MIVD waarschuwde voor situatie Afghanistan, werd toch verrast
De militaire inlichtingendienst MIVD waarschuwde al zeker sinds december 2020 dat het waarschijnlijk een kwestie van tijd was voor de regering in Afghanistan verjaagd zou worden door de Taliban. Toch had de dienst niet zien aankomen dat het zo snel zou gaan. Dat blijkt uit een feitenrelaas dat de ministeries van Defensie en Buitenlandse Zaken naar de Tweede Kamer hebben gestuurd.
De militaire inlichtingendienst schreef in december in een stuk dat de kans toenam dat de Afghaanse regering vroeg of laat zou vallen. „Het scenario van uitstel van executie”, staat in de Kamerbrief. De kans dat de Taliban het voor het zeggen zouden krijgen, groeide. Mede doordat de Amerikanen hadden aangekondigd zich terug te trekken, nam de onzekerheid over de houdbaarheid van de regering in Kabul toe.
Al in maart werd nagedacht over de mogelijkheden om mensen weg te halen uit Afghanistan als de veiligheidssituatie verder zou verslechteren, ook ingegeven door zorgen van andere landen. Eind april werd vastgesteld dat evacuatie eigenlijk alleen mogelijk was via de luchthaven van de hoofdstad. Toch zou het nog maanden duren voor het de regering duidelijk werd dat er met spoed militaire vliegtuigen die kant op moesten. De MIVD dacht dat Kabul nog wel enige tijd begaanbaar zou blijven.
Op 10 augustus dacht men nog zeker drie tot zes maanden te hebben om te evacueren met lijnvluchten of charters, donderdag 12 augustus waarschuwde de MIVD dat het ook wel eens sneller onmogelijk zou kunnen worden. De vrijdag erop werden commerciële vluchten nog steeds overwogen, maar op zaterdag bood Defensie aan dat er militaire toestellen gebruikt zouden kunnen worden. Op zondag 15 augustus viel Kabul en ging de luchthaven dicht. Commerciële vluchten werden niet meer toegelaten.
Het zou twee dagen duren voor de evacuaties onder bescherming van een groot aantal Amerikaanse militairen weer met horten en stoten op gang kwam. Uiteindelijk zijn in iets meer dan een week tijd ruim tweeduizend mensen onder levensgevaarlijke omstandigheden het land uit geleid. Op de lijsten met mensen die Nederland eigenlijk had willen evacueren staan voor zover nu bekend meer dan 20.000 namen.
CDA-Tweede Kamerlid Derk Boswijk, die vanuit Nederland hielp met de evacuaties, noemt het „opvallend” dat de MIVD al maanden wist dat de veiligheidssituatie snel achteruit ging. Hij vraagt zich af waarom er „niet veel eerder en veel pro-actiever” is ingegrepen. Mogelijk hadden dan meer mensen geëvacueerd kunnen worden, denkt hij.