Dat zegt beveiligingsexpert Hans Slaman, directeur van International Security Partners. Voorheen was hij werkzaam bij een arrestatieteam van de politie en betrokken bij de beveiliging van ambassadeurs. Ook waakte hij over de vroegere premiers Joop den Uyl en Dries van Agt en de bekende VVD-politicus Hans Wiegel.

Slaman reageert op het nieuws maandag in de Telegraaf dat Rutte zwaar wordt beveiligd in verband met een dreiging uit de onderwereld. De demissionaire premier zou doelwit zijn van een aanslag of ontvoering.

Op foto’s is de minister-president meer dan eens te zien op zijn fiets. Zo parkeerde hij begin dit jaar zijn rijwiel nog bij de hekken van Paleis Huis ten Bosch in Den Haag.

Hoe kijkt u naar beelden van een fietsende premier?
„Met grote verbazing. Ik weet natuurlijk niet precies hoe de beveiliging van Rutte geregeld is. Maar als er géén beveiligers met hem meefietsen, vind ik dat echt onverantwoord. Ik roep al jaren, zeker sinds de moord op Pim Fortuyn in 2002, dat we te makkelijk denken over beveiliging van vooraanstaande politici.

Wij Nederlanders zijn trots op het feit dat onze premier door Den Haag kan fietsen. Daar koketteren we zelfs mee. Ja jongens, denk ik dan, ga lekker zo door, steek je kop maar in het zand. Ja, dat bedoel ik uiteraard cynisch. Want als een fietsende premier wordt vermoord, worden we in het buitenland echt van alle kanten uitgelachen. Stel dat een belangrijke politicus zegt: „Ik wil helemaal geen strenge persoonsbeveiliging, jullie zoeken het maar uit.” Dan zou mijn reactie zijn: „Meneer, hoe naïef kunt u zijn? Het gaat niet om u, het gaat om uw functie.” Als een minister-president doelwit wordt van een aanslag, heeft dat vergaande consequenties. Zoiets kun je je bijvoorbeeld tegenover je buitenlandse contacten niet veroorloven.”

De premier maakt geregeld met fans een selfie. Moet dat verboden worden met het oog op zijn veiligheid?
Slaman, al zo’n 35 jaar werkzaam in de beveiligingsbranche: „Dat vind ik niet per se. Dat is het lastige van ons vak: wat is de juiste balans bij persoonsbeveiliging? Als een politicus 24 uur stringent wordt beveiligd, wordt die daardoor afstandelijker. Rutte is iemand die in gesprek wil met mensen. Daar moeten zijn beveiligers het dus met hem over hebben. Maar mijn duidelijke lijn is wel: Rutte heeft, net als andere te beveiligen personen, geen doorslaggevende stem. Beveiliging hoort als het ware bij zijn arbeidsvoorwaarden. Rutte krijgt een smarthpone én beveiliging.”

De premier op sommige plekken een kogelwerend vest aan laten trekken, is dat een optie?

„Alles kan. Maar ik vraag me af of dat bij Rutte past. Het zogeheten stelsel bewaken en beveiligen neemt zichtbare en onzichtbare maatregelen om de premier te beschermen. Als de premier vooraf aankondigt dat hij ergens op bezoek gaat, kan zijn beveiligingsteam vooraf verkenningen doen. Bewakers zullen zeker op straat personen rond de minister-president in de gaten houden. Gedraagt iemand zich verdacht? Heeft die persoon wel erg veel belangstelling voor Rutte? Daarbij moet de politie ook tips van burgers natrekken.

Kennelijk hielden zogeheten spotters Rutte in de gaten. Dat zou zomaar kunnen. Dat criminelen voorbereidingshandelingen verrichten, is al zo oud als de weg naar Rome.

Iemand die een aanslag wil plegen, kan zich voor een groot deel thuis voorbereiden. Door op internet te speuren naar informatie van zijn doelwit, door via Google Maps aanslaglocaties en vluchtroutes te bestuderen.

Maar op een bepaald moment moeten de kwaadwillenden naar buiten treden. Enkele dagen voorafgaand aan de aanslag op Peter R. de Vries in Amsterdam zou een van daders al gezien zijn op de locatie waar De Vries is vermoord.

Als spotters worden betrapt, wellicht dankzij oplettend publiek, hoop je dat de politie tijdig ingrijpt en mensen bijvoorbeeld op basis van camerabeelden oppakt. Er kan natuurlijk ook sprake zijn van vals alarm. Dat komt zeker in tijden van verhoogde terreurdreiging nogal eens voor. Iemand die een tijdje op dezelfde plek staat en voortdurend om zich heen kijkt, kan simpelweg in afwachting zijn van zijn lift.”

Acht u het voorstelbaar dat misdadigers plannen hebben een belangrijke politicus te ontvoeren om vervolgens te eisen dat onderwereldfiguren die tot levenslang zijn veroordeeld meteen worden vrijgelaten, op straffe van het vermoorden van die politicus?

„Dat zou wel ongelooflijk dom zijn van die criminelen. Je gaat als overheid niet zwichten voor dat soort eisen. We leven in een geciviliseerde democratie. Als je als overheid ingaat op die eisen, ga je terug naar de Middeleeuwen.”

Met het risico dat die politicus wordt vermoord.
„Dat is dan collateral damage, bijkomende schade. Dat klinkt hard, maar ik besef heel goed wat ik zeg. Natuurlijk wil je niet dat zo’n politicus wordt vermoord. Maar als je zwicht, ben je een fundamentele lijn over. Daarom is een adequate beveiliging van hooggeplaatste politici ook zo belangrijk. En daarom moet de overheid dreigementen en geweld van bijvoorbeeld de Mocro Maffia zeer krachtdadig bestrijden. Dat is de enige taal waar criminelen uit die kringen gevoelig voor zijn.”

Hoe beoordeelt u het nieuws dat Rutte in het vizier is van de onderwereld?
„Ik vind dat zeer zorgelijk. Al verbaast het nieuws me helaas niet. Ook in mijn eigen beveiligingsbedrijf merk ik de afgelopen drie, vier jaar een enorme verharding van de misdaad. Waarbij een moreel kompas volstrekt zoek is. Denk aan de aanslagen op het afgeperste fruitbedrijf in Hedel, aan de moord op Peter R. de Vries, de bedreiging van burgemeesters, aanslagen op supermarkten. Misdadigers deinzen nergens voor terug, hebben geen enkel respect voor de overheid. Frustrerend is dat vaak alleen de loopjongens, soldaatjes noem ik ze altijd, worden gepakt. Opdrachtgevers blijven buiten schot.

Zorgelijk is dat ook steeds meer bonafide ondernemers slachtoffer worden. Dat heeft te maken met de vermenging van boven- en onderwereld. Denk aan een omstreden sponsor van een sportclub. Die man opereert in criminele kringen en speelt suikeroom voor de sportvereniging. Andere sponsors van de club, eerlijke ondernemers, stellen daar kritische vragen over. Dat vindt de criminele sponsor niet leuk: ik ga die critici even een lesje leren, ze moeten stoppen met die grappen. En dan ziet de eerlijke ondernemer op een ochtend ineens dat zijn auto voor zijn huis met kogels is doorzeefd.”

Pijnpunt

Groot pijnpunt rond het huidige overheidsstelsel ”bewaken en beveiligen” is dat beveiligde personen vaak in het ongewisse verkeren over de exacte dreiging tegen hen, vindt Slaman. „Op last van bijvoorbeeld justitie wordt de beveiligde mensen verboden om op sociale media actief te zijn. Die beveiligde mensen weten dan niet precies waarom dat niet mag. Ook doorgronden ze vaak niet waarom de beveiliging weer wordt afgebouwd. Dat was ook de klacht van Peter R. de Vries, heb ik begrepen. De overheid behandelt mensen in dat soort situaties als het ware als een klein kind. Ik vind het dus niet zo gek dat sommige mensen overheidsbeveiliging afwijzen. Natuurlijk snap ik dat de politie tactische redenen kan hebben om niet alle informatie over criminelen op tafel te leggen. Maar helemaal niets over het waarom van de beveiliging melden aan een bedreigd persoon, zoals nu doorgaans het geval is, is het andere uiterste. Dat leidt tot gespannen situaties. Mijn advies zou zijn: betrek beveiligde personen meer bij het beveiligingstraject.”

Een zegsvrouw van het ministerie van Veiligheid en Justitie wil maandag geen inhoudelijk commentaar geven op de kritiek van Slaman. Ze wijst erop dat een door justitieminister Grapperhaus ingestelde commissie binnenkort voorstellen doet op welke wijze het stelsel bewaken en beveiligen toekomstbestendig gemaakt kan worden.