„Dit maakt alles nog moeilijker. En het is al moeilijk”, reageerde de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas op de stappen van Moskou. De Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergei Lavrov, kondigde maandag niet alleen aan dat de Russische missie bij de NAVO per 1 november zal worden stilgelegd, maar ook dat medewerkers van de militaire missie van de NAVO in Moskou vanaf die datum hun accreditatie verliezen.

Met de maatregelen zijn alle pogingen die sinds het einde van de Koude Oorlog zijn ondernomen om een vertrouwensband tussen de NAVO en Moskou op te bouwen voorlopig gestrand. Erg succesvol waren die al nooit, maar de communicatielijnen zijn nu echt tot een absoluut minimum teruggebracht. Lavrov gaf te kennen dat de NAVO in voorkomende gevallen contact kan opnemen met de Russische ambassade in Brussel. Tekenend voor de onderlinge verhoudingen is dat de Russische maatregelen volgden op de uitwijzing van acht Russische diplomaten bij de NAVO op verdenking van spionage.

Maas zei tegenover nieuwsmedium Deutsche Welle dat de beslissing van Moskou „serieuze schade (zal) toebrengen aan de verhoudingen.” Al even somber was de EU-diplomaat die op nieuws- en opiniewebsite EU Observer opmerkte dat het verbreken van diplomatieke relaties in het geval van twee natiestaten normaliter „de opmaat tot oorlog” is.

De diplomaat ziet in de Russische maatregelen een zoveelste poging om de kracht van de NAVO te ondergraven. Als Berlijn, Madrid en Parijs direct met Moskou moeten gaan onderhandelen, kan Rusland ze immers beter tegen elkaar uitspelen. Waar de internationale instituties voor het Westen een manier zijn om Rusland te beteugelen, zoekt Moskou juist grotere bewegingsruimte in Europa.

Anderen reageerden laconieker, zoals oud-NAVO-woordvoerder Jamie Shea. „Natuurlijk is het makkelijker als er mensen in Brussel zijn waarmee ze (NAVO-medewerkers, red.) kunnen praten”, zei hij tegen Deutsche Welle. „Maar gezien de toch al slechte verhoudingen maakt het geen groot verschil.”

Militair analist Sim Tack, onder meer verbonden aan denktank Force Analysis, schreef op Twitter eveneens dat de „onmiddellijke impact” van de besluiten „wellicht beperkt” zullen zijn. „Maar”, waarschuwde hij, „dit voegt zich in een almaar groeiende lijst van gestrande verdragen en vermindert de veerkracht in de diplomatieke betrekkingen tussen Rusland en het Westen.”

De verhoudingen tussen de NAVO en Rusland verslechterden sterk sinds de Russische annexatie van de Oekraïense regio de Krim in 2014. De NAVO schortte samenwerking toen op tot het hoogst noodzakelijke. Reden waarom Lavrov maandag schamperde dat het de NAVO was die „lang geleden” al een einde maakte aan de dialoog.

Oud-NAVO-medewerker Shea verwacht geen spoedige verbetering van de relaties met Rusland. „Zolang Rusland geen aanstalten maakt om zich terug te trekken uit de Krim zal deze situatie wellicht lang lange tijd voortduren.”