Het hoofdbestuur is het daarmee eens, maar wil dit niet vastleggen in statuten of huishoudelijk reglement. En daarmee blijft het politiek leiderschap wat het altijd is geweest. Geen formele functie, maar in feite niet meer dan een afspraak binnen de partij wie voor de buitenwereld het gezicht is van de VVD.

Dan is er veel voor te zeggen om dit de fractieleider in de Tweede Kamer te laten zijn. Fractievoorzitter Van Aartsen zit niet in het keurslijf van afspraken binnen de regering en kan zich daarom veel vrijer uiten dan minister Zalm van Financiën. De laatste werd onlangs nog terechtgewezen, omdat hij het woord „oorlog" in de mond nam, toen het ging om bestrijding van terrorisme in ons land. Bovendien heeft de VVD goede ervaringen met partijleider/fractievoorzitter Bolkestein, die tijdens het eerste paarse kabinet harde taal niet schuwde.

Diens opvolger, Dijkstal, sloeg onder Paars–2 een meer gematigde toon aan. Dat werd hem niet in dank afgenomen. Dijkstal kreeg kritiek van partijcoryfee Wiegel én van partijvoorzitter Eenhoorn. Kritiek van kopstukken binnen de partij tast het gezag van de politiek leider aan.

Het is de vraag of dit te voorkomen is door een uitspraak van het congres die het leiderschap bevestigt. Politici staan immers niet alleen onder druk van de leden van de eigen partij, maar vooral van de kiezers en daardoor ook van de media. Dat geldt ook voor Van Aartsen als hij zaterdag wordt uitgeroepen tot politiek leider.

Hij zal het gezag binnen de partij moeten verwerven en ook nog eens moeten vasthouden. Van een politiek leider wordt verwacht, dat hij de mensen binnen de partij op één lijn houdt. Dat is Van Aartsen in ieder geval niet gelukt als fractievoorzitter, want Geert Wilders verliet de fractie en is nu een geduchte politieke rivaal voor de liberalen.

Onlangs wees een enquête onder de aanhangers van de VVD uit, dat Zalm bij de kiezers de voorkeur heeft als politiek leider boven Van Aartsen. Als dat zaterdag ook geldt voor de congresgangers, kan dat een overweging zijn om Van Aartsen nog niet op het schild te hijsen. Maar ook de positie van Zalm is niet ijzersterk. Bij de laatste verkiezingen kwam de VVD met hem als lijsttrekker van 24 op 28 zetels. Die winst was toen te groot om hem af te zweren als politiek leider, maar te klein om echt blij te zijn. Onder Paars–2 had de VVD nog 38 zetels en strategen binnen de partij gaan ervan uit dat de VVD het in zich moet hebben om veertig tot vijftig zetels te kunnen halen.

Met één kapitein op het schip lost de VVD zaterdag het echte probleem niet op. De liberalen hebben dan nog steeds niet een leider met de uitstraling van een Wiegel of een Bolkestein. Wel krijgt Van Aartsen de komende jaren de tijd om zijn imago flink op te poetsen. Als dat lukt heeft hij een sterke positie bij het congres in 2007, als de lijsttrekker voor de volgende verkiezingen wordt gekozen.