Van de 365 of 366 dagen die een jaar telt, moet een natuurgebied er 358 van zonsopgang tot zonsondergang voor publiek toegankelijk zijn. Slechts één hectare mag daarvan worden uitgezonderd. Dat is de voorwaarde voor overheidssubsidie, en Het Loo is daar niet langer een uitzondering op, meldde minister Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid (LNV) woensdag aan de Tweede Kamer.

Dat zat eraan te komen: juristen oordeelden eerder al dat het onrechtmatig is dat 7200 hectare Veluwse bos- en heidegrond van 15 september tot 25 december dicht zit terwijl de koning toch de gewraakte subsidie krijgt. Uit vrijgegeven stukken bleek dat daarover in maart 2016 afspraken zijn gemaakt zonder dat het parlement daarvan op de hoogte is gesteld. Ruim drie maanden per jaar heeft de koning in het Kroondomein het alleenrecht, „ter bescherming van zijn persoonlijke levenssfeer.”

Volgens de Partij voor de Dieren ging de koning er in die maanden op jacht. Politie en marechaussee waakten bij de wildroosters om te voorkomen dat actievoerders –gewapend met megafoons– het terrein zouden betreden. Spandoeken en borden spraken duidelijke taal: ”In naam van Oranje doe open dat bos!”

Rust

Faunabeheerder Frederik Bunt zei in 2019 in het Reformatorisch Dagblad echter dat het Kroondomein juist dichtgaat om het wild rust en veiligheid te bieden. „De dieren zijn rustiger omdat er geen mensen wandelen en fietsen. Je wilt niet weten wat je hier ziet na 15 september, zonder die recreatiedruk. Het wild komt tevoorschijn uit alle hoeken en gaten waar het zich verstopt had.” Eerder had het daarvoor nog meer gelegenheid: het gebied was toen geen drie, maar zes maanden per jaar verboden terrein.

Voordelen voor het wild zijn voor de Partij voor de Dieren geen reden om met sluiting akkoord te gaan. Met steun van andere linkse partijen kreeg de PvdD in 2018 een motie aanvaard waarin ze opheldering eiste: waarom heeft de koning ontheffing van de subsidiebepaling gekregen? Het kabinet gaf geen antwoord.

Geschenk aan het volk

Eerder dit jaar zei de vorst zelf dat hij gelijk behandeld wil worden met andere natuurbeheerders. Dat gaat nu gebeuren.

Het staatshoofd zal zich er niet over uitlaten of hij daardoor minder genoegen aan het gebied beleeft. Hij was nog kroonprins toen hij in 2010 in een boek over het Kroondomein schreef: „Van kinds af aan heb ik het geluk gehad van dit prachtige en unieke deel van Nederland te mogen genieten.”

Generaties Oranjes hadden inmiddels hun stempel gedrukt op het grootste aaneengesloten landgoed van Nederland. Daardoor werd het wat het is: een 12 bij 16 kilometer groot gebied –bijna 10.500 hectare–, dat naast bossen en heidevelden ook een paar meertjes, wat landbouwgrond en vier gehuchten omvat.

Prinses Wilhelmina schonk het in 1959 aan het Nederlandse volk. De koningin bleef verantwoordelijk voor het beheer. En nu is dat dus de koning.

De staat betaalt het onderhoud. Voortaan gelden daarvoor dezelfde regels als voor andere landgoederen die overheidssubsidie incasseren.

Ontspanning

De Veluwe was woest en weids toen stadhouder Willem III in 1684 het 15e-eeuwse kasteeltje Het Oude Loo aankocht en daarmee de basis voor het huidige Kroondomein legde. „Ik kan U Ed. niet genoegh seggen hoe seer ick naer de Veluwe verlang, meer als het betaamt”, schreef de stadhouder, die een deel van het jaar in Engeland verbleef toen hij daar koning was geworden. De jacht bood hem gelegenheid te ontsnappen aan de hectiek van het hofleven.

Het kasteelpark was toen 200 hectare groot, maar is nadien drastisch uitgebreid. Met name koning Willem III en de schoonzoon die hij nooit gekend heeft, prins Hendrik, drukten hun stempel op het landgoed. Ze lieten bossen aanplanten en legden wegen aan. Na Staatsbosbeheer werd Het Loo het grootste bosbouwbedrijf van Nederland.