De dood van een invloedrijke militieleider in Tripoli begin deze week zette een golf van geweld in gang tussen rivaliserende gewapende groepen. In meerdere wijken van de stad, waaronder in het centrum, vonden gevechten plaats. Explosies en geweerschoten klonken in de straten, terwijl strijders elkaar met zware wapens bestookten.

Veel inwoners bleven vanwege het geweld angstvallig in hun huizen. Een vader van drie kinderen vertelde aan persbureau Reuters dat hij zijn gezin in één kamer hield om hen te beschermen tegen willekeurige beschietingen. „Het is angstaanjagend om al deze hevige gevechten te zien”, zei hij.

Een andere inwoner sprak tegenover zender Radio France Internationale van „extreem intense gevechten, anders dan alles wat we ooit hebben meegemaakt”.

De VN-missie in Libië, UNSMIL, zei diep geschokt te zijn over het geweld in de dichtbevolkte woonwijken en riep op tot een onmiddellijk staakt-het-vuren. Dat kwam er woensdag, maar daarmee keerde de rust in het land allerminst terug: enkele uren na de afkondiging van het bestand laaiden gevechten alweer op.

Chaos

Tegelijkertijd sloeg onder de bevolking onvrede toe. In de nacht van woensdag op donderdag gingen demonstranten de straat op in Tripoli. Ze eisten het vertrek van premier Abdul Hamid Dbeibeh, die aan het hoofd staat van de Regering van Nationale Eenheid (GNU), die in Tripoli zetelt. Het leger trad hard op en opende het vuur op de betogers.

Libië verkeert al jaren in een staat van chaos. Na de val van dictator Muammar Gaddafi in 2011 raakte het land verdeeld in twee machtsblokken, elk met zijn eigen regering. In het westen zetelt de door de VN erkende regering van Dbeibeh. In het oosten is er een rivaliserende regering, gesteund door het Libisch Nationaal Leger onder leiding van krijgsheer Khalifa Haftar. Beide kampen claimen het gezag over het hele land.

De recente gevechten komen voort uit spanningen binnen de westelijke regering. De dood van de leider van de Support Force Apparatus (SSA), een van de invloedrijkste milities in Tripoli, leidde tot een gewapend conflict tussen rivaliserende groepen binnen de Regering van Nationale Eenheid. Milities die trouw zijn aan premier Dbeibeh grepen de chaos aan om hun tegenstanders uit te schakelen en poogden hun controle over de hoofdstad te verstevigen.

Kwetsbaar

De zorgen zijn groot dat de burgeroorlog in Libië opleeft. In 2020 werd een wapenstilstand bereikt die enige rust bracht; die lijkt nu echter volledig uitgehold. „Bijna vijf jaar later zijn we getuige van de eerste grote ineenstorting van de stilzwijgende co-existentie die heerste”, waarschuwde Libiëkenner Jalel Harchaoui op X. Hierdoor „dreigt het land opnieuw in een conflict te raken” en wordt de „toch al kwetsbare veiligheidssituatie ondermijnd”.

De rol van buitenlandse machten, ieder met eigen belangen, maakt het conflict nog complexer. Dbeibeh van de westelijke regering weet zich verzekerd van Turkse steun. De oostelijke regering op haar beurt heeft de steun van onder meer Egypte, Rusland en de Verenigde Arabische Emiraten.

Deze buitenlandse inmenging bemoeilijkt een politieke oplossing, omdat ze de rivaliteit tussen de machtsblokken aanwakkert.

Volgens berichten zouden Russische troepen recent militair materieel vanuit Syrië naar Oost-Libië hebben overgebracht. Premier Dbeibeh waarschuwde dat deze inmenging de interne crisis alleen maar zal verergeren en benadrukte dat zijn regering deze wapenlevering niet zal toestaan.

Zolang het land twee verschillende regeringen heeft die elk worden gesteund door gewapende groepen en buitenlandse mogendheden, lijkt echte vrede nog ver weg. En blijft er steeds een risico op nieuw geweld. De vrees is dat het toch al verdeelde Libië nog dieper wegzakt in oorlog.