Het was op 4 augustus 109 jaar geleden dat hij werd geboren. De Zweed heeft zijn bekendheid te danken aan zijn optreden als diplomaat tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zijn vaderland speelde aanvankelijk een omstreden rol in het conflict. Zweden wilde neutraal blijven, maar leek in het begin van de oorlog meer pro-nazi te zijn. Later werd het meer pro-geallieerden.

Met de inval van de nazi’s in Hongarije in 1944 kwam Wallenberg op het toneel. De Duitsers deporteerden er 200.000 Joden. Het Zweedse ministerie van Buitenlandse Zaken stelde voor Hongaarse Joden die een connectie hadden met Zweden tijdelijke paspoorten te geven. Een pas van het neutrale land bood namelijk bescherming tegen deportatie. In juli 1944 werd diplomaat Wallenberg naar Hongarije gezonden.

Hij begon met het uitdelen van deze ‘beschermpassen’ en was zelfs in staat om Joden uit konvooien te halen die nazi-kopstuk Adolf Eichmann weg wilde voeren. In Boedapest zette hij speciale hostels op die dienden als een veilige haven voor Joden.

Het Sovjetleger viel de Hongaarse hoofdstad op 16 januari 1945 binnen en bevrijdde de stad Pest. Wallenberg probeerde met de Russen in contact te komen om te zorgen dat Joden in Pest goed zouden worden behandeld. Hij vertrouwde erop dat zijn diplomatieke immuniteit hem zou beschermen, maar dat bleek niet zo te zijn.

Baruch Tenembaum, oprichter van de International Raoul Wallenberg Foundation, schreef dinsdag in The Jerusalem Post dat de Russische militairen in hem en zijn chauffeur Vilmos Langfelder spionnen zagen. Ze werden gearresteerd door de afdeling contraspionage van het Rode Leger en naar de Lubyanka-gevangenis in Moskou gebracht. Sindsdien ontbreekt ieder spoor van de Zwitser en zijn metgezel.

De Sovjets beweerden na de oorlog dat ze geen informatie hadden over Wallenberg. Maar Duitse ex-krijgsgevangenen zeiden dat ze hem in de gevangenis hadden gezien. Het hoofdstuk is dus niet afgesloten.

Na de oorlog kwam er ook veel kritiek op de Zweedse regering. Deze deed volgens critici niet haar uiterste best de diplomaat terug te krijgen.

„Ik hoop dat de Russische autoriteiten op een dag onbelemmerde toegang tot de relevante oorlogsarchieven mogelijk zullen maken”, schreef Tenembaum. „Deze kunnen licht werpen op het lot van Raoul Wallenberg.”

Hij noemde verder dat Rusland vandaag de dag niet de schuld mag krijgen van de daden van Sovjetleider Josef Stalin. Het zou echter zeker kunnen helpen om deze tragedie af te sluiten. „Raoul Wallenberg was een van de grootsten in de wereldgeschiedenis en als het enigszins mogelijk is, moeten zijn stoffelijke resten naar Zweden worden teruggebracht.”