Hebben islamisten langste tijd gehad?
We moeten het nodig eens hebben over Noord-Afrika, en dan in het bijzonder over Marokko. Want daar zijn twee weken geleden verkiezingen geweest die een complete aardverschuiving hebben veroorzaakt – een aardverschuiving die een signaal is van een bredere ontwikkeling.
Wat is er gebeurd? Bij de Marokkaanse parlementsverkiezingen konden op 8 september 395 parlementsleden gekozen worden. Standaard gingen er daarvan al jarenlang meer dan honderd naar de grootste partij, de PJD (Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling). Die partij is van de politieke islam. De PJD was in Marokko al tien jaar aan de macht – sinds de Arabische opstanden in 2011 wild om zich heen grepen en op veel plaatsen de politieke islam op het pluche bracht.
Maar bij de verkiezingen van 8 september kelderde de PDJ van 125 zetels naar 12 – een ongekende klap. De grote winst ging naar twee liberale partijen. Eén van hen kreeg er maar liefst zestig zetels bij.
Hoe kon dit gebeuren? Veel Marokkanen zijn teleurgesteld in hoeverre de PJD de leefomstandigheden van de gewone burger heeft kunnen verbeteren. Bovendien kleefden verschillende schandalen aan de PJD-politici – iets dat voor een partij die een onkreukbaar islamitisch imago nastreeft niet echt handig is. En dus zijn de islamisten ingeruild voor de liberalen.
Het bijzondere is: Marokko is niet het enige land in de regio waar de islamisten in het stof moeten bijten. In buurland Tunesië zette president Qais Saeed de islamistische Ennahda-partij afgelopen zomer buitenspel. Die partij was dé winnende factor van de Arabische opstanden, maar haar lot is nu uiterst onzeker.
En dan is er natuurlijk nog Egypte, waar aloude autocratische machthebbers het al jaren geleden hebben gewonnen van de islamisten sinds de Moslimbroederschap daar in 2013 door een coup van het leger aan de kant werd geschoven.
Al met al moet de politieke islam in Noord-Afrika heel wat veren laten ten gunste van de Arabische koningen, dictators en anderszins autocratische machthebbers.
Is Noord-Afrika dus gewoon weer terug bij af, terug bij de tijd vóór de opstanden van 2011 toen de islamisten zich koest moesten houden in hun hok? Dat zouden de autocraten wel willen, maar de geschiedenis herhaalt zich nooit precies. Want de bevolking weet nu dat het tirannen naar huis kan sturen als ze opnieuw het volk uitbuiten.
Als de Arabische autocraten dus echt aan hun eigen toekomst denken, moeten ze niet de islamisten gaan vervolgen, maar als de wiedeweerga het grote onderliggende probleem van de Arabische opstanden oplossen. En dat is de levensstandaard in de Arabische wereld vergroten in plaats van zichzelf en de kliek om hen heen verrijken.
Doen ze dat niet (en ik vrees dat ze het niet zullen doen) dan zal de regio vroeg of laat opnieuw ontploffen. Dan kunnen er zomaar islamisten aan de macht komen van een soort die je liever niet had gehad. Laat Islamitische Staat wat dat betreft een waarschuwend voorbeeld zijn.