid van heel de wereld in gevaar, aldus het ministerie van Buitenlandse Zaken in Ankara.
Turkije, waarvan de noordkust aan de Zwarte Zee ligt, heeft maritieme grenzen en goede betrekkingen met zowel Moskou als Kiev. Oekraïne heeft erop aangedrongen dat Turkije stappen neemt tegen Rusland, zoals het sluiten van de zeestraat tussen de Zwarte Zee en de Middellandse Zee (Bosporus en Dardanellen) voor Russische oorlogsschepen. Turkije is lid van de NAVO en heeft op basis van een internationaal verdrag uit 1936 het recht de zeestraat voor marineschepen te sluiten, maar is terughoudend.
Rusland is donderdag Oekraïne binnengetrokken. Volgens president Vladimir Poetin heeft Oekraïne de akkoorden van Minsk zelf gesaboteerd, onder meer door niet in gesprek te gaan met de separatisten in het oosten. Het is volgens Moskou een militaire operatie met enkel militaire doelen die burgers zoveel mogelijk ontziet. De Oost-Oekraïense provincies Donetsk en Loehansk erkent Moskou sinds maandag niet meer als Oekraïens grondgebied maar als onafhankelijk.
Twee Nederlandse F-35’s worden ingezet voor de bewaking van het NAVO-luchtruim boven Oost-Europa. Dat meldt het ministerie van Defensie. De gevechtsvliegtuigen opereren vanaf vliegbasis Leeuwarden.
De inzet heeft te maken met de grootscheepse Russische militaire inval in Oekraïne. Het is voor het eerst dat de Nederlandse F-35’s officieel worden ingezet. Over deze extra capaciteit waren eerder afspraken gemaakt met de NAVO, aldus Defensie.
Beide vliegtuigen kunnen met behulp van tankvliegtuigen lang in de lucht blijven. Waar ze precies worden ingezet, maakt het ministerie niet bekend. De toestellen keren na hun dagelijkse inzet weer terug naar de basis bij de Friese hoofdstad.
Deze inzet staat los van de twee F-35’s die in april en mei het luchtruim gaan bewaken in het zuidoosten van Europa. Die beide toestellen worden dan met zo’n negentig man ondersteunend personeel in Bulgarije gestationeerd.
Het Europees Parlement steunt „een ongezien Europees en internationaal antwoord, inclusief nieuwe en zware sancties”, op de Russische inval in Oekraïne. „Zware strafmaatregelen moeten duidelijk maken dat we het Kremlin verantwoordelijk houden”, zeggen de voorzitter en fractieleiders van het parlement in een gezamenlijke verklaring. Ze organiseren een extra plenaire vergadering over de situatie op 1 maart, maken ze bekend.
Voorzitter Roberta Metsola had de leiders van het parlement bij zich geroepen na de invasie in Oekraïne. In de verklaring veroordelen ze de invasie „in de sterkst mogelijke bewoordingen.” „De aanval is gericht tegen ons model van een democratische samenleving en kan niet onbeantwoord blijven.” Ze spreken ook hun steun uit voor de bevolking van Oekraïne.
De Duitse regering is bereid Polen en andere landen die aan Oekraïne grenzen bij te staan voor het geval dat daar veel Oekraïners naartoe vluchten. Deze belofte heeft minister van Binnenlandse Zaken Nancy Faeser gedaan. Ze houdt de bewegingen goed in de gaten en schiet de buurlanden te hulp als er een vluchtelingenstroom op gang komt.
De premier van Slowakije heeft donderdag toegezegd Oekraïense vluchtelingen te zullen helpen en Roemenië liet dinsdag weten dat het zich voorbereid op de komst van een half miljoen mensen uit het buurland Oekraïne. Ook Polen, waar al veel Oekraïners verblijven, heeft voorbereidingen getroffen.
Minister Faeser liet zich niet uit over het toelaten van Oekraïners tot de bondsrepubliek. Tijdens de Syrische burgeroorlog opende toenmalig bondskanselier Angela Merkel in 2015 de grenzen voor vluchtelingen uit dat land. Daar kwamen honderdduizenden mensen uit Syrië en andere landen op af. In 2015 vroegen 890.000 mensen asiel aan in Duitsland. Het heeft in Duitsland geleid tot heftige debatten over het opnemen van grote hoeveelheden vluchtelingen.
Oekraïne heeft een aanvullend verzoek gedaan voor militaire hulp. Nederland staat daar positief tegenover, zegt minister Kajsa Ollongren van Defensie. Het gaat om helmen en scherfvesten, zei ze.
Het gaat niet om „heel veel” beschermmiddelen, zei de minister. Eerder ging het kabinet al akkoord met het sturen van scherpschuttersgeweren, radarapparatuur, helmen en scherfvesten.
Ollongren sloot uit dat er Nederlandse militairen naar Oekraïne zelf gaan. De Nederlandse krijgsmacht heeft hooguit een rol in het afschrikken van militaire stappen vanuit Rusland in een van de NAVO-landen, zoals bijvoorbeeld de Baltische staten vrezen. Ollongren sprak van „een duidelijk signaal naar Poetin”.
De reactie op de Russische inval in Oekraïne zal vanuit de hele wereld „heel stevig” zijn. Dat zei premier Rutte donderdagochtend kort voor een ingelast spoedoverleg van het kabinet over Oekraïne.
Nederland zal de komende tijd de vluchtelingenstroom uit Oekraïne „heel precies monitoren”. Volgens hem moet er „binnen alle afspraken die in Europa gelden” gekeken worden hoe met een eventuele stroom naar Nederland moet worden omgegaan. Hij wil dat eerst in kaart brengen, zei hij na spoedoverleg binnen het kabinet.
Oekraïners hoeven dankzij het associatieverdrag sinds 2017 geen visum aan te vragen voor een kort verblijf van hooguit negentig dagen. Zij moeten dan wel een zogenoemd biometrisch paspoort of anders een Schengenvisum hebben. Als ze langer in Nederland willen of moeten blijven, kunnen ze asiel aanvragen.
Het ministerie van Justitie en Veiligheid laat weten dat er binnen de asielketen altijd rekening gehouden wordt met „fluctuaties in de asielinstroom als gevolg van nieuwe geopolitieke ontwikkelingen”.
Op dit moment is er wel een tekort aan opvangplekken voor asielzoekers. Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) is al lange tijd op zoek naar meer capaciteit. „Een eventuele toename van het aantal op te vangen personen in dat verband maakt deze uitbreiding nog belangrijker. De ingezette acties zullen daarom met kracht worden voortgezet.”
De Oekraïense Raad van kerken en religieuze organisaties (UCCRO) heeft de bevolking van Oekraïne donderdag opgeroepen kalm te blijven en niet in paniek te raken na de „niet-uitgelokte aanval van Rusland en Wit-Rusland op Oekraïne.”
„Angstig en heel onzeker.” Zo omschrijft een Nederlander die in Oekraïne woont de situatie na de aanval van Rusland op Oekraïne. „Je weet niet wat je verder boven het hoofd hangt. We proberen kalm te blijven.”
Nederland wil „maximale sancties” tegen Rusland. Dat zei premier Mark Rutte na kabinetsberaad. Hij noemde de Russische invasie van Oekraïne een „daad van ongekende agressie”.
Hij wil niet zeggen hoe de sancties er precies moeten uitzien. Daarover moet binnen de Europese Unie nog consensus worden bereikt.
Rutte zei ook dat er de komende tijd in Nederland meer verplaatsingen van militairen en materieel te zien zullen zijn. Dat heeft te maken met de afspraken die binnen de NAVO gemaakt zijn.
Russische troepen zijn in de nacht van woensdag op donderdag vanuit diverse plaatsen Oekraïne binnengevallen. Ook worden militaire bases en strategische doelen bij grote steden bestookt.
De Russische president Vladimir Poetin kondigde donderdagmorgen vroeg een „speciale militaire operatie” aan op het grondgebied van Oekraïne. De acties zijn bedoeld als „zelfverdediging” en niet om Oekraïne te bezetten.
Wie nog van mening was dat Rusland een in zichzelf gekeerde beer was die na de Koude Oorlog ook zijn tanden had verloren, kan die gedachte per direct laten varen. Het monster heeft niet alleen gebruld, maar zijn klauwen nu daadwerkelijk richting Europa geslagen.
UNICEF vreest dat tienduizenden families in Oekraïne zullen moeten vluchten vanwege de Russische inval en daardoor aangewezen zullen zijn op noodhulp. De VN-organisatie maakt zich grote zorgen over het lot van de 7,5 miljoen kinderen in het land en roept op tot een onmiddellijk staakt-het-vuren.
Russische troepen zijn in de nacht van woensdag op donderdag begonnen aan een aanval op Oekraïens grondgebied. In steden in het land zijn meldingen gedaan van explosies en volgens de regering in Kiev zijn er meerdere doden gevallen door bombardementen van Russische zijde.
Beschadigd
Volgens UNICEF zijn „essentiële waterinfrastructuur en onderwijsfaciliteiten” in het land beschadigd geraakt door het geweld. De hulporganisatie schaalt de noodhulp in Oekraïne op en brengt onder meer schoon drinkwater naar de conflictgebieden. Ook verlenen hulpverleners hulp aan kinderen die trauma’s hebben opgelopen.
„We roepen alle partijen op om hun internationale verplichtingen na te komen om kinderen te beschermen en ervoor te zorgen dat humanitaire hulpverlening kinderen in nood veilig en snel kan bereiken”, zegt UNICEF-directeur Catherine Russell. „UNICEF roept ook alle partijen op om zich te onthouden van aanvallen op essentiële basisvoorzieningen waarvan kinderen afhankelijk zijn, zoals water- en reinigingssystemen, gezondheidsfaciliteiten en scholen.” Ook vraagt de organisatie om 15 miljoen dollar (ruim 13 miljoen euro) aan noodfinanciering voor humanitaire hulp aan Oekraïense kinderen.
Volgens Save the Children lopen minstens 7,5 miljoen kinderen in Oekraïne „ernstig gevaar op lichamelijk letsel, emotionele nood en ontheemding”. De organisatie roept alle partijen op om het geweld te staken. „Onze meeste directe zorgen zijn de gezondheid en welzijn van kinderen. In een conflict komt alles op tafel: dood, letsel en andere beschermingsrisico’s. Kinderen zijn bang”, aldus Irina Saghoyan, directeur van Save the Children in Oost-Europa.
Bang
Bange Oekraïners snelden zich donderdag naar metrostations in de hoofdstad Kiev, toen luchtalarmsirenes afgingen in de belangrijkste steden van het land na de lancering van de gevreesde militaire aanval door Rusland.
Wereldwijd is de Russische aanval op Oekraïne scherp veroordeeld. Een overzicht van de internationale reacties.
Meer dan veertig Oekraïense militairen en ongeveer tien burgers zijn gedood in de eerste uren van de Russische invasie. Dat zegt een belangrijke adviseur van de regering in Kiev. Enkele tientallen militairen zouden gewond zijn geraakt bij de eerste gevechten.
Oekraïne claimt dat het tot nu toe vijftig Russische militairen heeft gedood in de omgeving van Loehansk. Zes Russische vliegtuigen zouden zijn neergehaald en in de buurt van Charkov zouden vier Russische tanks zijn verwoest. Rusland ontkent de berichten.
Volgens Oekraïne is een Russische aanval op de stad Sjtsjastia in de regio Loehansk afgeslagen. De grenswacht van Oekraïne zegt dat drie mensen zijn gesneuveld in de zuidelijke regio Cherson, niet ver van het schiereiland de Krim.
Op het stadhuis van Rotterdam wordt donderdag de vlag van Oekraïne gehesen. Dat heeft de Rotterdamse gemeenteraad unaniem besloten.
beeld ANP, Phill Nijhuis
beeld FreepikHoewel de meeste raadsleden erkennen nog niet de volledige omvang van de Russische inval in het land te weten, willen de partijen hun steun uitspreken en solidariteit tonen met Oekraïne.
Burgemeester Ahmed Aboutaleb voegde er nog aan toe ook de lichten van de Erasmusbrug te laten schijnen in het blauw en geel, de kleuren van de Oekraïense vlag. Ook zegde de burgemeester zijn steun toe aan de hoofdstad Kiev.
Op meerdere plekken in Den Haag demonstreren mensen om te laten zien dat ze achter Oekraïne staan na de Russische invasie. Bij de ambassade van Rusland aan de Andries Bickerweg staan enkele tientallen mensen. Ze hebben Oekraïense vlaggen bij zich. Ook scanderen ze leuzen naar het ambassadegebouw en schelden ze de Russische president Vladimir Poetin uit.
Een ongeveer even grote groep staat op het Plein in het centrum van Den Haag, bij het tijdelijk gesloten gebouw van de Tweede Kamer en om de hoek bij het Binnenhof. Ook zij hebben Oekraïense vlaggen bij zich en borden met teksten als „Stop War” en „Stop Russia”. Een van de demonstranten laat een opsomming van Russische militaire acties in oude Sovjet-staten zien: „Moldova 1992, Georgia 2008, Ukraine 2014 2022”, gevolgd door de zin „Next: …”.
Oekraïne heeft de diplomatieke banden met Rusland verbroken. President Volodimir Zelenski heeft dat gezegd nadat Rusland zijn land was binnengevallen. Oekraïners die tegen de Russen willen vechten krijgen een wapen, aldus de president. Straffen wegens wapenbezit worden kwijtgescholden.
President Gitanas Nauseda van Litouwen heeft het parlement gevraagd de noodtoestand uit te roepen in het land. Hij reageert daarmee op de Russische inval in het bevriende Oekraïne. Samen met andere Baltische staten en Polen heeft Litouwen een beroep gedaan op artikel 4 van de NAVO, waarin staat dat de lidstaten overleg zullen voeren als een van hen zich bedreigd voelt in zijn „territoriale integriteit, politieke onafhankelijkheid of veiligheid”. De ambassadeurs van de NAVO-landen zijn donderdagochtend in spoedberaad bijeen.
„Alleen een verenigde en krachtige reactie van het democratische Westen kan Rusland tegenhouden”, zegt Nauseda op Twitter. Volgens hem kan de toekomst van heel Europa afhangen van „hoe we de komende uren en dagen reageren”. Nauseda zegt dat de aanval op Oekraïne „miljoenen onschuldige mensen in gevaar brengt en de fundamenten van de internationale orde ondermijnt”.
Litouwen grenst niet direct aan Rusland, maar wel aan de Russische exclave Kaliningrad.
Nederlanders in Oekraïne worden opgeroepen het land te verlaten „als dit veilig kan”, meldt het ministerie van Buitenlandse Zaken in een aangepast reisadvies voor het land. Het advies is gebaseerd op de recente ontwikkelingen in Oekraïne, dat wordt aangevallen door Rusland.
„In verschillende steden gaat het luchtalarm af en worden explosies gemeld. Het luchtruim is gesloten. De Nederlandse ambassade volgt de situatie op de voet.”
De geadviseerde evacuaties moeten Nederlanders wel zelf regelen, want van een evacuatie door de Nederlandse overheid is geen sprake. Nederlanders die niet weg kunnen, wordt geadviseerd een veilige plaats te zoeken. Het ministerie wijst erop dat er een steunpunt is in Lviv, waar noodhulp kan worden gegeven aan Nederlanders en hun ‘kerngezin’. Een contactcentrum is 24 uur per dag bereikbaar.
Ook raadt het ministerie Nederlanders die in Oekraïne zijn aan om aan familie en vrienden te laten weten hoe het met ze gaat. En altijd de instructies te volgen van de lokale autoriteiten.
De kleurcode voor Oekraïne werd afgelopen dinsdag al naar rood gezet. Ook toen al werd Nederlanders aangeraden het land te verlaten.
Polen brengt zijn leger in de hoogste staat van paraatheid na de Russische inval in buurland Oekraïne. Alle militairen worden naar de kazernes geroepen en alle verloven zijn ingetrokken, melden Poolse media. In de grensplaats Medyka, ongeveer 80 kilometer ten westen van Lviv, klinkt het luchtalarm.
Het Poolse ministerie van Buitenlandse Zaken roept alle Poolse staatsburgers op om Oekraïne onmiddellijk te verlaten.
De Nederlandse ambassade in de Oekraïense stad Lviv blijft open, zegt buitenlandminister Wopke Hoekstra. Wel roept hij Nederlanders in Oekraïne op weg te gaan, mits dat veilig kan. De ambassade werd eerder verplaatst vanuit de hoofdstad Kiev vanwege de Russische dreiging.
Europa moet overgaan tot het „meest alomvattende sanctiepakket” tegen Rusland, aldus minister Wopke Hoekstra van Buitenlandse Zaken. Hij wil meer hulp vanuit Europa voor Oekraïne.
„We moeten in de volle breedte kijken hoe we Oekraïne kunnen steunen. We moeten met de Europese Unie kijken hoe we nog een veel breder economisch en humanitair pakket kunnen samenstellen, omdat dit natuurlijk niet in een aantal dagen of weken voorbij is”, zegt Hoekstra.
Eerder deze week is al een eerste sanctiepakket tegen Rusland ingesteld door de EU. „Dat was een eerste stap,” zei hij. „Nu moeten we alles uit de kast halen.” De gevolgen voor Europa moeten gezamenlijk gedragen worden.
De minister vindt dat de wapenhulp die Nederland heeft toegezegd aan Kiev moet worden gestuurd. „Een land moet zich kunnen verdedigen.” Het gaat om onder meer scherpschuttersgeweren en bijbehorende munitie, radarapparatuur en scherfvesten.
Hij heeft „grote, grote zorgen” over de situatie in Oekraïne. Hoekstra heeft contact gehad met de ambassadeur van Oekraïne in Den Haag en met zijn Europese ambtgenoten. „We staan schouder aan schouder met Oekraïne.”
De Russische inval in Oekraine is „onacceptabel en illegaal”, zegt defensieminister Kajsa Ollongren. Oekraïne is „soeverein, democratisch en Europees”, zei de minister voorafgaand aan ingelast spoedoverleg. En alleen Rusland is volgens haar verantwoordelijk voor de oorlog daar.
Een deel van het kabinet bespreekt wat de gevolgen voor Rusland en de Russische president Vladimir Poetin moeten worden. Alles wat de Westerse wereld tot dusver heeft geprobeerd om Poetin te weerhouden van een aanval, heeft hij „aan zijn laars gelapt”, zegt Ollongren. „Maar hij zal hier de gevolgen van ondervinden.”
Nederland zal ook met NAVO-bondgenoten overleggen welke acties nu nodig zijn, aldus de minister.
Bij de Russische aanval op Oekraïne zijn geen militairen uit Belarus betrokken, zegt de Belarussische president Aleksandr Loekasjenko. Rusland heeft naar schatting 30.000 militairen in het land vanwege gezamenlijke oefeningen. Onlangs werd bekend dat hun verblijf in Belarus is verlengd.
De Oekraïense grenswacht heeft gemeld dat Russische troepen vanuit meerdere kanten zijn binnengevallen, ook vanuit Belarus. Loekasjenko maakt duidelijk dat zijn land daar niet direct bij is betrokken.
Minister Rob Jetten (Klimaat en Energie) wil niet vooruitlopen op wat de Russische inval van Oekraïne betekent voor de gaslevering naar Nederland. Hij benadrukt dat ongeveer 20 procent van het gas dat in Europa wordt gebruikt uit Rusland komt. „We houden het goed in de gaten”, zegt hij voorafgaand aan ingelast kabinetsoverleg.
Nu zware sancties tegen Rusland zo goed als zeker lijken, bestaat de vrees dat Rusland terugslaat en de gaskraan dichtdraait. Experts schatten in dat Nederland voor zo’n 15 procent afhankelijk is van Russisch gas. Het Russische gasbedrijf Gazprom, dat voor belangrijke mate in handen is van de Russische staat, zei tegen persbureau Bloomberg dat de leveranties van brandstof aan Europa zoals vanouds doorgaan.
Wat de situatie in Oekraïne betekent voor de prijzen van gas, kan Jetten nog niet zeggen. Dat de handelsmarkten snel reageren op de inval, vindt hij „begrijpelijk”. De prijs van gas stond een halfuur na de opening van de Amsterdamse beurs al ruim 40 procent hoger.
In Nederland wonende Oekraïners voelen zich „angstig en zijn soms zelfs in paniek” door de aanval van Rusland op Oekraïne, zegt een woordvoerder van de stichting Oekraïners in Nederland. Volgens hem willen Oekraïners donderdag in Nederland de straat op om te demonstreren, maar hoe dat er precies uit gaat zien is nog niet zeker.
De aanval komt als een grote schok, zegt hij. „Het is angstaanjagend. Niemand had verwacht dat het zo snel zo zou escaleren.”
De stichting Oekraïners in Nederland helpt Oekraïners onder meer met integreren. Ook zamelt de stichting geld in, waar het onder andere scholen in het land mee steunt.
Oekraïense autoriteiten maken melding van Russische tanks en andere pantservoertuigen in verschillende delen van het land. Gepantserde voertuigen worden onder meer gezien in de afvallige regio Loehansk. Oekraïense grensautoriteiten zagen al Russische grondtroepen in Loehansk, Charkov en Tsjernichiv.
De adviseur van de Oekraïense president zegt dat het leger hard vecht tegen de invasiemacht. President Volodimir Zelenski heeft het leger bevolen „maximale verliezen toe te brengen”. Oekraïne is zeven militairen verloren aan Russische bombardementen. Vijftien militairen zouden tot nu toe gewond zijn en negentien worden vermist.
Terwijl Russische troepen Oekraïne binnengaan, wordt het land ook met artillerie en andere zware wapens bestookt vanaf het Oekraïense schiereiland de Krim en buurland Belarus. Luchtaanvallen hebben volgens Rusland de Oekraïense luchtverdediging en luchtmacht uitgeschakeld.
China ziet in de militaire acties van Rusland in Oekraïne geen invasie, aldus een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Maar China houdt de situatie heel scherp in de gaten. De volksrepubliek heeft via de staatsmedia opgeroepen tot hervatting van de diplomatie in het conflict over Oekraïne. „De deur naar een vreedzame oplossing is nog niet helemaal dicht en mag ook nooit gesloten worden”, vindt Beijing.
De Chinese VN-ambassadeur heeft in New York beklemtoond dat de situatie niet nog verder uit de hand mag lopen en dat zijn land daarom doorgaat gesprekken te voeren met de betrokken partijen. China noemt de toestand in Oekraïne kritiek en is bezorgd over het lot van landgenoten in dat land. Die worden aangeraden Chinese vlaggen toonbaar mee te nemen als ze de deur uitgaan.
President Vladimir Poetin is naar eigen zeggen een militaire operatie begonnen „in het oosten van Oekraïne” om zijns inziens de bevolking, onder wie veel Russen, te beschermen tegen Oekraïense agressie en pogingen etnische Russen uit te roeien. Hij erkende twee door pro-Russische separatisten uitgeroepen volksrepublieken als onafhankelijk. Voor zover bekend beperken de militaire operaties op de grond zich tot oostelijke provincies. China beschouwt dat niet als een invasie van heel Oekraïne. Wel hebben de Russische strijdkrachten in de nacht van woensdag op donderdag in heel Oekraïne vanuit de lucht en met raketten militaire bases aangevallen, met name luchtmachtbases en naar verluidt ook een marinebasis 60 kilometer ten oosten van Odessa. Er zijn ook tanks en grondtroepen de grens overgetrokken.
De reactie van de EU en de rest van de wereld op de Russische inval in Oekraïne zal „heel stevig” zijn. Dat zei premier Mark Rutte kort voor een ingelast spoedoverleg van het kabinet over Oekraïne.
„Hiervoor is één land, hiervoor is één persoon verantwoordelijk. Het land is Rusland, de persoon is Vladimir Poetin”, zei Rutte. Nederland zal „met de Europese Unie, in de NAVO” en met andere bondgenoten op de inval reageren, kondigde hij aan.
Hij spreekt van een „donkere dag voor Oekraïne, Europa en de hele wereld”. Nederland veroordeelt de Russische invasie ten scherpste, zei hij.
Rutte voert rond 10.00 uur overleg met een aantal leden van het kabinet. Daarna komt hij met een nieuw statement. Later vandaag vertrekt hij naar Brussel voor overleg met de andere Europese leiders.
Moldavië zal de noodtoestand uitroepen vanwege de Russische inval in buurland Oekraïne. Het land is bereid om tienduizenden vluchtelingen uit Oekraïne op te vangen, zei de Moldavische president Maia Sandu donderdag.
Moldavië is net als Oekraïne een voormalige Sovjet-republiek. Het land heeft ook, net als Oekraïne, een afvallige pro-Russische regio. Dit is Transnistrië. Die streek, ongeveer zo groot als Noord-Holland, is feitelijk zo goed als onafhankelijk maar wordt door niemand erkend. Transnistrië grenst aan Oekraïne. In de regio is een onbekend aantal Russische militairen gestationeerd, tot ongenoegen van de regering van Moldavië. Oekraïne zei vorige week dat de Russische militairen in Transnistrië betrokken zouden kunnen worden bij een aanval op Oekraïne.
Het Russische ministerie van Defensie liet donderdag via persbureau Interfax weten dat zijn militairen in Transnistrië een „antiterreuroefening” houden.
Stichting Breath, die verschillende huizen heeft in Oekraïne waar gastouders straatkinderen opvangen, noemt de aanval van Rusland op Oekraïne „verschrikkelijk”. „Het kippenvel staat op mijn armen”, zegt voorzitter Nico de Borst. Eerder bereidde de stichting een evacuatie van kinderen, gastouders en medewerkers in het land voor, maar daarvoor is het nu te laat, zegt De Borst.
„In het hele land worden militaire doelen gebombardeerd, we weten niet welke kant we op moeten”, aldus de voorzitter. „Het is te gevaarlijk.” In een van de huizen zijn de ramen gesneuveld. Het huis staat vlakbij een militaire basis die gebombardeerd is.
De stichting heeft vier huizen in het land, waarin veertig kinderen en acht gastouders wonen. Ook heeft de stichting, die vooral actief is in het oosten van het land, twee medewerkers in Oekraïne.
Stichting Breath is opgericht in 1995. Een van de bestuursleden is de bekende oud-voetballer Evgeniy Levchenko. Hij is geboren in Oost-Oekraïne.
Er moet snel een antwoord van het Westen komen op de onacceptabele agressie van Rusland tegen Oekraïne, aldus Agnes Mulder van het CDA. Ze spreekt van een „gitzwarte dag voor Oekraïne”.
„Met deze aanval kiest Rusland bewust voor geweld boven diplomatie. Deze daad van agressie is onverantwoord en onacceptabel en vraagt om een snel en eensgezind antwoord van Europa en de NAVO”, aldus Mulder.
Sancties
Minister van Financiën Sigrid Kaag spreekt haar steun uit voor Oekraïne. „Mijn gedachten gaan uit naar de Oekraïners. Deze illegale daad van agressie mag niet onbeantwoord blijven. Sancties zullen de Russische economie hard treffen.”
Agressie
Ook Volt-Kamerlid Laurens Dassen toont zijn medeleven op Twitter. „Europa moet zo hard mogelijk optreden tegen deze daad van agressie. Mijn gedachten zijn bij de inwoners van Oekraïne.”
Veroordeling
Wopke Hoekstra, minister van Buitenlandse Zaken, veroordeelt de Russische aanval. Dat laat hij donderdag op Twitter weten. Premier Mark Rutte plaatst dezelfde woorden op zijn Twitteraccount.
Soevereiniteit
Ook VVD-Kamerlid Geert Wilders laat in zijn reactie op Twitter weten de Russische inval in Oekraïne is een flagrante en te veroordelen schending vd Oekraïense soevereiniteit te vinden.
De Europese Unie zal de toegang van Russische banken tot de Europese financiële markten bevriezen, zegt de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen. Ook zal de EU op alle manieren voorkomen dat Rusland technologie krijgt om het land verder te moderniseren. „Onze sancties voor de Russische inval in Oekraïne zullen zo zijn samengesteld dat Rusland financieel en economisch zwaar zal boeten”, aldus de Duitse.
Het pakket sancties dat de EU voorbereidt is bedoeld om „de Russische economie te verzwakken”, verklaart Von der Leyen, „en hun vermogen om de oorlog te financieren.”
De Russische president Vladimir Poetin is verantwoordelijk voor het terugbrengen van de oorlog in Europa, zegt ze. „Het doel van Rusland is niet alleen Donbas, niet alleen Oekraïne. Het doel is de stabiliteit in Europa en de op regels gebaseerde internationale orde.”
„Wat we zien is een ongeëvenaarde daad van agressie van het Russische leiderschap tegen een soeverein, onafhankelijk land. Opnieuw, in het centrum van Europa, sterven onschuldige vrouwen, mannen en kinderen of vrezen zij voor hun leven. In deze donkere tijd staat de Europese Unie achter Oekraïne en zijn volk”.
De regeringsleiders van de EU-landen komen later donderdag in Brussel bijeen voor een ingelaste top over de Russische inval. Dan bespreken premier Mark Rutte en zijn collega’s de aanvullende strafmaatregelen. Woensdag ging al een reeks sancties in tegen regeringsleden, militaire bevelhebbers en Kremlin-spreekbuizen voor hun rol in de erkenning en bezetting van afvallige Oekraïense regio’s.
Oekraïne ziet de Russische inval als bedreiging voor zowel Oekraïense burgers als voor alle inwoners van Europa. Ook de toekomst van de wereld staat volgens het land op het spel. Het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken spreekt van een poging het land te vernietigen. Het ministerie zegt in een verklaring dat „alleen gezamenlijke en cruciale handelingen Vladimir Poetins agressie tegen Oekraïne kunnen stoppen”.
Oekraïne zegt zich te gaan verdedigen en dat „de strijdlust van ons leger hoog is”. Onze verdedigers zullen Oekraïense grond beschermen met alles wat ze hebben”. In de verklaring vraagt de regering om nieuwe sancties en om de levering van wapens en militaire uitrusting. Russische troepen vallen volgens het bericht „vreedzame steden aan vanuit verschillende richtingen”.
Het ministerie spreekt van „een oorlogsdaad” en een „aanval op de soevereiniteit en integriteit van Oekraïne”. De inval is volgens het land een „grove schending” van de regels van de Verenigde Naties en de „normen en principes van internationaal recht”.
Russische grondtroepen zijn in zeker drie regio’s de grens overgegaan. Daarnaast kampt Oekraïne met beschietingen vanaf het schiereiland de Krim en buurland Belarus. Volgens Rusland hebben luchtaanvallen de Oekraïense luchtverdediging en luchtmacht uitgeschakeld. Zeker acht mensen zijn gedood en negen zijn verwond door Russische bombardementen, meldt Oekraïne.
De AEX-index op de Amsterdamse beurs is donderdag hard onderuit gegaan. De hoofdindex op het Damrak kelderde ruim 3 procent en zakte richting de 700 puntengrens. Beleggers schrokken van het nieuws dat Rusland een invasie is begonnen in Oekraïne en vrezen dat er nu harde sancties worden genomen tegen het land. De Verenigde Staten en de Europese Unie hebben al aangekondigd met nieuwe „zware sancties” tegen Rusland te komen. Ook de andere Europese beurzen raakten tot ruim 4 procent kwijt.
Er moeten snel nieuwe strafmaatregelen worden genomen tegen Rusland, vinden kabinet en Tweede Kamer. De meest betrokken ministers komen donderdagochtend voor spoedoverleg bijeen op het ministerie van Algemene Zaken.
„Nederland veroordeelt de Russische aanval op Oekraïne ten scherpste”, liet premier Mark Rutte in een eerste reactie weten. Hij zegt in nauw contact te staan met de bondgenoten van de NAVO en de Europese Unie.
Minister Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken) spreekt van een „oorlogsdaad waarvoor Rusland een zware prijs zal betalen”. Minister Kajsa Ollongren (Defensie) noemt het „een illegale daad van agressie met ernstige gevolgen”.
De regeringspartijen pleiten voor nieuwe stappen tegen Rusland. VVD-fractieleider Sophie Hermans vindt dat er „stevige sancties” moeten komen. De Europese Unie nam deze week al een sanctiepakket aan tegen Moskou nadat het twee afvallige regio’s in Oekraïne had erkend als onafhankelijke republieken.
Volgens D66-fractieleider Jan Paternotte wordt Oekraïne „zonder enige provocatie aangevallen”. Hij vindt nu dat „het allerzwaarste pakket aan sancties” tegen Rusland moet worden ingesteld en dat het land wordt geïsoleerd.
Ook beide andere regeringspartijen, CDA en ChristenUnie, willen nieuwe maatregelen tegen Moskou. „Deze daad van agressie is onverantwoord en onacceptabel en vraagt om een snel en eensgezind antwoord van Europa en de NAVO”, zegt Agnes Mulder van het CDA.
Wie kiest voor oorlog in plaats van diplomatie moet dat met harde sancties voelen, verklaart Gert-Jan Segers van de ChristenUnie. Hij roept de EU en NAVO op tot een „onverzoenlijke houding” totdat Russische militairen zich terugtrekken.
Ook in de oppositie klinkt de roep om het Kremlin te straffen. De inval verdient een „snoeiharde reactie” van de EU, aldus PvdA-leider Lilianne Ploumen. Ook GroenLinks-leider Jesse Klaver vraagt om „de zwaarst mogelijke sancties”. Er moet een „sterke Europese reactie” komen, aldus Marieke Koekkoek van Volt.
Alleen de PVV rept niet over sancties. Partijleider Geert Wilders veroordeelt de inval, maar zegt ook dat het „Westen enorm heeft geblunderd door een NAVO-lidmaatschap van de Oekraïne niet uit te sluiten”. Dat eist Rusland al heel lang.
De Tweede Kamer debatteert donderdag over de situatie in Oekraïne.
Premier Fumio Kishida zei donderdag dat Japan de eenzijdige acties van Rusland krachtig veroordeelt, naar aanleiding van berichten dat Russische troepen raketten hadden afgevuurd op verschillende Oekraïense steden. Kishida zei verder dat hij de Japanse autoriteiten heeft opgedragen al het mogelijke te doen om de veiligheid van Japanse staatsburgers in Oekraïne te waarborgen.
De Japanse kabinetschef Hirokazu Matsuno noemde de situatie in Oekraïne „gevaarlijk en veranderlijk”, maar stelde dat er alles aan wordt gedaan om de ongeveer 120 Japanse burgers die nog in het land zijn te beschermen. Hij zei ook dat Japan voldoende energiereserves heeft, „zodat we ons in de nabije toekomst geen zorgen hoeven te maken”.
Kishada sprak van een „gespannen situatie” en zei dat hij wil samenwerken met de internationale gemeenschap, waaronder de G7.
De PvdA wil een „snoeiharde reactie” van de Europese Unie tegen Rusland. Dat land viel in de nacht buurland Oekraïne binnen. „Een daad van agressie zonder weerga in deze eeuw”, noemt PvdA-leider Lilianne Ploumen de inval.
Ook GroenLinks wil nieuwe sancties tegen Rusland. „Poetin zal een eensgezind Europa tegenover zich vinden: we zullen niet buigen voor zijn agressie. De inval in Oekraïne vraagt om de zwaarst mogelijke sancties”, laat voorman Jesse Klaver weten.
Rusland heeft de commerciële scheepvaart in de Zee van Azov stilgelegd. De binnenzee is met een zeestraat verbonden met de Zwarte Zee en de noordelijke oever is Oekraïens. Graanproducenten meldden de sluiting van de zee voor de scheepvaart als eerste. Rusland is de grootste graanexporteur ter wereld en veel graan wordt met vrachtschepen via de Zwarte Zee uitgevoerd. De Russische autoriteiten hebben bevestigd dat commerciële scheepvaart in de Azov-zee voorlopig niet is toegestaan.
Oekraïne heeft Turkije gevraagd de zeestraat tussen de Zwarte Zee en de Middellandse Zee, de Bosporus en de Dardanellen, te sluiten voor Russische schepen. De Oekraïense ambassadeur in Ankara heeft ook aangedrongen op andere Turkse sancties tegen Rusland. Turkije vindt de Russische acties tegen Oekraïne onaanvaardbaar, maar heeft zich vooralsnog tegen sancties gekeerd.
Turkije is een van de drie NAVO-lidstaten aan de Zwarte Zee. De andere twee zijn Bulgarije en Roemenië. Oekraïne en Georgië zouden ook graag lid worden van de NAVO. Dat is voor Rusland, dat ook aan die zee ligt, onaanvaardbaar. Rusland heeft herhaaldelijk geëist dat om tot een oplossing voor de conflicten over Oekraïne te komen, het de garantie moet krijgen dat Oekraïne geen NAVO-lid wordt.
Russische grondtroepen zijn in drie regio’s de grens met Oekraïne overgegaan. De Oekraïense grenswacht meldt dat infanterie uit Rusland de regio’s Tsjernichiv, Charkov en de afvallige regio Loehansk heeft betreden.
Eerder was al duidelijk dat de aanval op Oekraïne niet alleen vanuit Rusland komt. Ook vanaf het Oekraïense schiereiland de Krim en buurland Belarus wordt het land beschoten met artillerie en andere zware wapens. Luchtaanvallen hebben volgens Rusland de Oekraïense luchtverdediging en luchtmacht uitgeschakeld.
Oekraïne bevestigt dat zeker acht mensen zijn gedood en negen zijn verwond door Russische bombardementen.
Door de sterk opgelopen prijzen van gewassen als tarwe en palmolie neemt de vrees toe dat ook voeding nog sneller duurder zal worden. Die bezorgdheid werd donderdag alleen maar groter nadat Russische troepen delen van Oekraïne binnenvielen. Die landen zijn belangrijke leveranciers van granen en eetbare oliën.
Oekraïne en Rusland zijn bijvoorbeeld goed voor ongeveer een kwart van de wereldwijde handel in tarwe en voor een vijfde van de verkoop van maïs. Verder zijn de landen goed voor 80 procent van de wereldwijde export van zonnebloemolie. De crisis heeft de tarweprijs naar het hoogste niveau sinds 2012 gestuwd. Ook mais en sojabonen werden duurder. De prijs van palmolie steeg tot recordhoogte.
Russische troepen trokken steden in Oekraïne binnen nadat president Vladimir Poetin aankondigde het land te willen demilitariseren. Dit leidde donderdag ook tot sterke stijgingen van grondstofprijzen. Voor het eerst sinds 2014 moest voor Brentolie meer dan 100 dollar per vat worden betaald.
De prijs van gas is donderdag met meer dan 30 procent omhoog geschoten op de toonaangevende Amsterdamse beurs. De prijs voor een megawattuur gas lag kort na de opening van de handel op 116 euro. Woensdag sloot de handel nog op een prijs van 87,45 euro.
Rusland is een grote leverancier van gas en de angst is dat de gaskraan vanuit dat land dichtgaat vanwege de oorlog in Oekraïne. Rusland viel het buurland donderdagochtend binnen en dat kan het land op sancties komen te staan. Mogelijk wordt daarbij ook de olie- en gasindustrie aangepakt omdat het land daar veel geld aan verdient.
Oost-Europese landen die grenzen aan Oekraïne hebben de aanval van Rusland op hun buurland veroordeeld. „Een brute, niet-uitgelokte en onrechtvaardige Russische aanval”, aldus president Andrzej Duda van Polen op Twitter. „Een zeer ernstige schending van het internationaal recht, van soevereiniteit en integriteit”, stelt de Roemeense president Klaus Johannis.
Johannis zegt dat de aanval „zal worden beantwoord met de sterkste reactie van de internationale gemeenschap” die volgens hem leidt tot „enorme gevolgen en kosten voor Rusland”. Premier Eduard Heger van Slowakije zei op Twitter: „In tijden waarin de democratische wereld in vrede wil leven, wil Rusland oorlog. We zijn klaar en zullen verenigd optreden.”
De Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken zei donderdag dat oorlog het ergste scenario is. Op zijn officiële Facebookpagina stelde hij: „De taak is nu, net als altijd, om de veiligheid van het Hongaarse volk te garanderen.”
Een woordvoerder van de Poolse regering zei tegen persbureau Reuters dat dit hét moment is om de oostelijke flank van de NAVO te versterken. „We verwachten dat dergelijke beslissingen zullen worden genomen.”
„Rusland is uitgesloten van de internationale gemeenschap”, stelde president Duda van Polen.
Door Russische bombardementen op Oekraïne zijn minstens zeven mensen gedood en zeker negen mensen gewond geraakt, zeggen de autoriteiten in Kiev. Het is de eerste bevestiging dat er doden zijn gevallen. CNN meldde eerder op basis van een bron bij het Oekraïense ministerie van Binnenlandse Zaken dat er honderden slachtoffers zijn gevallen.
China heeft via de staatsmedia opgeroepen tot hervatting van de diplomatie in het conflict over Oekraïne. „De deur naar een vreedzame oplossing is nog niet helemaal dicht en mag ook nooit gesloten worden”, vindt Beijing.
De Chinese VN-ambassadeur heeft in New York beklemtoond dat de situatie niet nog verder uit de hand mag lopen en dat zijn land daarom doorgaat gesprekken te voeren met de betrokken partijen. China noemt de toestand in Oekraïne kritiek en is bezorgd over het lot van landgenoten in dat land.
„Dit is een megagrote militaire operatie, met grote politieke consequenties.” Dat zegt Mart de Kruif, oud-commandant Landstrijdkrachten, bij Goedemorgen Nederland.
„We zien de inleidende fase van een grote operatie, waarbij luchtwapens en kruisraketten over lange afstand worden ingezet, om militaire doelen zoals luchthavens en commandocentrales aan te vallen.” Volgens De Kruif tonen de beelden dat nu wordt ingezet op „de zogenaamde softening van het Oekraïense leger. Je zult zien dat belangrijke doelen als commandocentrales, voorraden, luchthavens worden aangevallen. Maar er zal ook op de grond gevochten gaan worden”.
Ook zegt De Kruif in het tv-programma: „Dit is niet alleen de Donbas-regio, dit is heel Oekraïne, dat is wel duidelijk.”
Bob Deen, Oost-Europa-expert van instituut Clingendael, zegt in het NOS Journaal, dat hij „met afgrijzen” naar de tv-beelden kijkt. „Want we hadden natuurlijk allemaal gedacht dat het in principe beperkt zou blijven tot het oosten en nu zien we dat Rusland veel verder gaat. En gaat proberen om Oekraïne militair op de knieën te dwingen door grootschalige aanvallen te plegen op Oekraïens grondgebied.”
Het is volgens Deen nu de vraag of de Russische president Vladimir Poetin echt gaat proberen hele stukken Oekraïens land te bezetten of dat hij alleen probeert het leger te raken door strategische plekken te bezetten. Volgens Deen gaat het Poetin zeker lukken om enorme schade toe te brengen aan de krijgsmacht van Oekraïne en zo de verdediging te verzwakken.
Pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne hebben naar eigen zeggen het dorp Sjastia en de plaats Stanitsia Loehanska veroverd op Oekraïense eenheden en milities. De twee plaatsen liggen vlak ten noorden van de provinciehoofdstad Loehansk die ook de hoofdstad is van een door separatisten uitgeroepen onafhankelijke republiek.
Rusland erkende de volksrepubliek Loehansk en de volksrepubliek Donetsk maandag. Volgens het Kremlin is dat ter bescherming van de bevolking onder wie ook veel Russen. Donderdag heeft Rusland Oekraïne aangevallen. Kiev zou het vredesproces dat in 2014 begon voor het oosten van Oekraïne hebben gesaboteerd, claimt Rusland. Na het afzetten van een pro-Russische president in 2014 scheidden Donetsk en Loehansk zich af. Sindsdien is er een burgeroorlog die in toom werd gehouden met een internationaal akkoord uit 2015. Oekraïne heeft dat akkoord niet nageleefd volgens de Russische president Vladimir Poetin.
De wereld moet de Russische president Vladimir Poetin „tot vrede dwingen”, zegt de Oekraïense president Volodimir Zelenski op Twitter. Hij vraagt andere landen onmiddellijk sancties tegen Rusland in te stellen. Zelenski ziet de Russische aanval op zijn land niet alleen als een oorlog tegen Oekraïne, maar als een oorlog tegen „de wereld”. Hij pleit voor de vorming van een „anti-Poetin-coalitie”.
Daarnaast verzoekt Zelenski bevriende landen om steun, zowel op defensiegebied als financieel.
In zijn bericht verwijst de Oekraïense president naar gesprekken die hij over zijn boodschap heeft gevoerd met de Amerikaanse president Biden, de Duitse bondskanselier Olaf Scholz, EU-president Charles Michel, de Britse premier Boris Johnson en president van Polen Andrzej Duda.
De Amerikaanse president Joe Biden kondigt „zware sancties” tegen Rusland aan vanwege de militaire inval in Oekraïne. In een korte verklaring die door het Witte Huis naar buiten is gebracht, veroordeelt Biden de „onrechtvaardige aanval” door het Russische leger. Hij heeft de Oekraïense president Volodimir Zelenski op de hoogte gebracht van de stappen die de Verenigde Staten nu gaan ondernemen.
Biden spreekt donderdag met leiders van de G7, de groep van zeven grote industrielanden. „De Verenigde Staten en onze bondgenoten en partners zullen Rusland zware sancties opleggen”, aldus de verklaring. „We zullen steun blijven verlenen aan Oekraïne en het Oekraïense volk.”
Rusland zal een „zware prijs” betalen voor de inval in buurland Oekraïne. Dat laat minister Wopke Hoekstra van Buitenlandse Zaken weten.
Nederland veroordeelt de Russische aanval „ten scherpste”, aldus de bewindsman. „Nederland staat in nauw contact met EU en NAVO partners”, meldt hij op Twitter.
Door de Russische inval in Oekraïne zijn inmiddels honderden slachtoffers gevallen, meldt CNN op basis van een bron bij het Oekraïense ministerie van Binnenlandse Zaken. Een verslaggever van de Amerikaanse nieuwszender zei vanuit Kiev dat onbekend is of het gaat om doden of om gewonden. De slachtoffers zouden in diverse delen van het land zijn gevallen.
Het bericht is nog niet bevestigd via officiële kanalen of andere media.
De Europese Unie komt met nieuwe zware sancties voor Rusland. Die zullen „enorme en ernstige gevolgen hebben” voor het land, kondigen de voorzitters van de Europese Commissie en de raad van regeringsleiders van de EU-landen aan. De EU-landen keuren de strafmaatregelen volgens hen „snel” goed.
Met de „ongekende militaire agressie” van Rusland tegen Oekraïne schendt het land grof het internationaal recht en ondermijnt het de veiligheid en stabiliteit van Europa en de wereld, schrijven Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en raadsvoorzitter Charles Michel. Ze „betreuren het verlies van mensenlevens en het menselijk leed”.
De regeringsleiders van de EU-landen komen later donderdag bijeen voor een ingelaste top over de Russische inval. Dan bespreken premier Mark Rutte en zijn collega’s aanvullende strafmaatregelen. Die worden aangedragen door EU-buitenlandchef Josep Borrell en Von der Leyen, „in nauwe samenwerking met bondgenoten”.
De EU-kopstukken verzekeren Oekraïne dat de unie „krachtige politieke, financiële en humanitaire hulp zal blijven leveren”.
De handel op de aandelenbeurs in Moskou is donderdag opgeschort. Dat gebeurde een paar uur nadat de Russische president Vladimir Poetin een militaire operatie in Oekraïne aankondigde. Ook in Sint-Petersburg wordt voorlopig niet gehandeld.
„De handel op alle markten is opgeschort. Een hervatting zal later worden aangekondigd”, aldus de beurs in een verklaring op de eigen website. Zowel voor het indienen van orders als het sluiten van contracten in alle handelsvormen geldt momenteel een verbod.
Het luchtalarm klinkt donderdagochtend (lokale tijd) in de Oekraïense stad Lviv, in het westen van het land. Naar deze stad verhuisden verschillende Westerse landen eerder deze maand hun ambassades. Persbureau AFP meldt dat er niet direct berichten zijn over explosies of beschietingen.
Eerder vanochtend klonk het luchtalarm al in hoofdstad Kiev. Daar trokken inwoners naar de schuilkelders.
De aanval op Oekraïne wordt volgens Oekraïne niet alleen vanuit Rusland uitgevoerd. Ook vanuit het Oekraïense schiereiland de Krim en buurland Belarus wordt het land aangevallen door Russische troepen.
Het Oekraïense ministerie dat gaat over de grensbewaking meldt dat personeel aan de landsgrenzen door Russische troepen beschoten wordt met artillerie, zware wapens en handwapens.
Het liveblog van woensdag is hier terug te lezen:
Vliegmaatschappijen moeten Oekraïne mijden, waarschuwt de Europese toezichthouder op de luchtvaart. Binnen 185 kilometer van de grenzen met Belarus en Rusland moet ook „uiterste voorzichtigheid” worden betracht nu Russische troepen de aanval op Oekraïne hebben ingezet, raadt het EU-agentschap voor Luchtvaartveiligheid aan.
Oekraïne sloot eerder in de nacht van woensdag op donderdag al zijn luchtruim vanwege „een potentieel gevaar voor de burgerluchtvaart”. Verschillende vliegtuigen die onderweg waren naar onder meer de hoofdstad Kiev, zijn omgeleid naar luchthavens in naburige landen.
Sinds vlucht MH17 in 2014 uit de lucht werd geschoten mijden luchtvaartmaatschappijen al het oosten van Oekraïne en de Krim, waar Russischgezinde rebellen en Rusland de dienst uitmaken.
De Russische inval in het buurland Oekraïne is „een illegale daad van agressie met ernstige gevolgen”, aldus minister Kajsa Ollongren van Defensie in een eerste reactie.
„Ondanks onze herhaalde oproep tot diplomatie en de-escalatie heeft Rusland de aanval ingezet op #Oekraïne”, laat de minister op Twitter weten. „We staan in nauw contact met onze bondgenoten in NAVO en EU.”
Oekraïne vraagt de internationale gemeenschap om hulp en nieuwe sancties tegen Rusland dat een aanval is begonnen op Oekraïne. Dat twitterde de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken, Dmytro Kuleba.
„De toekomst van Europa en de wereld staat op het spel”, aldus Kuleba. Hij roept op tot „verwoestende sancties” tegen Rusland en „volledige isolatie” van het land. Verder vraagt hij om wapens en financiële en humanitaire hulp voor Oekraïne.
De Russische president Vladimir Poetin kondigde in de nacht van woensdag op donderdag een „speciale militaire operatie” aan in Oekraïne. Kort daarvoor hadden twee afvallige Oekraïense regio’s Rusland om hulp gevraagd tegen het Oekraïense leger.
De Duitse bondskanselier Olaf Scholz noemt de aanval die Rusland in de nacht van woensdag op donderdag geopend heeft op Oekraïne een „schaamteloze schending van het internationaal recht”. Hij spreekt van een „donkere dag” voor heel Europa.
„Duitsland veroordeelt in de sterkst mogelijke bewoordingen deze gewetenloze daad”, schrijft Scholz over de actie van de Russische president Vladimir Poetin. „Onze solidariteit gaat uit naar Oekraïne en het Oekraïense volk.”
Scholz spreekt van een „verschrikkelijke dag voor Oekraïne”. Hij dringt er bij Moskou op aan de militaire operatie „onmiddellijk” te staken.
De Canadese premier Trudeau heeft op Twitter de aanval van Rusland „in de strengst mogelijke bewoordingen” veroordeeld. De acties „zijn een duidelijke verdere overtreding van Oekraïnes soevereiniteit en territoriale integriteit”.
Canada roept Rusland verder op onmiddellijk te stoppen met alle vijandelijke en provocatieve acties tegen Oekraïne. Trudeau kondigt ook aan met de G7-landen bijeen te komen om zich op een reactie te bezinnen. Dit overleg stond al gepland. „Deze roekeloze en gevaarlijke activiteiten zullen niet onbestraft blijven.”
In de Oekraïense hoofdstad Kiev klinkt het luchtalarm, meldt persbureau AFP. Volgens journalisten van CNN ging het luchtalarm er rond 07.00 uur lokale tijd donderdagochtend af, er werden vooralsnog geen raketten waargenomen. Lokale media melden wel dat inwoners van de stad al naar de schuilkelders trekken. Tegelijkertijd klinken er explosies in verschillende steden in Oekraïne.
Het gaat naast Kiev onder meer om de steden Charkov, Odessa en Kramatorsk. Op beelden op sociale media is te zien hoe zwarte rookpluimen opstijgen. Dit zou onder meer het geval zijn bij het militaire vliegveld van Charkov, de op één na grootste stad van Oekraïne in het noorden van het land.
In de kustplaatsen Marioepol en Odessa zijn niet alleen explosies waargenomen, maar volgens persbureau Interfax ook Russische troepen gesignaleerd.
Pro-Russische separatisten in de regio Donetsk in het oosten van Oekraïne hebben naar verluidt grootscheepse bombardementen uitgevoerd op het Oekraïense regeringsleger. Dat meldt het Russische persbureau Interfax op basis van een woordvoerder van de rebellen.
Ook zouden volgens Interfax de separatisten in de naastgelegen regio Loehansk onder andere een offensief zijn begonnen bij de plaats Sjchastia, die in handen is van de Oekraïense regering.
„Ik ben geschokt door de gruwelijke gebeurtenissen in Oekraïne en ik heb met president Zelenski gesproken om de volgende stappen te bespreken.” Dat zei premier Boris Johnson van het Verenigd Koninkrijk in reactie op de gebeurtenissen in Oekraïne.
Volgens Johnson heeft de Russische president Poetin „een pad van bloedvergieten en vernietiging gekozen door deze niet-uitgelokte aanval op Oekraïne te lanceren. Het VK en onze bondgenoten zullen resoluut reageren”.
Donderdag lanceerde Rusland een grootscheepse aanval op buurland Oekraïne.
Na de grootscheepse aanval van Rusland op het buurland Oekraïne moeten westerse landen „het zwaarste mogelijke sanctiepakket” tegen het bewind in Rusland instellen. Dat laat D66-buitenlandwoordvoerder Sjoerd Sjoerdsma weten.
„Poetin kiest voor oorlog tegen Oekraïne. Nu komt alles aan op een gezamenlijk en zo krachtig mogelijk antwoord: het zwaarst mogelijke sanctiepakket. Onze gedachten zijn bij het
Oekraïense volk”, twittert de D66’er.
De EU, VS, VK en Canada hebben naar aanleiding van de Russische erkenning van de twee afvallige regio’s in Oekraïne al een eerste sanctiepakket afgekondigd. Die was nog beperkt zodat de strafmaatregelen uitgebreid konden worden als Rusland nog andere stappen tegen Oekraïne zou nemen.
De Europese Unie zal Rusland verantwoordelijk houden voor de „ongerechtvaardigde aanval” op Oekraïne. De unie veroordeelt die „krachtig”, zeggen de voorzitters van de Europese Commissie, de raad van regeringsleiders van de EU-landen en de voorzitter van het Europees Parlement.
Commissievoorzitter Ursula von der Leyen, raadsvoorzitter Charles Michel en parlementsvoorzitter Roberta Metsola spreken hun medeleven uit met de Oekraïners „in deze donkere uren. Onze gedachten zijn bij Oekraïne en de onschuldige vrouwen, mannen en kinderen die voor deze onuitgelokte aanval staan en vrezen voor hun leven”, laten ze weten.
Ook EU-buitenlandchef Josep Borrell sluit zich bij die woorden aan.
Secretaris-generaal Antonio Guterres van de Verenigde Naties heeft zich na de aangekondigde „militaire actie” in Oekraïne rechtstreeks tot de Russische president Vladimir Poetin gericht. „In naam van de mensheid, haal de troepen terug naar Rusland”, vroeg hij.
Guterres, die sinds 2017 secretaris-generaal van de VN is, vervolgde zijn betoog door te stellen dat de aanval „het treurigste moment van zijn ambtstermijn” is.
Volgens VVD’er Ruben Brekelmans is „een krachtige westerse reactie snel nodig” op de Russische inval in Oekraïne. Dat land viel eerder in de nacht het buurland op een groot aantal plekken binnen.
„De dag die we hoopten dat nooit zou komen, is er nu toch”, twittert de buitenlandwoordvoerder van de VVD in de Tweede Kamer. Later in de middag staat er een debat over Oekraïne in de Tweede Kamer gepland.
Russische troepen zijn volgens het Russische persbureau Interfax in de nacht van woensdag op donderdag gearriveerd in de Oekraïense kustplaatsen Marioepol en Odessa. Eerder klonken in het gebied explosies.
Ook op veel andere plekken in Oekraïne klinken intussen explosies en beschietingen. Volgens de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken is Rusland begonnen met een „grootschalige invasie”. Momenteel wordt onder meer de internationale luchthaven van de hoofdstad Kiev geëvacueerd.
Nederland „veroordeelt de Russische aanval op Oekraïne ten scherpste”, zegt premier Mark Rutte. „Onze gedachten zijn bij het Oekraïense volk”, nu Rusland de aanval op het buurland heeft ingezet.
De premier en de meest betrokken ministers komen in de ochtend bij elkaar voor spoedoverleg.
„We staan in nauw overleg met EU/NAVO en andere bondgenoten”, twittert Rutte. Later op de dag reist hij af naar Brussel voor een eerder ingelaste EU-top over het conflict met Rusland. Ook de Tweede Kamer overlegt over de situatie in Oekraïne.
Vladimir Poetin is volgens Dmytro Kuleba, de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken, „een volledige oorlog tegen ons begonnen”. Rusland voert volgens de minister momenteel aanvallen uit op „vredige steden” in Oekraïne.
De Oekraïense ambassadeur bij de Verenigde Naties Sergei Kislitsia heeft tijdens de spoedzitting van de VN-Veiligheidsraad, die gaande was op het moment dat de aanval in de nacht van woensdag op donderdag begon, gevraagd aan de Russische gezant om „een einde te maken aan de oorlog”.
De Oekraïense ambassadeur heeft de VN tijdens de spoedzitting ook gevraagd „al het mogelijke te doen om deze oorlog te stoppen”.
Het luchtruim boven Oekraïne is gesloten. De Oekraïense luchtvaartautoriteit besloot in de nacht van woensdag op donderdag het luchtruim te sluiten vanwege „een potentieel gevaar voor de burgerluchtvaart”.
De aankondiging kwam vrijwel tegelijkertijd met de ongeplande tv-toespraak van de Russische president Vladimir Poetin, waarin hij militaire actie in Oekraïne aankondigde.
Verschillende vliegtuigen die onderweg waren naar onder meer de hoofdstad Kiev, zijn omgeleid naar luchthavens in naburige landen.
De wereld zal Rusland afrekenen op de aanval die het land heeft ingezet op Oekraïne, zegt de Amerikaanse president Joe Biden. Hij spreekt van een voorgekookte oorlog, die niet is uitgelokt en ongerechtvaardigd is.
De aanval op Oekraïne die Rusland in de nacht van woensdag op donderdag lijkt te zijn begonnen „zal rampzalig verlies van levens en menselijk leed brengen”, vreest Biden. Daarvoor is volgens hem „alleen Rusland verantwoordelijk”.
De VS en hun bondgenoten zullen de „nodeloze agressie” donderdag beantwoorden, kondigt Biden aan. Dan zal hij „verdere consequenties” voor Rusland bekendmaken.
In meerdere Oekraïense steden, waaronder de hoofdstad Kiev, zijn explosies gehoord in de nacht van woensdag op donderdag. Dat gebeurde nadat de Russische president Vladimir Poetin in een toespraak een militaire operatie aankondigde in de Oekraïense Donbas-regio. Volgens Oekraïense media zouden in Kiev en Charkov militaire doelen zijn geraakt door raketten.
Journalisten van CNN melden net als getuigen van persbureau Reuters dat er nabij Kiev explosies zijn gehoord. Volgens de getuigen gaat het om „geluiden die klinken als het afvuren van artillerie”. De geluiden komen naar verluidt uit het oosten van de stad, waar de luchthaven ligt.
CNN-journalisten horen ook in Charkov, de op één na grootste stad van Oekraïne in het noordoosten van het land, voortdurend explosies. In de kustplaatsen Marioepol en Odessa zijn eveneens explosies waargenomen, evenals in de oostelijke stad Kramatorsk.
De Russische president Vladimir Poetin heeft een militaire operatie aangekondigd in Oekraïne. Gevechten tussen Oekraïense en Russische strijdkrachten zijn daarbij „onvermijdelijk”, zo zei hij in een onaangekondigde toespraak op Russische staatstelevisie. Die gaf hij op hetzelfde moment dat de VN-Veiligheidsraad bijeen was in een spoedzitting.
Poetin zegt volgens het Russische persbureau Interfax „een speciale militaire operatie” uit te willen voeren in de Oekraïense Donbas-regio die Moskou als onafhankelijk heeft erkend. Hij roept Oekraïense militairen op „hun wapens neer te leggen” maar zegt ook „geen Oekraïens grondgebied te willen bezetten”. Volgens Poetin is de operatie bedoeld om „mensen te beschermen”.
In de toespraak zegt Poetin volgens Interfax ook dat „Rusland onmiddellijk zal reageren in het geval van buitenlandse bemoeienis”. Ook stelt hij dat „bloedvergieten voor rekening van het Oekraïense regime komt”. De Russische president verwees ook naar het „nazisme”, dat volgens hem in Oekraïne aanwezig is en waar hij een einde aan wil maken.
De toespraak van Poetin begon op precies hetzelfde moment dat de Amerikaanse ambassadeur bij de Verenigde Naties Linda Thomas-Greenfield Rusland opriep zich terug te trekken.
De Russische president Vladimir Poetin geeft een onaangekondigde toespraak op de Russische staatstelevisie op hetzelfde moment dat de VN-Veiligheidsraad bijeen is in een spoedzitting. Daarin kondigt hij een militaire operatie aan in Oekraïne.
Advertentie
