„Als de Hoge Raad dit advies volgt, heeft dat grote consequenties. Voor bezwaar en beroep, maar ook voor compensatie”, zegt Vijlbrief hierover. De staatssecretaris wil eigenlijk niets zeggen over „zaken die onder de rechter zijn”, maar hij wil de Kamer wel uitleggen dat het om een precaire situatie gaat. De Belastingdienst heeft het al zo druk.

Centraal staat de fraudesignaleringsvoorziening (FSV), een opsporingssysteem dat niet aan de privacywetgeving bleek te voldoen. Vorig jaar zette Vijlbrief het systeem daarom uit. Van veel mensen wier naam door het systeem op de ‘zwarte lijst’ kwam te staan, werd bij voorbaat uitgegaan dat ze „niet ter goeder trouw” waren. Mensen die op de lijst stonden en een hoge schuld hadden, kwamen niet in aanmerking voor schuldsanering. De reden waarom mensen op fraudelijst staan, is in veel gevallen niet te achterhalen.

Vorige week kwam over deze lijst een advies van Niessen aan de Hoge Raad naar buiten. Door plaatsing op de zwarte lijst is de aanslag mogelijk „verhoogd, maar de termijn om bezwaar en beroep in te dienen, zal in veel gevallen zijn verstreken. De AG is van mening dat zij alsnog bezwaar en beroep kunnen instellen, aangezien zij dat eerder bij gebrek aan wetenschap niet konden”.

Wat de zaak extra ingewikkeld maakt, is dat in september een rapport wordt gepubliceerd over de fraudelijst. Als het kabinet naar aanleiding van dat rapport besluit mensen te compenseren, hangt de uitspraak van de Hoge Raad „nog boven de markt”, aldus de bewindsman. De Hoge Raad komt namelijk pas veel later met een oordeel. „Dat is een moeilijke klus voor mijn opvolger - als-ie er ooit komt - of voor mijzelf in demissionaire staat.”

Mensen komen mogelijk in aanmerking voor compensatie, maar het is volgens Vijlbrief ook belangrijk te kijken hoe zich dat verhoudt tot de uitspraak van de Hoge Raad. „Simpele feit dat je in zo’n register hebt gestaan, vergt dat al compensatie of niet? Of moet je ook schade hebben geleden?” Hij ziet grote overeenkomsten met de toeslagenaffaire, aldus de bewindsman.

„Ik ben dus nu al aan het nadenken met mijn mensen over de vraag: hoe ga je om met de verschillende soorten schade die mensen hebben geleden”, zegt Vijlbrief. Hij wil achter de schermen al voorbereidingen treffen op zoveel mogelijk denkbare uitkomsten. Daarbij wordt „geen enkele oplossing per definitie” uitgesloten.