Live: Van der Staaij (SGP) verwijst naar David en Goliath
De Tweede Kamer debatteert woensdag en donderdag over de begrotingsplannen van het kabinet voor volgend jaar. Volg onze berichtgeving over de Algemene Politieke Beschouwingen in dit liveblog.
Advertentie
De redactie sluit dit liveblog. Donderdag wordt dit blog vervolgd, bij dag twee van de Algemene Politieke Beschouwingen. Lees het liveblog van donderdag hieronder.
Van der Staaij (SGP) kiest voor zijn bijdrage een “inspirerend verhaal, tevens werelderfgoed” als uitgangspunt. Hij verwees naar de Bijbelse geschiedenis van David en Goliath en wees er op hoe David “geen schijn van kans leek te maken, maar tegen alle verwachting in toch overwon”. Van der Staaij paste deze geschiedenis vervolgens op allerlei wijzen toe. “De moderne Goliaths kunnen soms wel degelijk verslagen worden. Denk aan mensen die het opnemen tegen multinationals. Dat Goliaths wel degelijk verslagen kunnen worden, geeft hoop voor een prostituee uit Oekraine.”
De overheid moet voor zijn burgers zijn als een herder voor zijn schapen, stelde de SGP’er. “Zij moet voor veiligheid zorgen, want Goliaths in de drugswereld gaan letterlijk over lijken.” Van der Staaij pleitte voor extra investeringen voor Defensie. “Wereldwijd is strijd nodig tegen de Goliath van de radicale islam.”
David wilde niet vechten in het harnas van koning Saul. “Ook wij moeten mensen niet opsluiten in een harnas. Het OMT van koning Saul zou misschien hebben geadviseerd hebben dat er geen andere optie was dan een harnas. Mensen die zich laten leiden door de genderideologie proberen iedereen in het meest progressieve harnas te persen.” Van der Staaij eindigde ermee dat David, als herder met een kleine “h” de eer gaf aan de Herder met een grote “H”, “Christus de Zoon van God, die de lammeren in zijn arm vergaderde.” Een kabinet dat eveneens God de eer geeft, “mag met recht missionair worden genoemd”, aldus de SGP-leider.
JA21-fractievoorzitter Eerdmans heeft een dubbel gevoel over de Miljoenennota die het demissionaire kabinet dinsdag presenteerde. “De balans is zoek. Zo gaat er 30 keer extra meer naar het milieu dan naar lastenverlichting.” Eerdmans pleitte, net als VVD en SGP, voor extra geld voor Defensie. De extra uitgaven voor het milieubeleid vindt JA21 niet nodig: “Nederland wordt straks een groot windturbinepark.” Hij pleitte voor kernenergie: “Vier kerncentrales kunnen de helft van onze elektriciteitsbehoefte voor hun rekening nemen.”
Eerdmans vroeg vooral aandacht voor het immigratie- en asielbeleid. Het aantal asielzoekers groeit momenteel sterk. Hij pleit voor opvang van de asielzoekers in de regio waar ze wonen: “Ons absorptievermogen is niet oneindig.” JA21 vindt dat Nederland een voorbeeld moet nemen aan Denemarken waar het immigratiedossier is gedepolitiseerd.
Eerdmans vindt dat Nederland een rechtser beleid moet voeren: “We zijn linksaf de sloot in gereden en we moeten rechts weer uit.”
Debutant Dassen, fractievoorzitter van Volt, noemt het een eer om te mogen meedoen aan de Algemene Politieke Beschouwingen.
Centrale vraag in zijn betoog is: Hoe staan we ervoor? Dassen omschrijft zichzelf als een optimist “vooral als je kijkt naar wat Nederlanders en Europeanen zelf bereiken.”
Meteen daarna somt hij op wat er allemaal niet goed gaat: de toename van het aantal daklozen, de groei van de sociale ongelijkheid, de traagheid waarmee het kabinet nieuw klimaatbeleid ontwikkelt, de migratievraagstukken. Nederland trekt volgens hem ook te weinig geld uit voor fundamenteel onderzoek en ontwikkeling van ict. Dassen ziet nog een geldpotje à 5,7 mld dat Nederland volgens hem nog niet heeft aangesproken: het EU-coronaherstelfonds. Nederland bedrijft volgens de Volt-voorman een politiek van afschuiven.
Den Haag moet loskomen uit “de nationale zuil”, zegt Dassen, veel vraagstukken kunnen alleen internationaal worden aangepakt. Uiteindelijk keert hij terug naar het begin zijn betoog: de eigen initiatieven van burgers. Dassen noemt Steendam als voorbeeld: de bewoners van het dorp hebben zelf een plan gemaakt om van het gas af te komen. Het antwoord op zijn beginvraag “hoe staan we ervoor?” is niet verrassend: het kan beter. Nederlanders verwachten dat de politiek weer lef toont en initiatief neemt, zo houdt Dassen het kabinet voor.
FvD-leider Baudet plaatst veel vraagtekens bij alles wat raakvlak heeft met het coronabeleid. „Waarom zijn medicijnen als ivermectine verboden? Waarom gebruiken we mondkapjes die helemaal niet werken? Waarom staat er in de Miljoenennota dat er 2 miljard euro naar onder andere de testinfrastructuur gaat en niet naar het opschalen van de intensive cares?”
Baudet concludeert dat er „geen enkele logica” in het coronabeleid zit. Volgens hem is „het doel van het coronabeleid niet het beschermen van de volksgezondheid.”
De FvD-leider ziet er maar een verklaring voor. „Het dient allemaal een andere agenda die wordt aangeduid met termen als ”Great reset” en ”Build back better”.” Baudet denkt dat er in de toekomst elk half jaar nieuwe vaccinaties nodig zijn. Ook verwacht hij nieuwe lockdowns om mensen te dwingen vaccinaties te nemen. In een laatste fase ziet Baudet een QR-maatschappij ontstaan.
Baudet ziet het als de missie van zijn partij om een zo groot mogelijk front te vormen om de ontwikkelingen te stuiten.
Nog voor FVD-fractievoorzitter Thierry Baudet het woord kan voeren, brengt Rob Jetten (D66) een twitterbericht van de FVD’er in herinnering. In dat bericht heeft Baudet de Holocaust tussen aanhalingstekens geplaatst. Jetten eist dat Baudet daar zijn excuses voor aanbiedt.
De leider van Forum voor Democratie wil geen afstand van nemen van zijn bericht op twitter. Volgens Baudet gaat het om een citaat en is het niet zijn eigen tekst.
CU-fractievoorzitter Segers dringt er bij Baudet op aan om te luisteren naar de oproep van Joodse organisaties. Zij vroegen de FvD-fractievoorzitter andere woorden te kiezen en zich uit te spreken tegen het gebruik van bijvoorbeeld Jodensterren. Segers: „Is dat te veel gevraagd?”
Baudet is niet van plan daarop in te gaan. „Ik doe daar niet aan mee en ga niet van anderen vragen om ermee te stoppen.”
CU-voorman Segers sluit af met een citaat van de in 1968 vermoorde Amerikaanse predikant en burgerrechtenactivist Dr. Martin Luther King.
Segers: “Hij had ooit een droom, een droom voor zijn land, een droom voor zijn kinderen. Een land waarin zijn kinderen niet meer zouden worden beoordeeld op de kleur van hun huid, maar naar de inhoud van hun karakter. En in onze gepolariseerde tijd snakken ook wij opnieuw naar een visioen, naar een droom, naar hoop, naar – zou ik zeggen – een Tweede Berg.” In een eerder deel van zijn toespraak stond Segers stil bij het boek “De Tweede Berg” van New York Times-columnist David Brooks.
Segers citeert Dr. Martin Luther King in het Engels: “I have seen the Promised Land. I may not get there with you. But I want you to know tonight, that we, as a people, will get to the Promised Land. So, I’m not worried about anything. I’m not fearing any man. For my eyes have seen the glory of the coming of the Lord.
Segers wijst erop dat er heel veel goed gaat in Nederland, en zegt dat ook het huidige kabinet veel goed gedaan heeft. De CU-leider zegt onder andere dat er eindelijk ambitieus klimaatbeleid is, veel meer geld voor onderwijs en veiligheid, beter integratiebeleid is, en dat Nederland verrassend sterk uit de coronacrisis komt. Volgens hem zijn “al die zegeningen” echter “lang niet altijd eerlijk verdeeld.” Segers gaat in op de situatie van praktisch opgeleide mensen en jongeren.
ChristenUnieleider Gert-Jan Segers vertelt over een recente ontmoeting met Harky Klinefelter, een naaste medewerker van de in 1968 doodgeschoten Amerikaanse predikant en burgerrechtenactivist Dr. Martin Luther King. Klinefelter deelde met Segers “een detail” dat de CU-voorman raakte. Bij marsen werden Klinefelter en anderen vroeg of laat omringd door een vijandige menigte en stuitten ze vroeg of laat op politiekagenten die niet terugdeinsden voor geweld. Segers: “Maar één ding, zei hij, zeiden we altijd tegen elkaar: houd oogcontact. Want zo lang mensen je zien als een mens, zolang je oogcontact hebt, ben je geen ding, en kunnen ze niet doen wat ze willen.”
Segers spreekt van een les. In politiek Den Haag en in de samenleving is er, zeker sinds de coronacrisis, sprake van polarisatie en onderling wantrouwen, aldus de politicus. “Maar juist in deze tijd is dit de les van Harky Klinefelter: houdt oogcontact.”
Verder staat of valt een dienstbare overheid volgens Segers met. “We kunnen onze mond vol hebben over een nieuwe bestuurscultuur, een open bestuurcultuur, maar als het nu ergens op aankomt is het een overheid die oogcontact houdt met zijn eigen mensen, zodat ze niet weggezet kunnen worden als een fraudeur, of als een dossier, of als een ding, maar dat zij altijd mens blijven.”
“Laten we in vredesnaam met elkaar oogcontact houden”, aldus de voorman van de vijfkoppige CU-fractie.
Advertentie
Ouwehand (PvdD) vertelt dat zij geboren is in 1976. “Mijn moeder vertelde altijd dat dat een heel hete zomer was. Zo’n hete zomer was toen een uitzondering. Nu is een koele zomer, zoals we die dit jaar achter de rug hebben, een uitzondering”, aldus Ouwehand.
Van der Plas interrumpeert haar: “Hoe weet u dat? Misschien krijgen we wel tien natte zomers op een rij.”
Volgens Ouwehand wordt “de stikstofcrisis doodgezwegen in de Miljoenennota.”
Door jarenlang wegkijken door grote partijen worden nu maatregelen als onteigenen en het intrekken van vergunningen noodzakelijk, vindt de PvdD-voorvrouw.
Zij wijst op een aangenomen motie dat dieren, ook op boerenbedrijven, moeten kunnen leven naar hun aard. In de begroting vond zij hier slechts 1 miljoen euro voor gereserveerd. “Dat is 0,002 cent per dier. Ik denk niet dat we deze omslag voor dit bedrag kunnen realiseren.”
GroenLinks-fractievoorzitter Jesse Klaver wil in de begroting meer doen dan alleen een miljard euro extra uitgeven, zoals het demissionaire kabinet voorstelt. “We onderhandelen niet over een miljardje. Een klein beetje veranderen kan niet. We moeten allemaal onze nek uitsteken. Wij gaan hier over de hele begroting.” Het is volgens Klaver tijd voor een andere politiek, namelijk een die de problemen benoemt, een analyse maakt en dan zoekt naar een oplossing.
Zo vindt GroenLinks onder meer dat niet slechts een deel van de verhuurdersheffing die woningcorporaties betalen, moet verdwijnen, maar de hele heffing. Daarvoor is overigens al meer dan een miljard euro nodig.
Ook de 6,8 miljard die het kabinet volgend jaar extra wil uittrekken voor het milieubeleid, is volgens Klaver niet voldoende: “Er is sprake van noodtoestand. Als we niet meer doen, krijgen we klimaatveranderingen niet onder controle. Bijna 7 miljard voor milieubeleid is niet genoeg. Het is onbegrijpelijk dat het kabinet Lelystad Airport toch willen openen, de A27 toch verbreed en naar gas wil boren in de Waddenzee.”
Volgens Klaver heeft de Tweede Kamer elke dag de keuze om het beste in Nederland naar boven te halen of het slechtste.
Ploumen zegt nu ook met zoveel woorden dat ze geen steun geeft aan een gedeeltelijke verlaging van de verhuurderheffing. Ze doet vier concrete voorstellen en wil daar eerst de reactie van het kabinet op horen.
Één: het afschaffen van de verhuurderheffing en de komst van een Volkshuisvestingsfonds.
Twee: het voorgenomen besluit om 1 miljard uit te geven aan de belastingverlaging voor bedrijven wil de PvdA steken in koopkrachtverbetering voor gezinnen.
Drie: de salarissen in het basisonderwijs moeten omhoog. De leerkrachten daar moeten evenveel verdienen als hun collega’s in het voortgezet onderwijs.
Vier: de PvdA wil een groene industriepolitiek, waarbij bedrijven veel zwaarder moeten worden belast. Dat geld moet naar een fonds voor werknemers die als gevolg van de energietransitie hun baan verliezen. Ploumen zegt: “Dit is de eerste kans voor de Kamer om de begroting te wijzigen en die zou ik willen aangrijpen.”
De Miljoenennota die voorligt, beschouwt Ploumen als de laatste stuiptrekkingen van een demissionaire ploeg, waar we snel vanaf moeten. Ze richt zich rechtstreeks tot demissionair premier Rutte met de vraag: “Schaamt u zich niet voor deze beleidsarme begroting, terwijl u ondertussen de formatie ophoudt met politiek gedoe.” PVV-leider Wilders polst of Ploumen bereid is steun te geven aan het minderheidskabinet van VVD, D66 en CDA waarover partijen momenteel onderhandelen onder leiding van informateur Remkes. Ploumens antwoord is duidelijk: “Natuurlijk ga ik dat niet doen!”
Gezinnen staan op de nullijn, terwijl mensen met veel vermogen en aandeelhouders er volop op vooruitgaan, constateert Ploumen. De politica constateert dat er een alternatief is. “Na 40 jaar waarin de markt het doel was, de overheid het probleem en het individu de oplossing is het hoog tijd voor een omslag. De mens, de planeet voorop.” Het kabinet moet volgens haar de toenemende ongelijkheid aanpakken. Voor het klimaatbeleid acht de PvdA het van belang dat de grote vervuilers worden aangepakt en huishoudens worden ontzien. “Maar er worden helemaal geen keuzes gemaakt, Nederland staat stil”, foetert Ploumen. “Geen van de democratische problemen is van een oplossing voorzien.”
Ook Ploumen maakt een groot punt van de crisis op de woningmarkt en de veiligheid van de leefomgeving. Ze werpt de vraag op: Van wie is ons land? Van het grote geld, of van ons allemaal? Ze doet een appel op partijen om samen te werken, voor een beter Nederland. Ploumen signaleert een groeiende maatschappelijke onvrede, als gevolg van het feit dat de maatschappelijke vooruitgang stokt. Het is moeilijk voor kinderen om de sociaal-economische status van hun ouders te overtreffen. Vooral kinderen uit arme milieus zijn slechter af; hun ouders hebben geen geld om dure bijlessen te betalen. Ploumen vraagt ook aandacht voor de kinderopvang en de 4000 kinderen die ’s nachts in de kinderopvang verblijven.
Fractievoorzitter Lilian Marijnissen voert namens de SP het woord. Haar bijdrage bestaat uit een lange opsomming van allerlei voorstellen die haar partij graag ingevoerd ziet worden.
Marijnissen pleit voor een extra belasting voor de superrijken. Ze vindt het oneerlijk dat 10 procent van de Nederlanders twee derde van het totale vermogen bezit. Het overgrote deel van de bevolking, 90 procent van de Nederlanders, moet het doen met een derde.
De SP-leider betreurt het dat heel veel mensen niks merken van de 3,5% economische groei die het CPB voorspelt voor 2022. Marijnissen wil daarom dat het minimumloon omhoog gaat. Ze denkt dat een meerderheid van de Tweede Kamer ervoor is om dat te regelen.
Een belangrijk punt voor de socialisten is het afschaffen van het leenstelsel. Volgens Marijnissen is het leenstelsel „Haags jargon voor schuldenstelsel.” Zij vindt dat het leenstelsel afgeschaft moet worden en schat in dat een Kamermeerderheid dat met haar eens is. Bovendien pleit de SP-leider voor compensatie voor de „schuldengeneratie.”
Heerma spreekt van “echt een nationale wooncrisis.” De CDA’er zegt dat er wel wat is gedaan, maar niet genoeg. “We moeten terug naar echt volkshuisvestingsbeleid.” Hij pleit onder meer voor de terugkeer van een ministerie van volkshuisvesting en ruimtelijke ordening, voor afschaffing van de verhuurdersheffing en voor meer betaalbare woningen voor onder meer starters.
De extra miljard euro die het kabinet voor de komende jaren heeft gereserveerd voor snellere woningbouw noemt hij “een goede stap, of stapje.”
Heerma vraagt of het kabinet bereid is om geld dat staat ingeboekt voor latere jaren, naar voren te halen als de Kamer het eens wordt over het verlagen van de verhuurdersheffing.
De vierde spreker is CDA’er Pieter Heerma. Hij neemt ruim de tijd om zijn betoog, waar hij 25 minuten voor heeft, in te leiden. De christendemocraat zegt onder meer dat de antwoorden op de uitdagingen van deze tijd uit de kracht van de samenleving komen. Ook liberalisme, gemeenschapszin en vrijheid komen aan bod. “Ik geloof dat vrijheid zonder beperkingen ertoe leidt dat er voor steeds meer anderen juist onvrijheid is”, aldus Heerma.
GroenLinksleider Jesse Klaver vindt het inleidende betoog van Heerma “prachtig” en vraagt vervolgens wanneer het CDA wil onderhandelingen over een nieuw kabinet met PvdA en GroenLinks.
Heerma wijst erop dat impasse in de formatie ligt aan de positionering van meerdere partijen. Zijn eigen CDA is tegenstander van een coalitie met naast VVD en D66 ook zowel PvdA als GroenLinks; de partij wil eventueel wel met een van beide linkse partijen in zee.
“Als je deze visie hoort, over waar je heen moet met Nederland, dan vraagt dat niet om samenwerking van het CDA met de VVD, maar om samenwerking van het CDA met linkse partijen”, aldus Klaver
SGP-Kamerlid Van der Staaij verbaast zich erover dat Jetten zo afstandelijk spreekt over de stroperigheid van het formatieproces. “Het klinkt alsof je in je vakantiehuisje zit en zegt: ‘Jammer dat het zulk regenachtig weer is.’ Maar dat is toch raar? U was toch zelf volop bij die formatie betrokken? Hoe ziet u uw eigen rol hierin?”
Van der Staaij valt het verder op dat Jetten vandaag niet spreekt over medisch-ethische thema’s. “Dat past bij wat uw partijleider in verkiezingstijd zei, namelijk dat deze onderwerpen voor haar niet ‘top of mind’ zijn. Maar is het dan niet gek dat u daar wel een coalitie voor blokkeerde door de ChristenUnie uit te sluiten?”
Jetten zegt dat “het gevaar bij medisch-ethische thema’s is dat je ze nooit bovenaan je prioriteitenlijstje zet, omdat er altijd thema’s die urgenter lijken.” Samen met de VVD heeft hij het onderwerp wel aan de orde gesteld in hun deze zomer geschreven aanzet voor een regeerakkoord.”
Van der Staaij wijst erop dat Jettens partijgenoot Paul Schnabel onlangs nog stelde – in het blad van het wetenschappelijk instituut van D66 – dat er geen voltooidlevenwet nodig is. Ook partijgenoot Jan Terlouw aarzelt hierover. Jetten antwoordt dat hij het “geweldig vindt dat wij als D66’ers hierover ook intern van mening kunnen verschillen. Laat in alle fracties alle Kamerleden vrij zijn om over dit soort gevoelige thema’s hun eigen afweging te maken”, stelt Jetten.
Kamerlid Van der Plas (BBB) wil van Jetten weten waarom zijn partij zo zwaar blijft inzetten op reductie van de veestapel. “Wat helpt het nou om in ons land de veestapel de halveren? Onze veehouderij heeft een lage ecologische voetafdruk. Wereldwijd stijgt de consumptie van vlees. Voor elke koe die je hier weghaalt, heb je er elders drie nodig Dus wat schiet de wereld er, ook qua klimaatbeleid, mee op als wij hier de veestapel halveren?” Jetten spreekt van een “failliet systeem” om boeren steeds weer leningen te geven voor uitbreiding en innovatie, terwijl de sector eigenlijk, milieutechnisch, geen perspectief heeft.
Eerdmans (JA21) gelooft totaal niet in verduurzaming van huizen. Kernenergie, dat is volgens hem de toekomst.
Momenteel is D66-fractievoorzitter Jetten aan het woord. Hij is de derde politicus die tijdens dit debat aan het woord komt. Er komen nog zestien politici na hem. Lees hieronder de volledige sprekerslijst.
Sprekerslijst Algemene Politieke Beschouwingen by RD on Scribd
PVV-voorman Wilders bestrijdt de visie van Jetten dat het vandaag om een “relatief beleidsarme” begroting zou gaan. Zeven miljard uitgeven aan klimaatbeleid is verre van beleidsarm, vindt Wilders. “Wie hier (beleids)arm van wordt, zijn de mensen thuis.” Volgens Jetten klopt dat niet. Hij vertelt over een werkbezoek waar hij een oudere vrouw sprak die erg blij was met de verduurzaming van haar huis. “Ze had eindelijk dubbel glas en zat niet meer in de tocht op haar bank, ze kon sneller water koken door de elektrische kookplaat en ze had extra kastruimte doordat de combiketel verdwenen was.”
Volgens Jetten heeft Nederland een klimaatschuld in te lossen. De narigheid in Limburg na de overstromingen van dit jaar maken dat niemand er meer omheen kan dat er een groot klimaatprobleem is, vindt de D66’er. Daarvoor hebben we de EU nodig, vindt hij. Jetten vindt het hoopgevend dat premier Rutte binnen de EU “Olympisch kampioen klimaatredden” wil worden. Toch moet het klimaatbeleid, welk kabinet er ook komt, “beter, meer en sneller”, vindt Jetten.
Ouwehand (PvdD) wil van hem weten hoe zijn partij ermee akkoord kan gaan dat het kabinet blijft inzetten op ondergrondse opslag van CO2. “Daar mag die 7 miljard toch niet aan besteed worden?”, houdt zij Jetten voor. “Dan gaan wij met belastinggeld de problemen van het bedrijfsleven oplossen.” Jetten geeft niet toe en blijft positief over het beleid van demissionaire kabinet.
Na de lunchpauze komt kort na 16.06 uur eindelijk de derde spreker (van de negentien!) aan het woord. Het is D66-Kamerlid Jetten. Volgens hem is het voor eerst in onze parlementaire geschiedenis dat de Algemene Politieke Beschouwingen gehouden worden met een demissionair kabinet.
Eigenlijk gaat het om een driedubbel demissionair kabinet, vindt Jetten: het is afgetreden om de toeslagenaffaire, er zijn verkiezingen geweest én vorige week keurde een meerderheid van de Kamer het beleid van het totale kabinet af. Terecht komt dit kabinet met een relatief beleidsarme begroting. Jetten wil tot samenwerking komen met oppositiepartijen. “Om te zien waar we met z’n allen een landingsgrond kunnen vinden. En wellicht smaakt dit dan naar meer.”
Klaver (GL) wil weten of de coalitie nog gebonden is aan een begrotings- en uitgavenkader. Net als Ploumen (PvdA) wil hij de kloof dichten tussen de lonen van leerkrachten in het basisonderwijs en in het voortgezet onderwijs. Uit het antwoord van Jetten maakt de GL-leider op dat hier mogelijkheden voor zijn.
De VVD vindt dat winstuitkeringen in de zorgsector gebruikt moeten worden om de kwaliteit van de zorg te verbeteren. Dat zei waarnemend VVD-fractievoorzitter Hermans in antwoord op vragen van SP-Kamerlid Marijnissen. Die vindt dat er een eind moet komen aan winstuitkeringen die in zakken van investeerders verdwijnen. De VVD gaat een voorstel dat de SP hierover gaat indienen, met een positieve insteek bekijken. Hermans gruwt -met de SP- van recente berichten dat buitenlandse investeerders belangstelling hebben voor de Nederlandse jeugdzorg omdat die een interessant verdienmodel zou bieden.
Waarnemend VVD-fractievoorzitter Hermans zegt op vragen van SGP-fractievoorzitter Van de Staaij toe dat ze bereid is om te kijken of er volgend jaar extra geld naar Defensie kan. In de begroting is 100 miljoen extra uitgetrokken, maar dat vinden VVD en SGP te weinig. Hermans zei dat er wel een Kamermeerderheid voor moet zijn.
VVD-vicefractievoorzitter Sophie Hermans roept op tot samenwerking. Maar dan krijgt ze al snel een interruptie met het verzoek van PvdA-fractievoorzitter Ploumen de vraag of ze extra geld beschikbaar wil stellen voor verhoging van de koopkracht van burgers en dat te betalen door belastingverlaging voor bedrijven niet door te laten gaan.
Hermans toont bereidheid om een miljard te beschikking te stellen voor aanpassing van de begroting. Maar ze wil eerst alle verzoeken van de andere fracties op een rijtje zetten en dan keuzes maken. GroenLinks-fractievoorzitter Klaver stelt voor de verhuurdersheffing af te schaffen. De VVD staat open voor gedeeltelijke verlaging, maar dan wel in ruil voor afspraken over de bouw van nieuwe woningen.
PvdA en SP vinden dat de hele verhuurdersheffing, een belasting die corporaties betalen over de waarde van sociale huurwoningen, van tafel moet.
CU-leider Segers drukt Wilders op het hart beter op zijn woorden te letten, voordat hij met zijn politieke tegenstanders in debat gaat of tweets verstuurt. Hij wijst op een rapport van de NCTV waarin staat dat het taalgebruik van politici mensen kan aanzetten tot extreem of gewelddadig gedrag. Wilders reageert furieus en spreekt van een “vieze, valse interruptie”.
Ook Azarkan snelt nog een keer naar het spreekgestoelte. Hij valt over de term “het verraad van Nederland” die Wilders veelvuldig gebruikt. Azarkan deelt de angst van Segers dat het gebruiken van dergelijke termen mensen kan aanzetten tot bijvoorbeeld het plegen van aanslagen op een moskee. Na Segers en Azarkan komt ook Dassen (Volt) naar voren om kritiek te leveren op Wilders’ verhaal.
Wilders opent zijn bijdrage door frontaal de aanval te openen op D66-leider Kaag die zich in het debat laat vervangen door waarnemende fractievoorzitter Jetten. Wilders vindt dat laf. Jetten pareert door te zeggen dat het wel lijkt alsof Wilders een Kaag-obsessie heeft. Als Wilders zo graag met Kaag wil debatteren, wil Jetten wel met Wilders’ fractiegenoot Graus debatteren, zegt Jetten.
Nadat Wilders mag vervolgen, richt hij zijn pijlen op Rutte die volgens hem al lang af had moeten treden. Via Kaag en Rutte belandt Wilders uiteindelijk bij de “liberale elite” die volgens hem maar een paar beleidsspeerpunten heeft: gender, diversiteit, klimaat en de multiculturele samenleving. Hij fulmineert tegen de noodopvang van Afghaanse vluchtelingen. Van de uitgaven daaraan worden gewone burgers volgens hem de dupe, waarbij Wilders onder andere wijst op de woningnood.
Behalve op het vluchtelingenbeleid richt Wilders ook zijn pijlen op de falende criminaliteitsbestrijding en op het nieuwe genderdenken dat de overheid volgens hem veel te gretig omarmt. Topcriminelen zoals Ridouan Taghi worden volgens hem in Nederland veel te slap aangepakt: “Met je regenboogvlag zwaaien naar de Taghi’s van deze wereld zal je echt niet redden.”
Wilders vindt het verder niet passen dat kinderen al op de basisschool worden onderwezen in het nieuwe genderdenken. De seksuele opvoeding moet volgens hem worden overgelaten aan de ouders. “Woke-gekkigheid zoals de genderkoek moeten we niet in de hoofden van onze jonge kinderen stoppen. Transvrouwen, genderqueens en two spirits, m’n rug op”, aldus Wilders. Hij vindt dat basisscholen zich moeten richten op hun kerntaken: kinderen leren lezen en schrijven.
Wybren van Haga (Groep Van Haga) wijst Wilders erop dat de woningnood niet alleen te maken heeft met het aantal statushouders dat Nederland huisvest. Het is volgens hem ook noodzakelijk dat het kabinet de woningbouw gaat stimuleren. De afschaffing van de verhuurdersheffing voor woningcorporaties is daarvoor noodzakelijk, aldus Van Haga.
Wilders zegt bereid te zijn een voorstel daartoe te steunen. Ook fractievoorzitter Azarkan van DENK heeft een aanvulling. Meer dan de helft van het aantal moorden in Nederland wordt volgens de statistieken gepleegd door partners of ex-partners, zegt hij. Hij vraagt of Wilders het met hem eens is dat het preventieve hulpaanbod moet worden uitgebreid.
Wilders laat dat in het midden. Hij vervolgt zijn betoog door kritiek te uiten op het coronabeleid en de coronapas om uiteindelijk weer terug te keren bij zijn kernthema: de islamisering van Nederland.
VVD-woordvoerster Hermans stelt een compromis voor: Wilders mag eerst, en daarna spreken partijen in de volgorde die Klaver voorstelt. Daartoe wordt uiteindelijk besloten. Een ander ordeverzoek is van Kamerlid Omtzigt: hij wil eerst opheldering over de stand van zaken in de formatie. Dat verzoek wijst de Kamer uiteindelijk af.
De SP wil komend jaar miljarden extra uitgeven aan salarissen in de zorg, het onderwijs en bij de politie. Het geld dat daarvoor nodig is, haalt de SP in de tegenbegroting op bij bedrijven, banken en mensen met topsalarissen. Die tegenbegroting doet de SP dit jaar zonder de PvdA en GroenLinks, die met eigen plannen zijn gekomen.
„De SP presenteert vandaag alternatieve keuzes voor hetzelfde geld”, zegt partijleider Lilian Marijnissen. „Zo zorgen we ervoor dat mensen minder belasting gaan betalen en er in hun portemonnee wél op vooruit gaan. Grote bedrijven gaan een hogere belasting over hun winsten betalen, net als grote banken en de vervuilende industrie.”
Het Centraal Planbureau (CPB) bevestigt dat de plannen van de SP op papier net zoveel kosten als die van het demissionaire kabinet. Tegenover ruim 13 miljard euro aan extra uitgaven, staat eenzelfde bedrag aan aanvullende belastinginkomsten, vooral te betalen door grote bedrijven. Eventuele economische effecten van die forse lastenverschuiving zijn niet doorgerekend.
Het planbureau waarschuwt wel dat de plannen van de SP niet allemaal te behappen zijn voor de Belastingdienst. Zo wil de partij dat op loon boven de 150.000 euro een extra werkgeversheffing van 16 procent wordt ingevoerd. Ook moet er een nieuw toptarief in de inkomstenbelasting komen van 65 procent. De plannen voor beperking van de aftrekbaarheid van pensioenpremies en de hypotheekrente kunnen ook tot forse uitvoeringsproblemen leiden bij de fiscus.
Naast extra geld voor de publieke sector wil de SP 1,4 miljard euro besteden aan een verlaging van het eigen risico in de zorgverzekering met 100 euro. Ook rekent de partij erop dat het leenstelsel voor studenten onder een nieuw kabinet sneuvelt, en wil zij dat studenten die er de afgelopen jaren wel onder vielen voor 1,8 miljard euro worden gecompenseerd. Voor de afhandeling van aardbevingsschade als gevolg van de gaswinning in Groningen wil de partij 1 miljard euro extra uittrekken.
De Tweede Kamer gaat woensdag en donderdag in debat over de kabinetsplannen voor volgend jaar tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen. Demissionair premier Mark Rutte gaf een dag eerder op Prinsjesdag al aan dat er voor partijen iets te halen valt. Naar verluidt zijn honderden miljoenen beschikbaar voor goede voorstellen vanuit de oppositie.
De Tweede Kamer debatteert over de begrotingsplannen van het kabinet voor volgend jaar. Omdat het kabinet in demissionaire staat is, en VVD, D66 en CDA hebben gezegd te willen overleggen over de begroting, zien veel partijen ruimte om hun eigen plannetjes in te dienen. Daarvoor is de mogelijkheid tijdens het marathondebat over de Prinsjesdagplannen: de Algemene Politieke Beschouwingen.
Ondanks dat het demissionair is, investeert het kabinet nog flink, in onder meer klimaatmaatregelen en de aanpak van ondermijnende criminaliteit. Volgens minister van Financiën Wopke Hoekstra zet het kabinet vooral geld opzij voor de aanpak van problemen die niet langer kunnen wachten.
Maar er is ook ruimte voor de partijen in de Tweede Kamer om met voorstellen te komen. Volgens ingewijden is er voor honderden miljoenen aan onderhandelingsruimte. Naar verluidt hebben veel partijen al plannen neergelegd die samen vele miljarden kosten, dus het kabinet én de Kamer zullen keuzes moeten maken.
Naast de discussie over de begroting, zal het bij de Algemene Politieke Beschouwingen ook gaan over de staat van het demissionaire kabinet, waarvan tal van ministers inmiddels zijn opgestapt. De oppositie zal de kans grijpen om haar onvrede en ongeduld te uiten over de formatie, die al langer dan een halfjaar niet van de grond komt.
Op woensdag spreken de leiders van de Kamerfracties, inmiddels een recordaantal van negentien. Donderdag is premier Mark Rutte namens het kabinet aan het woord.
Advertentie
