De eerste is de Turkse president Erdogan, die de politieke soennitische islam vertegenwoordigt – het islamisme. De tweede is Mohammed bin Salman, de kroonprins van Saudi-Arabië die het prowesterse blok van de soennitische landen vertegenwoordigt. En de derde is ayatollah Ali Khamenei, de leider van het sjiitische Iran en daarmee de facto de man die aan de touwtjes trekt in een groot deel van de sjiitische wereld.

Overzichtelijke scheidslijnen dus. Ware het niet dat die ook steeds weer kunnen veranderen. En dat is precies wat er nu gebeurt. Zo is er al maanden sprake van voorzichtige toenadering tussen Turkije en Saudi-Arabië. En, nog belangrijker: er is ook sprake van toenadering tussen Iran en Saudi-Arabië.

Dat verbaast veel mensen, want Iran en Saudi-Arabië zijn toch elkaars volstrekte tegenpolen?

Dat is waar, vooral door het religieuze verschil tussen de twee. Dat bleek in 2016 nog, toen Saudi-Arabië een sjiitische geestelijke executeerde. Duizenden demonstranten liepen toen in Iran te hoop bij de Saudische ambassade in Teheran. Het gevolg was dat alle diplomatieke banden werden verbroken.

Maar als je alleen door de bril van religie kijkt, zul je nooit het hele plaatje zien. Dat Saudi-Arabië en Iran nu toenadering zoeken, heeft er echt niet mee te maken dat ze nu water bij de theologische wijn doen. Het heeft wel alles te maken met geopolitieke overwegingen, en dan vooral met Jemen. Daar is Saudi-Arabië al jaren in een uitzichtloze oorlog verwikkeld tegen de Houthi’s, die –in elk geval moreel, maar hoogstwaarschijnlijk ook met wapens– door Iran worden gesteund.

De Saudische kroonprins Mohammed bin Salman is die oorlog meer dan zat. Als hij uit het Jemenitische moeras kan kruipen zonder al te veel gezichtsverlies, zal hij het niet laten. Een akkoord met Iran kan daar bij helpen. Als de Iraniërs beloven de Houthi’s niet langer te steunen, kan MbS met geheven hoofd de aftocht blazen – voor zover je je hoofd überhaupt nog geheven kunt houden na zoveel burgerdoden.

Iran is op zijn beurt ook gebaat met een akkoord met Saudi-Arabië, want Teheran wordt met name door de Verenigde Staten al jaren geïsoleerd en toegang tot de Saudische markt zou een zeer welkome economische impuls betekenen.

En dus zijn er sinds begin dit jaar in Irak gesprekken gaande tussen de twee aartsrivalen. Vorige week kwam daarvan het eerste resultaat naar buiten: de wens werd uitgesproken om weer wederzijdse diplomatieke vertegenwoordigers aan te stellen. Volgens sommige analisten is dat nog maar het begin en mag er binnenkort volledige normalisatie van de betrekkingen worden verwacht.

Of dat echt zo zal zijn, moet natuurlijk nog blijken. Maar alleen het zicht op herstel van de relatie is al hoopgevend. Als twee aartsvijanden samen het pad richting verzoening willen bewandelen, al is dat om louter politieke redenen, kun je daar toch moeilijk iets op tegen hebben.