„In steeds meer landen om ons heen - Amerika en Canada, Engeland, Duitsland en Frankrijk - bemoeit de overheid zich actief met de risico’s van vliegen boven conflictgebieden. Ze dragen niet alleen informatie aan bij luchtvaartmaatschappijen, maar geven ook adviezen of leggen zelfs een verbod op aan maatschappijen”, zegt Dijsselbloem in een toelichting op het rapport Veilige vliegroutes. „De Nederlandse overheid is terughoudend, dienstverlenend. De overheid levert informatie aan, maar laat het daarna over aan de luchtvaartmaatschappijen. Dat is wel een opvallend verschil vergeleken met onze bondgenoten.”

Dijsselbloem vindt dat overheden veel sneller moeten schakelen bij dreiging voor de luchtvaart, hoe onwaarschijnlijk het soms ook lijkt dat een passagierstoestel uit de lucht wordt geschoten. „Dat kan allemaal waar zijn, maar we hebben voldoende ervaring dat het wel kan gebeuren. Juist omdat een conflict snel kan escaleren, moet je uit voorzorg proberen een gebied tijdelijk te mijden.”

Dijsselbloem wijst hoofdschuddend op Iran, waar begin 2020 een Oekraïens toestel uit de lucht werd geschoten. „Na de crash duurde het nog dagen voordat de Europese instanties luchtvaartmaatschappijen adviseerden daar weg te blijven. Het was mosterd na de maaltijd, terwijl de meeste andere landen dit besluit al lang hadden genomen.”

De bescherming van de burgerluchtvaart ligt in de eerste plaats in handen van het land waar het conflict zich afspeelt. Dit land kan zijn luchtruim geheel of gedeeltelijk sluiten. Dijsselbloem: „Dit gebeurt eigenlijk zelden. Je kunt er niet op rekenen dat Libië, Syrië, Iran of Irak bij snel oplopende conflicten het luchtruim tijdig sluiten.”

Dijsselbloem vindt dat het kabinet een wet moet overwegen die de KLM een vliegverbod kan opleggen bij dreigende situaties. „Als je die stap zet, moet je het ook kunnen waarmaken. De verantwoordelijkheid is groot, dus de informatiepositie en besluitvorming moet dan goed op orde zijn.”