Behalve Syrië vielen ook belangrijke Arabische landen als Irak, Libië en Egypte binnen de invloedssfeer van de Sovjet-Unie, maar in de loop der tijd kwamen al deze staten in het westerse kamp terecht. Met uitzondering van Syrië. Dat zijn de huidige heersers in het Kremlin nooit vergeten.

Syrië mocht dan wel een trouwe en loyale Russische bondgenoot zijn, maar dat nam niet weg dat de leiders in Damascus het Kremlin regelmatig hoofdpijn bezorgden vanwege hun grilligheid en eigengereidheid. Nuritdin Mukhitdinov was van 1968 tot 1977 de Sovjet-ambassadeur in Syrië. Na zijn zoveelste bezoek aan Damascus in 1974 vatte hij de relaties tussen beide staten samen: „Het is waar dat Syrië vrijwel alles van de Sovjet-Unie accepteert. Financiële en militaire hulp, leningen of de uitwisseling van studenten. Het enige wat de leiders in Damascus echter niet accepteren van ons is advies.”

Na het uitbreken van de crisis en latere oorlog in Syrië in 2011 hield Moskou de Syrische president Bashar al-Assad de hand boven het hoofd met talloze veto’s tijdens plenaire zittingen van de Veiligheidsraad in New York. En toen in de zomer van 2015 het Syrische regime op het punt leek te staan in te storten, aarzelde Moskou geen moment. Tot ontzetting van het Westen begon Rusland september 2015 met een militaire campagne in Syrië die zijn vruchten afwierp. Dankzij de Russische militaire steun wist Assad het grootste gedeelte van Syrië weer onder controle van Damascus te krijgen.

Lees ook

De resetknop voor Libanon is kapot

Maar ook de Russische president Vladimir Poetin leerde door de jaren heen de les die Mukhitdinov al in 1974 had verwoord. Vaak komt men de voorstelling tegen als zou Assad zijn verworden tot een tandeloze marionet in Russische handen. De Russen zouden het feitelijk voor het zeggen hebben in Syrië. Recente kritiek op Assad in Russische media lijkt te impliceren dat de huidige president net zo koppig is als zijn vader.

De onvoorwaardelijke Russische steun voor Assad riep naast westerse kritiek ook bewondering op in met name het Midden-Oosten. Syrië werd voor Moskou de nieuwe toegangspoort tot de Arabische wereld, maar de politieke en economische winst van Poetin in Syrië dient eerst verzilverd te worden. Het land ligt in puin en er zijn gigantische geldbedragen nodig om met de wederopbouw te kunnen beginnen.

Voorwaarde hiervoor is een vorm van legitimering van Syrië binnen de internationale gemeenschap, op basis van resoluties van de Verenigde Naties. Er moet in Syrië een nieuwe grondwet komen waar ook de politieke oppositie bij wordt betrokken. Tot ergernis van Moskou lijkt Assad echter niet bereid te zijn om zelfs de kleinste concessie te doen.

Het Westen verwacht van Rusland dat het druk uitoefent op Assad, zodat deze zich meer welwillend opstelt. De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergei Lavrov zei echter ooit berustend dat „Moskou net zo min in staat is om Assad te controleren als de Verenigde Staten capabel zijn om Israël dictaten op te leggen.”