Ik was er dichtbij, maar ook weer niet. Ik bevond me namelijk in het deel van Idlib dat inmiddels met Russische hulp is heroverd door de Syrische president Bashar al-Assad. Van daaruit is het vrijwel onmogelijk om naar het deel te gaan dat in handen is van rebellengroepen.

Die groepen vormen, met Turkse hulp, de heftigste verzetshaard tegen Assad in heel Syrië. Honderdduizenden vluchtelingen die Assad zijn ontvlucht, leven nu in Idlib. Bij gebrek aan beter verblijven ontheemden zelfs tussen de vele Byzantijnse ruïnes die hier overal te vinden zijn.

De sterkste strijdgroep in Idlib is HTS: Hayat Tahrir al-Sham, ofwel Organisatie voor de Bevrijding van de Levant. HTS is geen vriendjes met al-Qaida en al helemaal niet met Islamitische Staat. De leider van HTS, Abu Mohammed al-Jolani, voert zelfs een openlijke oorlog tegen IS.

Toch hebben we vorige week gezien dat de IS-kalief zich schuilhield in HTS-gebied. En niet alleen hij. De vorige IS-leider, Abu Bakr al-Baghdadi, schuilde tot zijn zelfmoord in 2019 óók in Idlib. Hoe kan dat?

Het eerste antwoord is dat relaties tussen de diverse terreurgroepen schimmig zijn. Ja, officieel kunnen ze elkaar niet luchten of zien. Maar er zijn aanwijzingen dat er toch onderlinge banden bestaan. Sommige leiders kennen elkaar al decennialang. Wellicht heeft IS leiders van HTS omgekocht om hun voorman hier te kunnen laten wonen.

Het tweede antwoord is nog waarschijnlijker: HTS wist er simpelweg niets van. Directe omwonenden van ‘kalief’ Abu Ibrahim hadden in elk geval niets in de gaten en zelfs zijn huurbaas had geen idee wie er in zijn huis woonde. De IS-leider was gewoon een van de vele anonieme vreemdelingen in de regio.

Toch blijft dat antwoord iets onbevredigends houden. Oké, mogelijk wist HTS er niets van. Die club heeft immers geen geoliede inlichtingenmachine. Maar dat ligt anders voor de grote buurman die intussen overal in Idlib en de naburige provincie Afrin vooruitgeschoven militaire posten heeft gecreëerd: Turkije. Het is heel goed denkbaar dat de verblijfplaats van Abu Ibrahim bekend was bij de Turkse president Erdogan. De grens met Turkije ligt nota bene op nog geen 2 kilometer van het huis van Abu Ibrahim.

Turkije heeft echter zijn redenen om de jihadisten in Idlib niet te hard aan te pakken. Het maakt zijn positie in Syrië sterker en zo komen de miljoenen inwoners van Idlib in elk geval niet richting Erdogan. Maar nu voor de tweede keer de leider van IS pal onder het oog van de Turken een veilige haven gevonden dacht te hebben, is het voor de Amerikaanse president Biden hoog tijd om hierover eens stevig met Erdogan van gedachten te wisselen.