De PvdA–leden hebben zich deze zomer in een raadpleging uitgesproken voor een burgemeester die door de gemeenteraad wordt gekozen. Met het initiatiefwetsvoorstel geeft de Tweede–Kamerfractie gehoor aan die wens van de leden.

Nu is het nog zo dat de burgemeester wordt benoemd. Het kabinet wil daar van af. De Tweede Kamer heeft inmiddels ingestemd met een wijziging van de grondwet, die de gekozen burgemeester mogelijk maakt. De PvdA was verdeeld maar stemde, met uitzondering van vier Kamerleden, uiteindelijk toch voor. Daarmee is de grondwetsherziening er nog niet door want in de Eerste Kamer dreigt een blokkade van PvdA en CDA.

De coalitie heeft afgesproken dat er een direct door de bevolking gekozen burgemeester komt. Minister De Graaf (Bestuurlijke Vernieuwing, D66) heeft daar een plan voor gemaakt dat op steun kan rekenen van CDA en VVD, al is dat niet altijd van harte. Het houdt in dat alle zittende burgemeesters in 2006 in één klap ontslag krijgen en op moeten voor de burgemeestersverkiezingen.

Het CDA, dat een invoering in fases wil, ziet niets in het PvdA–plan. „Dat voegt niks toe aan de huidige procedure", zegt Kamerlid Spies. Het is nu al zo dat de gemeenteraad een voordracht doet, en die wordt altijd gevolgd door de minister.