Vooralsnog, want de droom van bedenker Caro Agterberg is vele malen groter: van zee tot Zevenaar. De afstand van 33 kilometer tot Midden-Betuwe is voorlopig al uitdaging genoeg, vertellen kunstenaar Jan van IJzendoorn uit Tiel en onderzoeker Fabrice Ottburg van de Wageningen Universiteit & Research (WUR). Beiden raakten bij het project betrokken nadat Caro Agterberg de prijsvraag ”Maak Gelderland Mooier” in 2017 op haar naam mocht schrijven.

Uitgangspunt voor de vormgeefster uit het Friese Lemmer was het versterken van het „DNA van de Betuwe.” En dat zijn vanzelfsprekend de fruit-, sier- en laanbomen. Van IJzendoorn werd als ontwerper en kunstenaar al snel bij de verdere uitwerking omarmd, terwijl de WUR de opdracht kreeg van Rijkswaterstaat om een tweetal scenario’s uit te werken om het ambitieuze plan te kunnen realiseren.

„Dat draaiboek is overigens niet in beton gegoten”, legt Ottburg uit. „Behoudens dan de veiligheidseisen van Rijkswaterstaat, ProRail en de veiligheidsregio, zoals de minimale afstand tussen bomen en snelweg van 13 meter of 11 meter vanuit het hart van de spoorlijn om bijvoorbeeld bladval op rails te minimaliseren. Het eerste scenario is een boomgaard met overwegend fruit- en laanbomen. Het tweede scenario bestaat uit meer inheemse boomsoorten, het zogeheten bosplantsoen. Voorkeur krijgt de eerste optie met 134 soorten fruitbomen, mispel, moerbei en noten en een diversiteit aan 136 types laanbomen.”

Langs de A15 zijn smalle stroken bomen gepland, met bij op- en afritten heuse boomgaarden, zodat autobestuurders het idee krijgen dwars door de fruitige Betuwe te rijden. „De A15 wordt zo een hoofdader van infranatuur”, vertelt Van IJzendoorn enthousiast. „Zo maak je de openbare ruimte niet alleen functioneel, maar ook natuurlijk en biodivers. Mensen beleven zo de boomgaard vanaf de snelweg.”

De projectgroep die het ongeveer 3 miljoen euro kostende plan moet uitvoeren heeft een vrij brede basis. Behalve Rijkswaterstaat –de eigenaar van de grond langs A15 en Betuwelijn– zijn dat onder meer: ProRail, waterschap Rivierenland, provincie Gelderland, gemeente Tiel, maar ook Tree Center Opheusden en Fruit Delta. Fruittelers zijn namelijk bereid gevonden om deels het onderhoud te plegen aan de boomgaarden, waaronder oude fruitrassen, hoogstambomen en bessenstruiken.

Ottburg verwacht niet dat het fruit beschikbaar komt voor consumptie. „De bomen zijn vooral bedoeld voor het aantrekkelijk maken van Gelderland en zullen bijdragen aan het vergroten van de lokale biodiversiteit, alsmede het afvangen van stikstof en fijnstof.”

Op de smalle zones waar het niet mogelijk is om bomen aan te planten vanwege de 13 meter obstakelvrije zone of de nabijheid van de Betuwelijn, wordt voorgesteld kruidenrijk grasland aan te leggen. Al bestaande bosschages worden geïntegreerd in het totaalplan. Ook de sloten langs het traject krijgen met het aanplanten van knotwilgen hun plattelandsgezicht terug. Ottburg: „We houden tussen deze bomen een afstand aan van 16 meter, zodat de waterhuishouding geen gevaar loopt en de brandweer niet gehinderd wordt bij het oppompen van bluswater.”

De plantmogelijkheden langs het hele traject tussen Deil en Dodewaard zijn nauwkeurig in kaart gebracht door de WUR. Van IJzendoorn buigt zich over de ‘typische’ indeling van soorten en maten, om te voorkomen dat het lage struweel aan het zicht onttrokken wordt door hoger gewas.