Dat zei voorzitter Barroso van de Europese Commissie afgelopen zaterdag in Rotterdam op de afsluitende bijeenkomst over Europese waarden en normen.

De Oostenrijkse bondskanselier Schüssel pleitte juist voor een beetje meer populisme. „Er is in de EU een tendens van politieke correctheid om mensen die vragen hebben over integratie weg te zetten als populisten. Die vragen moeten we niet onder het tapijt vegen.”

Populisme is afgeleid van het Latijnse woord ”populus”, dat volk betekent, zei de Oostenrijker. „We moeten weer naar het volk luisteren, weer met de burgers spreken.”

Schüssel zei „geschokt” te zijn door een recente peiling waaruit bleek dat veel van zijn landgenoten tien jaar na de toetreding van Oostenrijk tot de EU vinden dat alles er slechter op is geworden. „Er is angst bij mensen voor georganiseerde criminaliteit, voor oorlog. In het debat over Europa zijn we veel te positief geweest over wat er is bereikt.”

Premier Balkenende zei dat politici in het integratiebeleid vóór de opkomst van Fortuyn „de ogen gesloten hielden voor burgers en hun problemen.” Nu is er wel een „eerlijk” debat over migratie en integratie. Er zijn volgens Balkenende risico’s verbonden aan eerlijkheid. Groepen mensen kunnen tegenover elkaar komen te staan, er kan rivaliteit en onbegrip ontstaan. Nederland heeft na de moord op Van Gogh en de brandstichtingen in kerken, scholen en moskeeën „wijsheid” nodig. Sinds de dood van Van Gogh „weten we dat er zonder wederzijds respect reële sociale risico’s zijn. Daarom moeten we ons, ook bij het uitoefenen van de vrijheid van meningsuiting, bewust zijn van de gevoeligheden bij mensen.”

De minister-president concludeerde zaterdag op de laatste van vijf bijeenkomsten over Europese waarden dat er een gezamenlijk idee is over waarden en identiteit in Europa. De EU is volgens hem uniek, omdat er zo veel verschillende identiteiten bestaan. Een Europese identiteit benoemen is daardoor onmogelijk. Europa is verenigd in zijn diversiteit. Fundamentele waarden in de EU zijn: vrijheid, respect voor mensenrechten, solidariteit en gelijkheid. Deze waarden zijn „heilig”, maar niet vanzelfsprekend. Ze worden bedreigd door kleine groepen radicalen van over de hele wereld.

Na afloop van de conferentie toonde Balkenende zich tevreden over de resultaten van de debattenreeks, die op zijn initiatief totstandkwam. „We hebben bereikt dat er veel wordt gesproken over de betekenis van vrijheid, respect en solidariteit.”

Oostenrijk neemt begin 2006 als EU-voorzitter het stokje van Balkenende over. Op 26 januari, de 250e geboortedag van Mozart, volgt een nieuwe conferentie over het thema.