Het demissionaire kabinet vindt dat het aan het volgende kabinet is om hierin „het ambitieniveau te bepalen”. Linkse partijen in de Tweede Kamer en non-profitorganisaties vragen zich geërgerd af wat de oproep tot actie die demissionair premier Mark Rutte op de top deed waard is.

De Nederlandse overheid helpt bedrijven die meewerken aan fossiele projecten in het buitenland actief met zogeheten exportkredietverzekeringen. Zulke verzekeringen worden verleend door de instelling Atradius DSB, die wordt aangestuurd door het ministerie van Financiën. De verzekerde bedragen zijn hoog: het gaat om honderden miljoenen euro’s.

Aan die steun verandert voorlopig dus niets. Op de lijst van partijen die de verklaring steunen, staat wel een andere Nederlandse instelling: de Financierings-Maatschappij voor Ontwikkelingslanden (FMO), die voor 51 procent in handen is van de Staat. De ontwikkelingsbank, die investeert in arme landen, had al eerder dit jaar aangekondigd zich terug te gaan trekken uit de fossiele sector.

Landen die de verklaring steunen, zeggen daarin toe dat ze hun steun aan nieuwe internationale projecten met olie, gas en steenkool voor eind 2022 zullen staken. Op die afspraak zijn overigens wel „beperkte uitzonderingen” mogelijk. Kern van de verklaring is dat investeringen en garanties niet meer de klimaatdoelen mogen dwarszitten.

In de tekst wordt verwezen naar het streven om de opwarming van de aarde niet boven de 1,5 graad te laten uitkomen. Alle prioriteit moet daarom voortaan gaan naar de overstap op schone energiebronnen, aldus de ondertekenaars. Daaronder zijn verder onder meer Portugal, Finland, Zwitserland, Gambia, Nieuw-Zeeland, Mali en de Europese Investeringsbank (EIB). Het Verenigd Koninkrijk liet bij de presentatie weten dat ook Italië zich intussen heeft aangesloten. Het gastland van de klimaattop stelde dat ook de Europese Commissie mogelijk zal volgen.

Niels Hazekamp van non-profitorganisatie Both Ends doet al jaren onderzoek naar deze exportsteun. Dat FMO de verklaring omarmt, terwijl Atradius en de Nederlandse overheid als geheel ontbreken, vindt hij het „alleen maar schadelijker maken” voor Nederland. Milieudefensie noemt de oproep tot actie van Rutte „een lege huls als Nederland niet nu stopt met fossiele exportsteun”. De Jonge Klimaatbeweging is „verbijsterd” en hoopt dat Nederland alsnog zal tekenen. „Als je in 2021 nog investeert in olie en gas, gun je jongeren geen leefbare toekomst”, vindt voorzitter Aniek Moonen.