Toen de Sovjet-Unie eind 1991 uiteenviel, maakte Kazachstan als enige land er nog deel uit van uit. Zelfs de Russische Federatie had zich al onafhankelijk verklaard. Het was met tegenzin dat Nazarbajev Kazachstan onafhankelijk verklaarde. Hij begreep dat het dunbevolkte steppeland alleen niet veel zou bewerkstelligen.

Het wekt daarom geen verbazing dat president Kasim-Zjomart Tokajev deze week gelijk de hulp van Moskou inriep om de gemoederen in Kazachstan te sussen.

De hele nacht is er in de grootste stad van Kazachstan, Almaty, geschoten. Volgens de Kazachse televisie zijn meer dan 3000 mensen opgepakt. Zeker 18 politieagenten en leden van de nationale garde zouden zijn omgekomen, 748 anderen raakten gewond.

Erfenis

Kazachstan was lange tijd de meest stabiele republiek in de regio. Hoewel Moskou zich officieel terugtrok uit Kazachstan in de jaren 90 is de invloed van Rusland altijd gebleven. In 1991 waren op twee scholen na, alle scholen in Almaty Russischtalig. Kazachen waren een minderheid in hun eigen multi-etnische republiek. Vandaag de dag praten veel Kazachen thuis Russisch.

Toch zouden er genoeg redenen te bedenken zijn voor Kazachen om te breken met het Russisch: net als Oekraïne weten ook de Kazachen dat de collectivisering en de hongersnood die daarop volgde, de helft van alle etnische Kazachen het leven kostten in de jaren 30. Het maakte voorgoed een einde aan hun nomadenbestaan.

Het land erfde grote problemen van de Sovjet-Unie, zoals het droogvallen van het Aralmeer en de vervuilde testlocaties van atoombommen.

Natie

Het nieuwe Kazachstan dat Nazarbajev probeerde te bouwen, moest vrienden zijn met iedereen: zowel met China, als Rusland en het Westen. China ontwikkelde met hulp vanuit Kazachstan de zogenaamde Nieuwe Zijderoute, een infrastructureel project van China naar onder andere Europa. De spoorlijn loopt dwars door Kazachstan. Ook sponsorde China een snelwegnetwerk in het immens grote land.

Onder Nazarbajev herontdekte het Kazachse volk ook weer hun eigen identiteit. Er kwam veel aandacht voor Kazachse muziek en de Kazachse cultuur. In 2018 besloot de Kazachse regering zelfs om de Kazachse taal voortaan te schrijven met Latijnse letters.

Politiek gezien was het een duidelijke stap weg van Rusland en een stap dichter bij de Turkse broedervolken, nadat ook Oezbekistan en Azerbeidzjan dezelfde stappen ondergingen.

Clan

Ondanks wijd respect voor Nazarbajev is een groot deel van de Kazachse bevolking de zelfverrijking van de Nazarbajev-clan beu. Terwijl in de nieuwe hoofdstad Nur-Sultan (vernoemd naar de oud-president) dure en luxe Dubai-achtige gebouwen verrijzen en de oliedollars vooral in de zakken van de oligarchen terechtkomen, zorgt dat nauwelijks voor verbetering van de situatie van de gewone man. Dat is zeker erger geworden door de maatregelen tegen het coronavirus en de willekeur die er is in het toepassen van de regels.

Volgens de oppositieleider in ballingschap, Moechtar Abljazov, is de nu zittende president, Kasim-Zjomart Tokajev, gewoon een „meubel”. Het is hetzelfde idee als toen Poetin Medvedev president maakte. „Het hele land weet dat hij niets beslist.” Hij is gewoon een „pratend hoofd”. Het afzetten van Nazarbajev als hoofd van de veiligheidsraad verandert dat nauwelijks.

Nazarbajev drukte protesten altijd hard de kop in. Daardoor ontstond er nooit echt een georganiseerde oppositie met een bekend oppositiefiguur. Belangrijke critici als Abljazov wonen al jaren in het buitenland. Dat zorgt er nu voor dat er niemand is om mee te praten en onderhandelen en het is niet duidelijk wat de demonstranten willen. Het is nu aan de vredestroepen van de CSTO om vrede te herstellen en als dat lukt, is het maar de vraag of er echt wat gaat veranderen in Kazachstan.