De PVV, de SP, de Partij voor de Dieren, Forum voor Democratie en 50Plus wensten volledige duidelijkheid over wat er precies is gebeurd, gezegd en gemaild, maar een meerderheid van de Gelderse Staten wees zo’n onderzoek dinsdagavond in een spoeddebat af. „Alle informatie is al beschikbaar.”

Consequenties

Aangenomen werd wel een motie van de collegepartijen VVD, CDA, GroenLinks, ChristenUnie en PvdA om samen met andere provincies met demissionair minister Ollongren van Binnenlandse Zaken te spreken over de consequenties van haar besluit om een fusie van Scherpenzeel en Barneveld af te wijzen. In juli adviseerden de Staten haar de gemeenten samen te voegen omdat Scherpenzeel zelfstandig bestuurlijk en financiëel niet sterk genoeg zou zijn.

Ollongrens motivering vinden de vijf partijen onduidelijk. Haar vertrouwen dat Scherpenzeel het zelfstandig gaat redden zou op niets gebaseerd zijn. Volgens de partijen moeten inwoners en bedrijven er altijd op kunnen rekenen dat een gemeente haar wettelijke taken en dienstverlening kwalitatief en financieel gedegen uit kan voeren. Met de herindelingswet heeft de provincie „een effectief instrument” om gemeenten „in een vroegtijdig stadium” te motiveren tot noodzakelijke verbetering van de bestuurskracht. Daarmee kan worden voorkomen dat een gemeente in zware (financiële) problemen geraakt voordat (alsnog) tot herindeling wordt overgegaan.

De vijf partijen vrezen dat door het besluit van Ollongren over Scherpenzeel „provincies in het vervolg nog terughoudender zullen zijn om een herindelingsprocedure te starten” en anderzijds een ‘stok achter de deur-effect’ verdwijnt. „Dat heeft als risico dat te laat of in het geheel niet wordt ingegrepen, met alle maatschappelijke kosten en gevolgen van dien.”

Persoonlijk drama

De statenleden spraken zich niet uit over het ontslag van Klein. In zijn functie van rijksheer is commissaris van de koning John Berends bevoegd een waarnemend burgemeester te ontslaan. Daarover is hij alleen verantwoording schuldig aan minister Ollongren. „Wij kunnen daar wel een mening over hebben, maar we gaan er niet over”, aldus VVD, CDA en SGP.

Berends verdedigde zijn maatregel. „Ik ben niet over één nacht ijs gegaan. Kleins wisselende verklaringen en het lange tijd niet willen delen van cruciale informatie passen niet bij integer openbaar bestuur. Ik kan, mag en wil dan niet de andere kant opkijken.”

De SGP sprak van „een diep, persoonlijk drama” dat Klein geen burgemeester meer is. „Er is nu een nieuwe werkelijkheid. We zijn het aan Scherpenzeel en onze eigen stand verplicht om er voor de toekomst een goed verhaal van te maken met elkaar.”